Nguy cơ hơn 4 triệu nam giới Việt Nam không thể lập gia đình

Đồng bằng sông Hồng mất cân bằng giới tính khi sinh cao nhất cả nước

Theo số liệu mới đây của Tổng cục Thống kê, năm 2018, tỷ số giới tính khi sinh là 114,8 trẻ trai/100 trẻ gái sinh ra sống, năm 2019 giảm còn 111,5; đến năm 2020 tăng lên mức 112,1.

Từ năm 2006 đến nay, hiện tượng mất cân bằng giới tính khi sinh luôn ở mức trên 110 trẻ trai/100 trẻ gái sinh ra sống. Tình trạng này vẫn có xu hướng lan rộng.

Năm 2020, 5/6 vùng kinh tế - xã hội ở Việt Nam đang phải đối mặt với vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh, chỉ có Tây Nguyên ở mức cân bằng với tỷ số giới tính khi sinh là 106, còn vùng đồng bằng sông Hồng vẫn là khu vực xảy ra tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ở mức cao nhất (113,6).

Mất cân bằng giới tính khi sinh sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng như tình trạng dư thừa số lượng nam giới so với nữ giới ở độ tuổi trưởng thành, việc tìm kiếm bạn đời. Việc gia tăng tỷ số giới tính khi sinh dẫn đến nguy cơ tăng thêm sự bất bình đẳng giới, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết, tình trạng bạo hành, buôn bán phụ nữ và trẻ em gái có nguy cơ tăng lên.

Theo Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, mất cân bằng giới tính khi sinh ngày càng lớn sẽ tác động rất xấu đến trật tự, an ninh xã hội, an ninh xuyên biên giới, hơn 4 triệu nam giới không có khả năng xây dựng gia đình vào năm 2050, ảnh hưởng đến thế hệ tương lai, đến nòi giống Việt.

Nguyên nhân sâu xa là do Việt Nam vẫn tồn tại tư tưởng trọng nam hơn nữ, mô hình gia đình truyền thống trong đó coi trọng việc có con trai. Bên cạnh đó, việc lạm dụng tiến bộ khoa học công nghệ để lựa chọn giới tính thai nhi vẫn còn xảy ra trong khi việc thực thi các chế tài xử lý vi phạm còn chưa hiệu quả.

Với mục tiêu từng bước đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, tiến tới đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức dưới 109 trẻ trai/100 trẻ gái vào năm 2030 theo mục tiêu được xác định tại Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030, đòi hỏi phải triển khai toàn diện nhiều giải pháp.

Covid-19 khiến mức sinh tăng cao trở lại

Cũng theo số liệu của Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, vào năm 2006, tổng tỷ suất sinh (TFR) = 2,09 con/phụ nữ và duy trì mức sinh thay thế trong 15 năm qua. Thế nhưng hiện nay, mức sinh vẫn không đồng đều giữa các vùng, miền và các tỉnh, thành phố.

Trong 6 vùng kinh tế - xã hội, hiện có 4/6 vùng có mức sinh cao trên mức sinh thay thế. Trong đó, Trung du miền núi phía Bắc là 2,41 con, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung là 2,31 con, Tây Nguyên là 2,41 con, Đồng bằng sông Hồng là 2,34 con.

Tuyên truyền vận động không phân biệt giới tính khi sinh.

2/6 vùng còn lại thì dưới mức sinh thay thế gồm Đồng bằng sông Cửu Long là 1,82 con, Đông Nam Bộ là 1,62 con.

Đáng chú ý, tại một số nơi trước đây đã đạt mức sinh thay thế, nay tăng rất cao trở lại: Khu vực nông thôn từ 2,11 con năm 2010 nay tăng lên 2,29 con (năm 2020); Đồng bằng sông Hồng từ 2,04 con lên 2,34 con (2020); một số tỉnh phía bắc như: Tuyên Quang từ 2,05 con năm 2008 lên 2,51 con (năm 2019), Phú Thọ từ 1,99 con năm 2007 lên 2,57 con (năm 2019), Nam Định từ 1,76 con năm 2012 lên 2,74 con (năm 2019), Hải Dương từ 1,95 con năm 2017 lên 2,48 con (năm 2019)...

Một số tỉnh, thành phố thuộc vùng mức sinh thay thế có mức sinh biến động tăng cao trên 2,2 con vào năm 2020 như: Hà Nội, Quảng Ninh, Bình Định, Bình Phước.

Lý giải nguyên nhân dẫn đến mức sinh tăng cao trên hầu khắp các tỉnh, thành phố trên cả nước, đại diện Tổng cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình cho biết có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này trong đó có lý do đến từ ảnh hưởng bởi covid-19 năm 2020.

Dịch bệnh Covid-19 khiến công tác kế hoạch hóa gia đình gặp khó khăn, việc tuyên truyền vận động, giáo dục sinh sản không được tổ chức thường xuyên, đặc biệt đối với những người dân vùng nông thôn. Bên cạnh đó, kinh tế ngày càng phát triển, người dân có nhu cầu về con cái hơn.

Mức sinh cao đã tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm, chăm sóc sức khỏe nhân dân, giáo dục… làm tăng khoảng cách phát triển và chất lượng cuộc sống của nhân dân các địa phương này so với các khu vực khác.

Phương Thảo