Người tiêu dùng tiếp tục tự bảo vệ… mình?

Ngày 24/8/2016, Tòa Kinh tế - TAND TP.HCM đã đưa ra phiên xử phúc thẩm vụ án “Tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa”, giữa nguyên đơn là Công ty TNHH Phát hành sách Sài Gòn (SaiGonbook), bị đơn là Công ty TNHH Thương mại - Tư vấn - Kỹ thuật Sao Nam (viết tắt là: Sao Nam), Công ty TNHH Konica Minolta Việt Nam (KMV) và Công ty cho thuê tài chính ACB (ACBL) xuất hiện với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan… Tất cả đều rất bất ngờ khi Tòa bỗng... tuyên án chứ không phải tiếp tục tranh luận rồi mới có kết luận cuối cùng.

Người tiêu dùng không có nghĩa vụ chứng minh

Đó là lời nói khẳng khái của ông Lương Vĩnh Kim - người đại diện trước pháp luật cho nguyên đơn là Công ty TNHH Phát hành sách Sài Gòn (SaiGonbook)… Tuy nhiên, HĐXX phúc thẩm ngày 22/9/2016 lại cho rằng, yêu cầu khởi kiện của SaiGonBook là không có căn cứ để xem xét, bản án sơ thẩm của TAND Quận 3 đưa KMV vào vụ án là không có căn cứ và việc yêu cầu Sao Nam hoàn trả tiền mua máy lại cho SaiGonBook cũng không có… cơ sở để xem xét, tiếp tục đưa ra tranh luận?

Chúng tôi xin được tóm tắt vụ án như sau, tại phiên tòa diễn ra ngày 24/8/2016, ông Lương Vĩnh Kim đã trình bày rất rõ, từ lời giới thiệu của nhân viên bán hàng, kèm catalogue giới thiệu chi tiết về dòng máy in kỹ thuật số C1100 của hãng Konica có xuất xứ từ Nhật Bản, và cam kết bán máy C1100 rẻ hơn 20% so với các đối tác khác, vì tin tưởng máy in kỹ thuật số C1100 chính hãng Konica là do nước Nhật sản xuất nên SaiGonbook đã tiến hành thực hiện hợp đồng mua máy in kỹ thuật số C1100 với Sao Nam…

Sau khi mua máy C1100, SaiGonbook phát hiện Sao Nam và KMV đã có hành vi lừa dối mình. Cụ thể là tháng 10/2014, Sao Nam công bố giá máy C1100 là 3.873.990.185 đồng, nhưng đến ngày 16/7/2015 thì giá bán máy C1100 (cũng do Sao Nam chào giá) giảm còn 2.000.000.000 đồng… Trong khi theo định giá của cơ quan chức năng thì giá máy C1100 từ tháng 10/2014 đến tháng 7/2015 không có biến động.

Bên cạnh đó, theo trình bày của SaiGonbook trước Tòa, máy C1100 mới bàn giao đã bị lỗi, kéo dài hơn 03 tháng, hiện nay máy C1100 vẫn không hoạt động được, bởi vì phía Sao Nam không cung cấp bộ giải mã cho dòng máy in C1100.

Ông Lương Vĩnh Kim ngán ngẩm trước hiện tượng “khách hàng tự bảo vệ mình”.

Ông Lương Vĩnh Kim không khỏi bức xúc: “Tại bảng chào giá ngày 14/10/2014, Sao Nam cam kết hàng hóa nhập khẩu, mới 100%... Điều này cũng thể hiện rõ tại Điều 1 Hợp đồng 03.12.14/HĐMB-SG/PL-01 có nêu rõ xuất xứ máy in kỹ thuật số C1100 là Nhật Bản. Thế nhưng theo tờ khai hải quan và chi tiết phụ tùng dòng máy in C1100 do Sao Nam cung cấp cho SaiGonbook thì có xuất xứ từ… Trung Quốc, nếu tôi biết có xuất xứ từ Trung Quốc thì tôi đã không mua!”.

Mặt khác, phần trách nhiệm của nhà cung cấp KMV có thế thấy rõ, KMV là bên giao đại lý cho Sao Nam nên KMV có nghĩa vụ theo điều 173 Luật Thương mại. KMV là chủ sở hữu máy C1100 khi chuyển bán cho Saigonbook theo điều 170 Luật Thương mại. Hợp đồng vô hiệu thì tất nhiên máy C1100 phải hoàn trả về cho chủ sở hữu là KMV, số tiền mà KMV nhận được của Saigonbook thông qua Sao Nam phải được hoàn trả lại cho Saigonbook.

Qua vụ án nêu trên, có thể thấy bản án phúc thẩm do Tòa Kinh tế- TAND TP.HCM ban hành khiến không ít người tiêu dùng phải giật mình, vì sản phẩm hàng hóa mà họ đã mua và sử dụng thì người tiêu dùng phải tự… bảo vệ mình, còn việc xuất xứ và chất lượng sản phẩm thì cứ theo hình thức “thuận mua vừa bán” là xong.

Khoản 1 Điều 91 BLTTDS quy định “nghĩa vụ chứng minh”:

Đương sự có yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình phải thu thập, cung cấp, giao nộp cho Tòa án tài liệu, chứng cứ để chứng minh cho yêu cầu đó là có căn cứ và hợp pháp, trừ các trường hợp sau đây:
a) Người tiêu dùng khởi kiện không có nghĩa vụ chứng minh lỗi của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. Tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ bị kiện có nghĩa vụ chứng minh mình không có lỗi gây ra thiệt hại theo quy định của Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng…

Duy Anh - Bích Thủy/KD&PL