Người dân thấp thỏm sống dưới chân mỏ đá bản Nghè ở Yên Bái
Nhiều năm qua, hàng chục hộ dân ở hai thôn Làng Thọc và Hin Lò, xã Yên Thắng, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái lo lắng đến mất ăn, mất ngủ khi sinh sống dưới chân mỏ đá bản Nghè do Công ty TNHH Xây dựng sản xuất và Thương mại dịch vụ Hùng Đại Sơn khai thác.
Ngoài nơm nớp sợ đá “bay” vào nhà, người dân còn lo ngại về tình trạng môi trường bị ô nhiễm, lúa và hoa màu cũng bị ảnh hưởng. Gia đình bà Hoàng Thị Tính ở thôn Làng Thọc, xã Yên Thắng, huyện Lục Yên nằm ngay dưới chân mỏ đá của Công ty Hùng Đại Sơn, chỉ cách bãi tập kết đá của đơn vị này khoảng 50m. Hằng ngày, gia đình bà không dám cho trẻ nhỏ ra đường chơi bởi sợ đá từ trên mỏ lăn xuống.
Bà Tính nhớ lại: Một đêm cách đây mấy tháng, sau khi từ nhà tắm bước ra đến cửa bếp, bà nghe tiếng động lớn, tiếp đó, một hòn đá to bằng chiếc mũ cối xuyên qua mái, rơi xuống nền nhà tắm. Nếu chậm chân một chút là có thể bị ảnh hường đến tính mạng. Sau sự việc, gia đình bà Tính đã báo cho trưởng thôn và Công ty Hùng Đại Sơn. Sau đó đại diện công ty trên đã đến lập biên bản vụ việc, thỏa thuận sửa chữa lại mái bếp và nhà tắm cho gia đình bà.
Người dân bất an khi sinh sống ngay dưới chân mỏ đá.
"Từ cái hôm đá xuống nhà nhiều công ty mới là dừng lại không thì đá cứ xuống liên tục, run hết cả người"- bà Tính cho biết.
Ông Hoàng Trí Khóa cũng ở thôn Làng Thọc cho biết, trước khi mỏ đá bản Nghè của Công ty Hùng Đại Sơn đi vào hoạt động, không khí nơi đây luôn trong lành, đồi núi xanh mướt, nguồn nước suối dồi dào. Mỏ đá khai thác rầm rộ không chỉ làm cuộc sống của bà con xáo trộn mà còn tác động tiêu cực đến đất đai sản xuất nông nghiệp: "Nó trôi mạt cát vào ruộng, thứ hai là khói bụi. Nếu mà đã là khai thác thì nên di dân cách cái khu mỏ này ra".
Ông Hoàng Văn Khải, Trưởng thôn Làng Thọc cho biết, hiện thôn có khoảng 12 hộ dân bị ảnh hưởng do đá lăn vào nhà hoặc vào vườn. Những vụ việc nhỏ, người dân và công ty tự thỏa thuận, vụ việc lớn hơn khi không thỏa thuận được sẽ phản ánh tới thôn. Khi đó, ông Khải lại cùng đại diện công ty đến nhà dân lập biên bản sự việc để có căn cứ xử lý: "Từ lúc tôi nhận nhiệm vụ thì cũng nhiều vụ việc diễn ra, người ta xả đá, trong quá trình xả đá thì nó bay tới nhà dân, thiệt hại cơ bản là vào mái nhà dân, vào sân, vào vườn".
Một ngôi nhà rất gần mỏ đá.
Cũng theo ông Hoàng Văn Khải, trước đây, khi mỏ đá chưa hoạt động, các hộ dân trong thôn sử dụng nguồn nước từ đầu nguồn núi đá bản Nghè chảy về. Sau khi mỏ đá đi vào khai thác, nguồn nước bị chặn lại bởi đá thải và nổi váng. Hệ thống mương tưới thì thường xuyên bị bồi lấp khiến hàng chục héc-ta lúa của bà con bị thiếu nước sau khi gieo cấy: "Các kì họp HĐND thì cũng nêu ý kiến, tiếp xúc cử tri thì cử tri cũng lên nêu ý kiến là quá trình khai thác đã làm sạt lở đất đá, trôi đá xuống mương, vùi lấp ruộng. Vùi lấp nhiều người dân phải chuyển mục đích sử dụng sang trồng lạc, trồng ngô nhưng bây giờ nó cũng cằn cỗi, không lên, không tươi tốt".
Cùng chung cảnh ngộ với người dân thôn Làng Thọc, một số hộ gia đình ở thôn Hin Lò cũng luôn phải sống trong tình trạng ô nhiễm môi trường do hoạt động khai thác đá của Công ty Hùng Đại Sơn.
Người dân địa phương kể lại những vụ đá bay từ mỏ xuống.
Việc khai thác mỏ được cho là cũng ảnh hưởng tới sản xuất nông nghiệp, khi cây trồng bị thiếu nước do mương, ruộng bị bồi lấp.
Ông Lý Đạt Lam, Bí thư Đảng ủy xã Yên Thắng cho biết, xã thường xuyên nhận được ý kiến phản ánh của người dân về tình hình khai thác đá của Công ty Hùng Đại Sơn gây ảnh hưởng tới cuộc sống và sinh hoạt của người dân. Mỗi khi có sự vụ xảy ra, Đảng ủy xã đã chỉ đạo chính quyền kịp thời phối hợp với công ty giải quyết và báo cáo với cấp trên để có các giải pháp hiệu quả nhất, hướng tới sự ổn định cuộc sống của người dân: "Hướng đến lâu dài thì mong muốn cơ quan đơn vị cấp trên sát sao trong việc này, giải quyết triệt để, đảm bảo cho bà con an tâm lao động, sinh sống".
Theo tìm hiểu của phóng viên, mỏ đá bản Nghè được Công ty Hùng Đại Sơn khai thác theo giấy phép do Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp năm 2009. Thời hạn dự án được cấp là 30 năm với tổng diện tích đất dự kiến sử dụng 52 ha. Từ năm 2016 đến nay, tỉnh Yên Bái đã nhiều lần thanh tra, kiểm tra việc hoạt động và chấp hành pháp luật về khoáng sản, môi trường tại mỏ đá của công ty này. Quá trình kiểm tra, cơ quan chức năng đã phát hiện một số vi phạm và đã xử phạt công ty này.
