Nghệ An triển khai nhiều giải pháp giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên

Khó xử lý vi phạm

“Xử lý vi phạm về việc vẫn còn nhiều khó khăn” – chị Trần Thị Nhung – viên chức dân số của thị trấn Kim Sơn (Quế Phong) chia sẻ. Để “nói có sách, mách có chứng”, chị cho chúng tôi xem một số lá đơn trình bày của một số cán bộ trên địa bàn, trong đó có người là đảng viên.

Lá đơn của một cô giáo ở thị trấn Kim Sơn sau khi sinh con thứ 3 cho biết, sau khi sinh hai con, chị đã thực hiện biện pháp tránh thai bằng phương pháp tiêm thuốc tránh thai. Tuy nhiên, sau lần đau bụng vào Trung tâm Y tế của huyện để khám thì các bác sĩ chẩn đoán chị có thai được hơn 4 tháng. Lúc này cả cô giáo và chồng đều rất hoang mang vì “là đảng viên sợ ảnh hưởng đến cơ quan, đơn vị”. Trong khi đó, nếu thực hiện kế hoạch hóa có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.

Đại diện các địa phương ký kết thực hiện tốt các chính sách dân số. Ảnh: Mỹ Hà

Gửi đơn trình bày, nữ giáo viên này cũng mong muốn được xem xét trường hợp vi phạm chính sách sinh con thứ 3 bởi lẽ theo quy định “trường hợp sinh con thứ 3 do mang thai ngoài ý muốn, nếu thực hiện biện pháp kế hoạch hóa gia đình gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng và sức khỏe của người mẹ thì thôi không xem xét xử lý kỷ luật”. Năm nào, thị trấn Kim Sơn cũng có trường hợp người dân trên địa bàn vi phạm chính sách dân số vì sinh con thứ 3 trở lên.

Theo quy định, nếu cá nhân là đảng viên sẽ bị xử lý theo Quy định số 69 – Quyết định/Trung ương về kỷ luật tổ chức Đảng, đảng viên vi phạm. Trong khi đó, nếu là cán bộ, công chức, viên chức không phải là đảng viên sẽ xử lý theo Nghị định số 112/2020/Nghị định-Chính phủ của Chính phủ về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức (nay là Nghị định 71). Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp dù vi phạm những vẫn có thể “lách” bằng nhiều lý do khác nhau.

Chị Trần Thị Nhung cho biết: Đến thời điểm này, theo báo cáo có 7 trường hợp vi phạm sinh con thứ 3, nhưng thực tế là nhiều hơn vì có 2 người có hồ sơ để hợp thức hóa. Các năm trước, mỗi năm cũng có vài ba người và hầu hết là cán bộ, công chức, đảng viên. Các trường hợp này đều cùng một lý do là có sử dụng biện pháp tránh thai nhưng vẫn bị mang thai ngoài ý muốn. Ngoài ra, họ đều có chứng nhận của đơn vị y tế là bị một số bệnh đặc thù như cao huyết áp, sức khỏe không đảm bảo nên buộc phải sinh con.

Việc có nhiều trường hợp hợp thức hóa hồ sơ sẽ dẫn đến khó khăn cho chúng tôi trong công tác tuyên truyền, vận động người dân thực hiện chính sách dân số và có thể dẫn đến nguy cơ gia tăng số người sinh con thứ 3. Bởi lẽ mấy năm gần đây, tư tưởng, tâm lý muốn có nhiều con, muốn có con trai nối dõi tông đường vẫn còn tồn tại trong nhân dân.

Bên cạnh đó, một số chính sách của Đảng và Nhà nước mới ban hành có điều chỉnh, bổ sung “nới lỏng” một số quy định trong chính sách về kế hoạch hóa gia đình khiến một bộ phận cán bộ, đảng viên, người dân hiểu sai hoặc cố tình “lách luật” để sinh thêm con.

Chị Trần Thị Nhung - viên chức dân số của thị trấn Kim Sơn (Quế Phong)

Thành phố Vinh cũng là địa phương có tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên cao, trên 10% mỗi năm. Cá biệt, có những phường, xã tỷ lệ rất cao, như ước tính năm nay xã Nghi Liên tỷ lệ là 25%, các phường: Trường Thi 17,9%, Quang Trung 21, 79%, Trung Đô 20,89%, Đông Vĩnh 17,09%.

Qua trực tiếp thống kê và nắm bắt về việc xử lý vi phạm chính sách vì sinh con thứ 3 trở lên, bà Phùng Thị Thanh – Trưởng phòng Dân số - Trung tâm Y tế thành phố Vinh cho biết: Hầu như năm nào chúng tôi cũng nhận được những lá đơn trình bày của một số cán bộ, đảng viên vi phạm vì sinh con thứ 3 trở lên. Trong đó, chủ yếu với lý do có sử dụng biện pháp tránh thai nhưng vẫn mang thai.

Hoạt động tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân trong việc phòng tránh mang thai ngoài ý muốn. Ảnh: Mỹ Hà

Mặc dù vậy, không phải trường hợp nào cũng được xem xét. Một trong những trường hợp gần đây là một công chức đang công tác tại một phường trung tâm thành phố Vinh. Theo đơn trình bày, việc mang thai ngoài ý muốn là do uống thuốc tránh thai không hiệu quả. Nhưng tại đơn trình bày của công chức này khi xác nhận y tế lại chỉ có xác nhận của bác sĩ trưởng khoa chứ không phải là xác nhận của đơn vị y tế theo như quy định nên chúng tôi rất khó để xử lý.

Nêu cao trách nhiệm

Nghệ An là một trong những tỉnh có quy mô dân số lớn, đứng thứ 4 cả nước, mức sinh và tỷ lệ sinh con thứ 3 còn cao. Bên cạnh đó, số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đang gia tăng hàng năm nên để thực hiện nhiệm vụ giảm sinh và giảm sinh con thứ 3 trở lên còn rất nhiều khó khăn.

Năm 2023, theo tổng hợp của Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh, đến thời điểm này dù tỷ lệ sinh con thứ 3 trên toàn tỉnh giảm 1,37% so với năm 2022, tuy nhiên, tỷ lệ sinh con thứ 3 trên toàn tỉnh vẫn còn rất cao: 28,08%. Riêng tại huyện Anh Sơn, theo ước tính, tỷ lệ sinh con thứ 3 trong năm nay là 35,2%, cao hơn rất nhiều so với mặt bằng chung của cả tỉnh.

Nghệ An triển khai nhiều hoạt động để tuyên truyền về việc giảm tỷ lệ sinh con thứ 3. Ảnh: Mỹ Hà

Qua trao đổi, ông Hồ Sĩ Lực – Trưởng phòng Dân số - Trung tâm Y tế huyện Anh Sơn nói thêm: Dù chúng tôi đã có rất nhiều các giải pháp để giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trên địa bàn nhưng đây thực sự là một nhiệm vụ không đơn giản. Đáng buồn là trong những trường hợp vi phạm, số cán bộ, đảng viên đang làm việc tại cơ quan nhà nước chiếm tỷ lệ khá đông.

Qua thực tế theo dõi, xử lý vi phạm, ông Hồ Sĩ Lực cũng nói rằng, trước đây, khi Nghệ An có ban hành quy định về việc xử lý vi phạm sinh con thứ 3 thì việc thực hiện ở cơ sở khá nghiêm túc. Nhưng hiện tại, chiếu theo các quy định hiện hành, nếu là đảng viên chỉ là “khiển trách”, không ghi vào hồ sơ, nếu không là đảng viên chỉ bị chậm tăng lương trong một thời gian ngắn thì không có ý nghĩa răn đe nữa. Vì vậy, tình trạng sinh con thứ 3 gia tăng.

Hiện nay, công tác dân số được chuyển trọng tâm từ Kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Trong khi đó, tại Nghệ An vẫn đang thực hiện song song hai nhiệm vụ vừa làm tốt công tác dân số và phát triển, nâng cao chất lượng dân số, vừa giảm sinh con thứ 3. Chính vì thế, với những bất cập, khó khăn trên, rõ ràng để thực hiện công tác giảm sinh, giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trên toàn tỉnh vẫn đang còn nhiều khó khăn, thách thức.

Thời gian qua, Nghệ An đã ban hành Nghị quyết số 15/2020/Nghị quyết - Hội đồng nhân dân quy định một số chính sách về công tác dân số và phát triển trong tình hình mới với nhiều chính sách khen thưởng đối với các xã, phường, thị trấn và khối, xóm, bản không có người sinh con thứ 3 trở lên. Bên cạnh đó, chúng tôi đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, tiếp thị xã hội các biện pháp tránh thai phi lâm sàng; thực hiện tốt xã hội hóa dịch vụ kế hoạch hóa gia đình, nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản/ kế hoạch hóa gia đình.

Tuy nhiên, để việc tuyên truyền có hiệu quả, các cấp, ngành, địa phương cần phối hợp chặt chẽ trong thực hiện chính sách dân số, đề cao tính tiên phong, gương mẫu của mỗi đảng viên trong việc thực hiện mỗi cặp vợ chồng chỉ nên có 2 con.

Ông Nguyễn Bá Tân – Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh

Mỹ Hà