Nắng nóng ở châu Á và bài toán chuyển đổi sang năng lượng tái tạo

Trang trại điện gió Trung Nam được khánh thành tại huyện Thuận Bắc (Ninh Thuận). Ảnh: TTXVN

Trong đó, bài toán đặt ra là làm thế nào để đảm bảo nguồn cung dự phòng, nâng cấp hệ thống truyền tải, cải cách thuế để đảm bảo độ tin cậy của mạng lưới điện và thúc đẩy sự chuyển dịch năng lượng xanh.

Nhiệt độ ở nhiều nước châu Á như Trung Quốc, Malaysia, Ấn Độ, Pakistan và Bangladesh đã vượt quá 40 độ C ngay từ cuối tháng 4 vừa qua, tức hình thái thời tiết nắng nóng xuất hiện sớm hơn so với mọi năm. Tình hình này gây ra tình trạng mất/thiếu điện và thiệt hại trên diện rộng đối với cơ sở hạ tầng cung cấp điện ở một số nước trong khu vực.

Theo công ty tư vấn Rystad, nguồn điện năng lượng tái tạo chiếm hơn một nửa tổng sản lượng điện của Trung Quốc. Mặc dù vậy, giới chức nước này đã phải duy trì khả năng sẵn sàng hoạt động của các nhà máy điện sử dụng than và sử dụng khí đốt tự nhiên để có thể đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ và ứng phó trong trường hợp nhu cầu gia tăng đột biến khi nắng nóng đến sớm.

Trong khi đó, để đáp ứng nhu cầu tăng mạnh, Ấn Độ đã đẩy mạnh sản xuất than ở trong nước và tăng cường lưu trữ ở mức cao nhất kể từ khi xảy ra đại dịch COVID-19, đồng thời kéo dài việc thực hiện chỉ thị khẩn cấp buộc các nhà máy nhiệt điện phải sử dụng than nhập khẩu để tối đa hóa sản lượng. Còn tại bang Rajasthan của Ấn Độ nơi được biết đến là "vựa" sản xuất điện mặt trời, giới chức bang đã nhận được "cảnh báo sớm" về những thách thức kỹ thuật có thể xảy ra khi nhu cầu sử dụng năng lượng tái tạo gia tăng.

Ấn Độ đang nỗ lực kéo dài "tuổi thọ" của nhà máy nhiệt điện than còn Trung Quốc đang xây dựng những nhà máy mới loại này để đàm bảo có đủ nguồn cung cấp điện dự phòng trước nhu cầu sử dụng ngày càng tăng.

Thực tế này có thể làm gia tăng phát thải khí CO2 nếu hai nước này không triển khai cải cách chính sách và quy định liên quan.

Theo bà Malavika Bambawale, Giám đốc điều hành bộ phận phát triển bền vững của công ty tư vấn bền vững và quản lý năng lượng Engie Impact, tình trạng nắng nóng đã tạo ra vòng luẩn quẩn để giải bài toán biến đổi khí hậu. Bà giải thích: "Nắng nóng làm gia tăng nhu cầu sử dụng điện để rồi các nước tìm cách gia tăng nguồn cung và rồi gây ra tình trạng biến đổi khí hậu".

Còn ông Lauri Myllyvirta, nhà phân tích hàng đầu tại Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch, giải thích vấn đề ở góc độ chính sách.

Cụ thể, việc không áp dụng các cơ chế thuế quan ở phần lớn khu vực châu Á nhằm giới hạn vận hành các nhà máy điện chạy bằng than hoặc khí đốt chỉ trong một vài giờ cao điểm mỗi ngày có thể khiến các nhà vận hành lưới điện sử dụng các nhà máy điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch càng nhiều càng tốt.

Thế nhưng, theo ước tính của công ty tư vấn Wood Mackenzie, việc cải thiện mức độ tin cậy của mạng lưới điện sẽ cần phải trải qua công tác nâng cấp đầy tốn kém. Chỉ riêng việc nâng cấp mạng lưới truyền tải và phân phối điện ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương có thể tiêu tốn ít nhất 2.000 tỷ USD trong vòng một thập kỷ tới.

Trong khi đó, thực tế là khó có thể dự đoán và kiểm soát được nguồn điện năng thu nhận được từ năng lượng gió và mặt trời vì còn phụ thuộc vào điều kiện thời tiết ở từng địa phương, nơi các nhà máy loại này được lắp đặt. Ngoài ra, cũng khó có thể tăng cường huy động công suất của các cơ sở sản xuất điện từ năng lượng tái tạo mới như vậy khi phải đối phó với nhu cầu điện tăng đột biến. Vì vậy, ông Myllyvirta khuyến nghị rằng các nhà điều hành lưới điện cần xây dựng một mạng lưới tin cậy có thể điều hòa tần suất và mức điện áp cho dù các cơ sở điện năng lượng tái tạo hoạt động ở mức công suất nào. Và ngay cả điều này cũng lại là một bài toán nan giải đối với một số nước châu Á.

Theo Cơ quan Năng lượng Tái Tạo Quốc tế, công suất năng lượng xanh ở khu vực châu Á tăng 12% trong năm 2022, mức tăng nhanh nhất trong số những khu vực chính trên thế giới. Công ty Wood Mackenzie tiếp tục dự báo tỷ lệ năng lượng tái tạo bao gồm cả thủy điện trong tổng công suất năng lượng xanh của châu Á sẽ tăng lên 28% trong năm 2023, tức tăng gấp đôi so với mức của năm 2011. Trong đó, chủ đạo vẫn là nguồn năng lượng gió và mặt trời./.

Nguyễn Hà/TTXVN