Nâng cao hiệu quả công tác thanh tra chuyên ngành của Bảo hiểm xã hội

BHXH tỉnh phối hợp với LĐLĐ tỉnh giám sát việc thực hiện pháp luật về lao động, công đoàn và BHXH, BHYT tại Công ty May Hòa Thọ - Đông Hà - Ảnh: B.B

Theo quy định của Luật BHXH năm 2014 và Nghị định số 21/2016/NĐ-CP của Chính phủ thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHYT, cơ quan BHXH đã được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành và một số nhiệm vụ quản lý nhà nước như: xử phạt vi phạm hành chính, ban hành, công bố thủ tục hành chính, tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHTN, BHYT, quản lý về thu chi, bảo toàn, phát triển và cân đối quỹ BHXH. Những năm qua, ngành BHXH đã khẳng định được vai trò và khả năng của mình trong thực hiện nhiệm vụ thanh tra, qua đó góp phần không nhỏ vào việc ngăn chặn tình trạng trốn đóng, chiếm dụng quỹ BHXH, BHYT.

Trong 9 tháng đầu năm 2022, BHXH tỉnh đã tổ chức thực hiện 43 cuộc thanh tra, kiểm tra tại 185 đơn vị, gồm: 5 cơ sở khám chữa bệnh BHYT, 6 đơn vị nội bộ ngành, 15 đại lý thu, chi trả, 160 đơn vị sử dụng lao động. Qua thanh tra, kiểm tra đã xử lý thu hồi nợ đọng BHXH, BHTN, BHYT là 8,7 tỉ/12,3 tỉ đồng, xử lý truy thu BHXH, BHTN, BHYT và tiền lãi phát sinh do chậm đóng với số tiền 110 triệu đồng. Một số đơn vị để xảy ra tình trạng nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN với thời gian dài ảnh hưởng đến quyền lợi NLĐ.

Đơn cử như Công ty Cổ phần May Quảng Trị, tính đến ngày 30/6/2022, đơn vị nợ hơn 1,5 tỉ đồng tiền đóng BHXH, BHTN, BHYT, trong đó nợ đóng BHXH 13 tháng là hơn 1 tỉ đồng. Tại thời điểm thanh tra, đơn vị đã khắc phục chuyển nộp một phần số tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN là 510 triệu đồng. Do đơn vị đã kịp thời khắc phục chuyển nộp một phần số tiền nợ đóng BHXH, BHTN, BHYT tính đến ngày 30/6/2022 và có văn bản cam kết chuyển nộp đủ số tiền còn lại theo đúng quy định, nên đoàn thanh tra của BHXH tỉnh chưa áp dụng các hình thức xử lý đối với đơn vị.

Từ kết quả các đợt thanh tra chuyên ngành, BHXH tỉnh đã yêu cầu điều chỉnh giảm đóng BHXH, BHTN, BHYT, BHTNLĐ, BNN đối với NLĐ không thuộc diện tham gia với số tiền 18 triệu đồng, thu hoàn nộp quỹ BHXH số tiền chi sai quy định chế độ BHXH ngắn hạn với số tiền 7 triệu đồng. Yêu cầu các cơ sở khám chữa bệnh BHYT nộp hoàn quỹ BHYT với số tiền 121 triệu đồng...

Để thực hiện tốt nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành, BHXH tỉnh đã đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong thực hiện nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra. Nghiên cứu, triển khai nhiều phương pháp để khai thác, phân tích các dữ liệu có sẵn của ngành về số thu, thông tin người tham gia và hưởng BHXH, BHYT để chọn mẫu, đánh giá, xác định những sai sót, lạm dụng, trục lợi cũng như các hành vi vi phạm pháp luật khác. Hiện phần mềm quản lý hoạt động thanh kiểm tra đang được nâng cấp để bổ sung chức năng xử lý dữ liệu, cảnh báo (xây dựng 121 dấu hiệu nhận diện của 77 hành vi vi phạm trong thực hiện chính sách BHXH, BHYT; 141 dấu hiệu nhận diện sai sót trong nghiệp vụ). Hoạt động thanh tra chuyên ngành của ngành cũng luôn tuân thủ nghiêm túc trình tự, thủ tục, thời gian từ khai lập kế hoạch thanh tra hằng năm cho đến việc thực hiện các bước trong quy trình tiến hành một cuộc thanh tra.

Công tác thanh tra, kiểm tra ngoài giúp các đơn vị sử dụng lao động tuân thủ tốt hơn các quy định của pháp luật về BHXH, BHTN, BHYT còn góp phần đảm bảo quyền lợi của NLĐ. Thanh tra, kiểm tra cũng nhằm phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về chính sách BHXH, BHTN, BHYT, phát hiện những bất cập, sai sót trong việc thực hiện chính sách pháp luật, bảo đảm quyền lợi cho NLĐ. Đồng thời, hướng dẫn, giúp cơ quan, đơn vị được thanh tra, kiểm tra thực hiện đúng quy định của pháp luật về BHXH, BHTN, BHYT. Tăng cường sự phối hợp, trao đổi giữa cơ quan BHXH và đơn vị sử dụng lao động trong việc tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHTN, BHYT, đảm bảo an sinh xã hội.

Bên cạnh những kết quả đạt được qua thực hiện thanh tra, kiểm tra chuyên ngành BHXH, thực tế cho thấy, tình hình vi phạm, lạm dụng trục lợi BHXH, BHYT, BHTN ngày càng gia tăng với mức độ ngày càng phức tạp. Do đó, tại phiên thảo luận dự án Luật Thanh tra (sửa đổi), kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV trong tháng 10/2022, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) cần bổ sung một số quy định về thanh tra đối với BHXH Việt Nam, để BHXH được tổ chức cơ quan thanh tra ở cấp trung ương và địa phương thực hiện hiệu quả chức năng thanh tra chuyên ngành được giao và phù hợp, đồng bộ với các luật liên quan.

Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) quy định việc thành lập cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan khác của Nhà nước, trong đó có thanh tra của cơ quan BHXH Việt Nam sẽ đáp ứng được yêu cầu về tổ chức bộ máy, đồng thời giúp cho ngành BHXH thực hiện các nhiệm vụ về tăng cường quản lý thu, chi quỹ, góp phần đảm bảo quyền lợi cho người tham gia.

Bảo Bình