Nâng cao chất lượng giải quyết án hình sự, hạn chế việc trả hồ sơ điều tra bổ sung

Năm 2023, tình hình tội phạm phát sinh trên địa bàn huyện Cù Lao Dung (Sóc Trăng) tăng so với cùng kỳ. Các ngành chức năng đã khởi tố mới 42 vụ, 70 bị can (tăng 75% số vụ, tăng 56% số bị can). Qua các vụ án mới khởi tố cho thấy nhóm tội phạm về trật tự xã hội, sở hữu, ma túy còn nhiều diễn biến phức tạp, tăng, nghiêm trọng hơn... Tất cả các vụ án được xử lý triệt để, đúng quy định; tòa án chấp nhận cáo trạng mà viện kiểm sát đã truy tố, không có trường hợp nào tòa án tuyên bị cáo không phạm tội.

Năm qua, tổng số vụ án phải điều tra trên địa bàn là 53 vụ, 114 bị can (tăng 6 vụ, 54 bị can) và cơ quan điều tra đã giải quyết đạt 69%. Viện Kiểm sát nhân dân huyện đã thụ lý 31 vụ, 81 bị can, tăng 11 vụ, 53 bị can và đã giải quyết đạt 100% (tăng 5%), trong đó, truy tố 29 vụ, 79 bị can; trả hồ sơ điều tra bổ sung 1 vụ, 1 bị can, đình chỉ do bị hại rút đơn yêu cầu khởi tố vụ án 1 vụ, 1 bị can. Tòa án đã thụ lý 34 vụ, 86 bị cáo và đã giải quyết đạt 71% (xét xử 22 vụ, 50 bị cáo; trả hồ sơ điều tra bổ sung 2 vụ, 21 bị cáo). Qua số liệu cho thấy, trong năm 2023, Viện Kiểm sát nhân dân huyện đã trả hồ sơ điều tra bổ sung 1 vụ, 1 bị can. Tòa án nhân dân huyện đã trả hồ sơ để điều tra bổ sung 2 vụ, 22 bị can.

Theo đánh giá của đồng chí Đào Tiến Thắng - Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân huyện Cù Lao Dung, nguyên nhân khách quan của những hạn chế, thiếu sót, đã dẫn đến trả hồ sơ điều tra bổ sung, một phần do tình hình tội phạm diễn biến ngày càng phức tạp về quy mô và tính chất. Thủ đoạn phạm tội ngày càng tinh vi, gây khó khăn cho việc thu thập chứng cứ chứng minh tội phạm. Các vụ án phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung thường là những vụ phức tạp, các chứng cứ, tài liệu ban đầu chưa rõ ràng, song trong quá trình điều tra chưa thu thập đầy đủ các chứng cứ, tài liệu liên quan đến vụ án hoặc những nội dung có mâu thuẫn mà chỉ tập trung thu thập các tài liệu buộc tội. Số lượng điều tra viên, kiểm sát viên và thẩm phán còn thiếu, gây ra tình trạng đôi lúc quá tải, áp lực công việc cao dẫn đến tình trạng trả hồ sơ để điều tra bổ sung.

Tuy nhiên, cũng thẳng thắn nhìn nhận, công tác kiểm tra được thực hiện đôi lúc chưa thường xuyên, thiếu sâu sát. Đôi khi, điều tra viên chưa thực hiện đúng, đầy đủ quy trình điều tra, trọng cung hơn trọng chứng, chưa thực hiện hết các yêu cầu điều tra của viện kiểm sát; có trường hợp phát sinh tình tiết mới có thể dẫn đến đình chỉ bị can do không phạm tội nhưng điều tra viên không chủ động trao đổi, đánh giá chứng cứ với kiểm sát viên để báo cáo lãnh đạo kịp thời. Đối với kiểm sát viên, đôi lúc còn chưa thường xuyên kiểm tra kết quả thực hiện yêu cầu điều tra, chưa thực hiện hết nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định. Đồng thời, chưa chủ động yêu cầu điều tra viên đánh giá chứng cứ dẫn đến bỏ lọt chứng cứ gỡ tội đối với bị can; đôi lúc chưa báo cáo tiến độ điều tra bằng văn bản theo quy định của ngành; chưa đánh giá hết vai trò, hành vi để xác định vai trò đồng phạm trong vụ án…

Viện Kiểm sát nhân dân huyện Cù Lao Dung (Sóc Trăng) tổ chức tọa đàm để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, hạn chế việc trả hồ sơ điều tra bổ sung. Ảnh: Đơn vị cung cấp

Để khắc phục hạn chế việc trả hồ sơ điều tra bổ sung giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, đồng chí Đào Tiến Thắng cho rằng, lãnh đạo các cơ quan tố tụng huyện cần tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo và điều hành trong việc khởi tố, điều tra, truy tố các vụ án hình sự. Trong công tác quản lý, chỉ đạo nghiệp vụ, lãnh đạo cơ quan cảnh sát điều tra và viện kiểm sát cần quản lý chặt chẽ số liệu, lý do trả hồ sơ để điều tra bổ sung. Coi việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung là một chỉ tiêu để đánh giá năng lực công tác, kết quả hoàn thành nhiệm vụ của từng cá nhân trong đơn vị. Tăng cường sự giáo dục nâng cao bản lĩnh chính trị, đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ, rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp, không ngừng nâng cao ý thức trách nhiệm, năng lực và trình độ của điều tra viên, kiểm sát viên. Chú trọng công tác bố trí, sử dụng và sắp xếp cán bộ nhằm lựa chọn được điều tra viên, kiểm sát viên có đủ phẩm chất, năng lực, trình độ đáp ứng yêu cầu thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.

Đội ngũ điều tra viên, kiểm sát viên cần phải nắm chắc các đạo luật cơ bản, trình tự thủ tục tố tụng được quy định trong Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Hình sự; thường xuyên nghiên cứu và cập nhật, tích lũy nội dung các văn bản quy phạm pháp luật mới về hình sự, các nghị quyết, nghị định, thông tư hướng dẫn có liên quan đến công tác nghiệp vụ, quy chế của ngành để áp dụng vào thực tiễn công tác. Nâng cao ý thức, trách nhiệm, hành động vì mục đích chung trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. Riêng kiểm sát viên phải nắm chặt tiến độ điều tra, chủ động phối hợp với điều tra viên nghiên cứu hồ sơ, nắm chắc chứng cứ, bám sát tiến độ điều tra, đề ra yêu cầu điều tra, tham gia với điều tra viên hỏi cung bị can, phối hợp đánh giá chứng cứ theo từng giai đoạn để thống nhất thời điểm kết thúc điều tra, định hướng đường lối xử lý vụ án. Đối với các vụ án phức tạp, bị can phản cung, chối tội hoặc phạm tội rất nghiêm trọng, sau khi kết thúc điều tra, kiểm sát viên phải thực hiện việc phúc cung đối với từng bị can để bảo đảm việc truy tố có căn cứ và thận trọng.

Đặc biệt, cần phải tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng. Quá trình giải quyết vụ án, điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán cần có sự phối hợp chặt chẽ để giải quyết những vấn đề phát sinh cần tháo gỡ ở các giai đoạn, kịp thời tham mưu lãnh đạo liên ngành nhằm hạn chế, khắc phục triệt để việc trả hồ sơ điều tra bổ sung đối với những trường hợp không cần thiết hoặc không có căn cứ. Cần xây dựng tốt mối quan hệ phối hợp giữa 3 đơn vị để khắc phục thiếu sót trong quá trình giải quyết vụ án. Duy trì việc tổ chức các hội nghị, rút kinh nghiệm về chuyên đề án trả hồ sơ điều tra bổ sung nhằm đánh giá, thống nhất giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, tìm ra giải pháp khắc phục các vướng mắc, thống nhất quan điểm về nhận thức và áp dụng pháp luật.

Mạnh dạn nhìn nhận hạn chế, thiếu sót, đề ra giải pháp khắc phục kịp thời cùng với sự quyết tâm cao và sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan tố tụng trên địa bàn huyện Cù Lao Dung tin rằng sẽ khắc phục được việc trả hồ sơ điều tra bổ sung, nâng cao chất lượng giải quyết án hình sự trên địa bàn trong năm 2024.

SỚM MAI