Năm Nhâm Dần nghe chuyện voi hổ đấu nhau tại Hổ Quyền
Hổ Quyền được xây dựng vào thời nhà Nguyễn nhằm tổ chức các trận tử chiến giữa voi và hổ cho nhà vua, triều thần và dân chúng xem.
Những ngày đầu năm Nhâm Dần 2022, ở Huế mưa xuân khiến nhiệt độ xuống thấp nên se lạnh. Vậy nhưng nhiều bạn trẻ vẫn dẫn nhau lên đồi Long Thọ ở phường Thủy Biều, TP Huế (cách Kinh thành Huế tầm 4 km) để tham quan di tích Hổ Quyền. Tại đây họ được chiêm nghiệm một kiến trúc là đấu trường được xây dựng dưới thời nhà Nguyễn dùng để tổ chức những trận tử chiến giữa voi và hổ cho nhà vua, đình thần và dân chúng xem, đồng thời luyện tập cho voi quen với không khí chiến đấu lúc lâm trận.
Di tích Hổ Quyền nhìn từ trên cao
Trường đấu Hổ Quyền được xây dựng năm Canh Dần (1830), một di tích đặc biệt và độc đáo của Việt Nam, di tích quý hiếm của thế giới. Hổ Quyền đã được công nhận là di tích cấp Quốc gia theo Quyết định số 2009/1998 QĐ/BVHTT, ngày 26-9-1998.
Hổ Quyền được cấu trúc khá đơn giản nhưng rất chắc chắn. Vật liệu xây bằng gạch vồ, đá thanh và vôi vữa tốt, cho nên ngày nay đấu trường vẫn còn khá nguyên vẹn.
Hổ Quyền gồm hai vòng tròn đồng tâm. Vị trí này là nơi dành cho vua ngồi xem voi hổ đấu
Hồ Quyền là một đấu trường lộ thiên hình vành khăn. Kết cấu bởi hai vòng tường thành hình tròn đồng tâm. Vòng trong có tường cao 5,9 m, vòng ngoài cao 4,75 m (kể cả lan can), cả hai vòng tường cộng với dải đất ở giữa tạo thành một bề dày 4 m ở đỉnh và 5 m ở chân thành. Mặt trên của dải đất cao bằng vòng tường ngoài, tạo thành con đường chạy vòng tròn (chỉ gián đoạn ở khán đài vua ngồi). Đường kính lòng chảo là 44 m, chu vi tường ngoài 140 m.
Di tích Hổ Quyền
Quanh vòng tường thành có trổ 5 chuồng hổ và một cửa vòm lớn dành cho voi ra vào chiến đấu. Cửa voi đi rộng 1,90m, cao gần 4m, con đường trên cửa vòm được thu hẹp bằng một cây cầu, cửa vòm có hai cánh bằng gỗ lớn, bản lề bằng đá. Đối diện với khán đài vua ngồi là 5 chuồng hổ.
5 chuồng hổ ra
Khán đài vua ngồi quay mặt về hướng Nam, xây cao hơn khán đài bình thường chạy quanh đấu trường. Ở chỗ khán đài vua ngồi, thân của đấu trường được nới rộng ra về bề dày. Bên trái khán đài là hệ thống bậc cấp đi lên gồm 24 cấp dành cho vua và các hoàng thân quốc thích, đại thần. Hai bên có hai hệ thống tường xây bằng gạch hoa đúc rỗng. Bên phải khán đài có một hệ thống bậc cấp khác xây tương tự dành cho quan chức và binh lính.
Hệ thống kéo và hạ cửa chuồng hổ
Trong ngày thi đấu, dân chúng và hương chức quanh vùng đặt hương án, lễ vật trên đoạn đường vua đi qua. Đấu trường được trang trí bởi nghi trượng, cờ, lọng. Có một đội lính mặc áo đỏ đội nón sơn, cầm khí giới nghiêm trang cung kính đứng hai bên đường từ đấu trường đến bến sông.
Cửa voi ra đấu trường
Di tích Hổ Quyền vừa được trùng tu
Đúng giờ Ngọ, vua ngự thuyền rồng từ Nghênh Lương Đình, dọc theo sông Hương để lên bến Long Thọ. Vua lên kiệu che bốn lọng và bốn tàn vàng, đi trước là Ngự lâm quân, Thị vệ cầm cờ Tam tài, cờ Ngũ hành, cờ Nhị thập bát tú, gươm tuốt trần; tiếp theo là đội nhạc cung đình.
Trận đấu cuối cùng tại Hổ Quyền diễn ra vào năm 1904 dưới thời vua Thành Thái.
Bên trên tường thành Hổ Quyền
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa, từ khi xây dựng Hổ Quyền, nghi thức tổ chức các trận quyết đấu giữa voi và hổ trở nên trang trọng hơn trước. Những trận tử chiến giữa voi và hổ thường được triều đình nhà Nguyễn tổ chức mỗi năm một lần. Ngày diễn ra trận đấu, dân chúng địa phương ở trong vùng cũng đặt hương án, lễ vật.
