Mỹ kích hoạt lại thương chiến với Trung Quốc

Xung đột thương mại với Trung Quốc có thể làm tăng chi phí cho xe điện nói chung, ảnh hưởng đến các mục tiêu về khí hậu và việc làm của Tổng thống Mỹ Joe Biden. Ảnh: Reuters

Tổng thống Biden đã áp đặt các mức thuế quan mới đối với một loạt mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, bao gồm: xe điện, các sản phẩm pin đời mới, pin mặt trời, thép, nhôm và thiết bị y tế. Đồng thời, ông chủ Nhà Trắng đã chỉ trích người tiền nhiệm Donald Trump (thành viên đảng Cộng hòa) khi ông thực hiện một chiến lược đang làm gia tăng xích mích giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Tổng thống Biden cho rằng, các khoản trợ cấp của chính phủ Trung Quốc nhằm đảm bảo các công ty trong nước không phải kiếm lợi nhuận, đã mang lại cho họ lợi thế không công bằng trong thương mại toàn cầu.

"Công nhân Mỹ có thể làm việc hiệu quả hơn và vượt trội hơn bất kỳ ai miễn là sự cạnh tranh diễn ra công bằng", Tổng thống Biden phát biểu tại Nhà Trắng hôm 14/5. "Nhưng đã quá lâu rồi, điều đó thật không công bằng. Trong nhiều năm, chính phủ Trung Quốc đã đổ tiền nhà nước vào các công ty Trung Quốc… đó không phải là cạnh tranh mà là gian lận", ông Biden nhận định.

Phía Trung Quốc ngay lập tức phản ứng. Bộ Thương mại nước này cho biết Bắc Kinh phản đối việc Mỹ tăng thuế quan và sẽ thực hiện các biện pháp để bảo vệ lợi ích của mình.

Tổng thống Biden sẽ giữ nguyên các mức thuế do người tiền nhiệm Donald Trump đưa ra, đồng thời áp dụng các mức thuế khác, bao gồm tăng gấp 4 lần thuế xe điện lên hơn 100% và tăng gấp đôi thuế đối với thuế bán dẫn lên 50%.

Nhà Trắng cho biết các biện pháp thuế quan mới này ảnh hưởng đến 18 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc, bao gồm thép và nhôm, chất bán dẫn, xe điện, khoáng sản quan trọng, pin mặt trời và cần cẩu. Con số xe điện tuy gây chú ý nhưng có thể có tác động chính trị nhiều hơn là thực tế bởi Mỹ nhập khẩu rất ít xe điện từ Trung Quốc.

Theo Cơ quan điều tra dân số Mỹ, nước này đã nhập khẩu 427 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc trong năm 2023 và xuất khẩu 148 tỷ USD sang nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Thâm hụt thương mại đã tồn tại trong nhiều thập kỷ và trở thành chủ đề nhạy cảm hơn bao giờ hết ở xứ cờ hoa.

Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai cho biết mức thuế quan áp dụng lần này là hợp lý với cáo buộc Trung Quốc đang đánh cắp tài sản trí tuệ của Mỹ. Tuy nhiên, bà Katherine Tai khuyến nghị miễn thuế đối với hàng trăm danh mục máy móc công nghiệp nhập khẩu từ Trung Quốc, trong đó có 19 danh mục dành cho thiết bị sản xuất sản phẩm năng lượng mặt trời.

Thuế quan mới được đưa ra trong bối cảnh chiến dịch tái tranh cử của Tống thống Biden và ông Trump với thông điệp là để cho thấy ai cứng rắn hơn với Trung Quốc.

Đảng Dân chủ cho rằng, ông Trump đã thất bại trong việc trấn áp các hành vi lạm dụng thương mại của Trung Quốc như ông đã cam kết sẽ làm trong nhiệm kỳ tổng thống của mình.

Trong khi đó, bà Karoline Leavitt, thư ký báo chí chiến dịch tranh cử của ông Trump, cho rằng các mức thuế qua mới áp lên hàng Trung Quốc là một "nỗ lực yếu đuối và vô ích" nhằm đánh lạc hướng sự ủng hộ của ông Biden đối với xe điện ở Mỹ, điều mà ông Trump cho rằng sẽ dẫn đến tình trạng sa thải lao động ở các nhà máy ô tô của Mỹ.

Các quan chức Mỹ đương nhiệm cho rằng, các biện pháp của họ được kết hợp với đầu tư trong nước vào các ngành công nghiệp chủ chốt sẽ không có khả năng làm trầm trọng thêm tình trạng lạm phát vốn đã khiến cử tri Mỹ tức giận.

Tổng thống Biden đã gặp khó khăn trong việc thuyết phục cử tri về tính hiệu quả của các chính sách kinh tế của mình, bất chấp tỷ lệ thất nghiệp thấp và tăng trưởng kinh tế diễn biến theo xu hướng. Một cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos vào tháng trước cho thấy ông Trump có lợi thế hơn ông Biden 7 điểm phần trăm về kinh tế.

Các nhà phân tích đã cảnh báo rằng xung đột thương mại có thể làm tăng chi phí cho xe điện nói chung, ảnh hưởng đến các mục tiêu về khí hậu của Tổng thống Biden và mục tiêu của ông về tạo công ăn việc làm trong ngành công nghiệp chế tạo.

Theo một kịch bản đánh thuế được chờ đợi từ lâu, Tổng thống Biden sẽ tăng thuế quan trong năm nay từ 25% lên 100% đối với xe điện, nâng tổng thuế lên 102,5%, từ 7,5% lên 25% đối với pin lithium-ion dành cho xe điện và các bộ phận pin khác và từ 25% đến 50% đối với pin quang điện dùng để chế tạo các tấm pin mặt trời. Một số khoáng sản quan trọng sẽ bị tăng thuế từ 0% lên 25%.

Washington sẽ áp nhiều mức thuế hơn vào năm 2025 và 2026 đối với chất bán dẫn, cũng như pin lithium-ion không được sử dụng trong xe điện, than chì và nam châm vĩnh cửu, cũng như găng tay y tế và găng tay phẫu thuật bằng cao su.

Một số nhà lập pháp Mỹ đã kêu gọi tăng mạnh thuế quan đối với các phương tiện nhập khẩu từ Trung Quốc hoặc cấm hoàn toàn vì lo ngại về quyền riêng tư dữ liệu. Hiện nay có tương đối ít xe hạng nhẹ (với khối lượng toàn bộ không quá 3,5 tấn) do Trung Quốc sản xuất được nhập khẩu vào Mỹ.

Nghiệp đoàn công nhân ô tô Mỹ (UAW) đã ủng hộ động thái thuế quan của Tổng thống Biden khi cho rằng các động thái này sẽ đảm bảo rằng "quá trình chuyển đổi sang xe điện là một quá trình chuyển đổi công bằng".

Đông Phong