Mưu sinh trên ngọn tiêu

Thu hoạch tiêu, nông dân phải trèo thang để hái. Ảnh: Phúc An

Hiểm nguy rình rập

Tháng 3, hồ tiêu Tây Nguyên vào vụ thu hoạch, không khí vụ mùa rộn ràng khắp nương rẫy. Người kéo bạt trải quanh trụ tiêu, người bắc thang, người đứng vắt vẻo trên đỉnh chiếc thang cao cả chục mét để hái những chùm tiêu chín đỏ trên ngọn.

Nhiều năm trồng tiêu, ông Hoàng Đình Hào, xã Đắk Gằn, huyện Đắk Mil, tỉnh Đắk Nông hiểu những hiểm nguy rình rập khi thu hoạch tiêu. Ông Hào bảo: "Hồ tiêu thân dây, thường leo lên trụ, nên khi thu hoạch, người dân phải bắc thang để hái. Mỗi trụ tiêu cao trung bình từ 3 - 6m, thậm chí, có những trụ cây sống hàng chục mét. Trong khi đó, mùa thu hái hồ tiêu thường rơi vào sau Tết Nguyên đán, gió to, nên việc trèo thang lên cao hái tiêu khá nguy hiểm. Trồng tiêu, gia đình nào cũng có vài chiếc thang nhiều kích cỡ phục vụ việc thu hoạch".

Hái tiêu, người dân trèo lên thang, đứng, đu nhiều giờ trên đó, nên khi sử dụng thang, phải cẩn thận chọn điểm đặt thang bằng phẳng. “Trèo thang hái tiêu không cẩn thận té ngã như chơi. Hai năm trước, con gái tôi đang hái tiêu, chiếc thang nghiêng, cả người lẫn thang rơi xuống đất. Cũng may, con gái tôi đang hái điểm thấp nên chỉ bị thương nhẹ” - ông Hào kể.

Không ít người gặp tai nạn khi hái tiêu, có những trường hợp để lại di chứng nặng nề như chị Lê Thị Ngọc. Gặp tai nạn trong lúc hái tiêu, 10 năm nay, chị Lê Thị Ngọc (ở thôn 8, xã Ea Ning, huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk) mất khả năng lao động. Chị Ngọc chia sẻ: "Hồi đó, tôi đi hái tiêu thuê. Đang đứng trên thang ở độ cao khoảng chừng 6m thì bất ngờ trời nổi gió hất tôi xuống đất, bất tỉnh tại chỗ. Lúc đó, gia đình tôi không đưa đi viện ngay mà đưa về nhà, hôm sau mới đưa tới viện. Sau khi khám, bác sĩ kết luận tôi bị gãy 2 đốt cột sống, chấn thương tủy sống và thực hiện phẫu thuật. Gia đình tôi khó khăn, phải bán cả nhà mới có tiền điều trị. Sau khi mổ, nửa năm sau, tôi vẫn không đứng lên được, hai chân thì cứ teo dần. Kiên trì luyện tập nhiều năm, bây giờ, tôi đã có thể tự đứng đậy, chập chững đi, nhưng cuộc sống hoàn toàn nương nhờ vào bố mẹ già".

Ông Phạm Bá Thủy, Chủ tịch UBND xã Ea Ning cho biết: "Xã Ea Ning có khoảng 900ha hồ tiêu đang ở thời kỳ thu hoạch, trong đó, đa phần diện tích hồ tiêu được trồng bằng trụ sống, cao 6 - 10m. Khi thu hoạch hồ tiêu, người dân phải bắc thang, leo trèo lên cao. Mấy năm nay, hầu như năm nào trên địa bàn xã cũng có người bị té ngã vì leo thang hái tiêu. Mùa tiêu năm 2022, có trường hợp bị ngã khi hái tiêu gây tử vong. Năm 2023, cũng có một trường hợp thiệt mạng ngã thang khi thu hoạch tiêu. Ngoài nguy cơ cao bị té ngã, người hái tiêu còn hay bị côn trùng, rắn, rết... tấn công, để lại di chứng".

Cảnh báo tai nạn mùa thu hoạch tiêu

Hái tiêu là công việc nguy hiểm, người lao động cần trang bị đầy đủ kiến thức, phương tiện bảo hộ. Tuy nhiên, thực tế, rất nhiều người hái tiêu chủ quan không sử dụng các biện pháp bảo hộ dẫn đến tai nạn đáng tiếc.

Trèo thang hái tiêu, nhiều người gặp tai nạn chấn thương, thậm chí tử vong. Ảnh: Phúc An

Hơn 10 năm hái tiêu thuê, vài lần chứng kiến người hái tiêu gặp tai nạn, chị Lệ H’Mok (ở xã Ea Bhốk, huyện Cư Kuin) trang bị cho mình những phương tiện bảo hộ cần thiết để hạn chế rủi ro khi hành nghề. Chị Lệ bảo: “Trước khi hái tiêu, mình quan sát hướng gió và chọn vị trí cân bằng để đặt thang. Khi hái phải xoay thang nhiều lần, không hái với, gây mất thăng bằng. Nếu có gió to, phải dùng dây thừng buộc thang vào trụ tiêu, khi dùng thang phải kiểm tra các mối hàn trên thang”.

Ông Phạm Bá Thủy, Chủ tịch UBND xã Ea Ning cho biết: "Để hạn chế những tai nạn đáng tiếc trong quá trình hái tiêu, hàng năm, chính quyền địa phương đều họp, triển khai đến lãnh đạo các thôn, buôn tăng cường tuyên truyền, nhắc nhở, hướng dẫn người dân cách thức đảm bảo an toàn lao động khi thu hoạch tiêu, như đặt thang ở vị trí bằng phẳng, chắc chắn, tránh bị trượt, bị lật khi gặp gió; kiểm tra trụ tiêu trước khi trèo lên"...

Bác sĩ Huỳnh Như Đồng cũng chia sẻ: "Hiện, bệnh viện đang điều trị cho nhiều bệnh nhân bị gãy cột sống vì tai nạn khi hái tiêu. Mỗi mùa thu hoạch hồ tiêu, Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên tiếp nhận hàng chục bệnh nhân bị tai nạn do té ngã khi hái tiêu. Riêng năm 2024, từ sau Tết Nguyên đán đến nay, bệnh viện đã tiếp nhận cấp cứu, điều trị cho hàng trăm trường hợp bị tai nạn trong lúc hái tiêu. Trong đó, có nhiều bệnh nhân bị gãy cả tay, chân và cột sống, có trường hợp còn bị chấn thương sọ não. Những ngày gần đây, trung bình mỗi ngày, bệnh viện tiếp nhận 5 - 10 trường hợp bị tai nạn khi thu hoạch tiêu. Vì vậy, trong trường hợp phải leo cao, ngoài các biện pháp an toàn theo kinh nghiệm, người lao động cần thắt dây an toàn. Nếu không may gặp tai nạn, cần nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu và điều trị kịp thời".

Phúc An