Murakami nói lý do sách của ông đen tối nhưng không bi quan

Cuốn sách mới của Murakami có tên The City and Its Uncertain Walls, được Nhà xuất bản Shinchosha giới thiệu ngày 13/4. Đây là phiên bản sửa lại của một tác phẩm được in trên tạp chí năm 1980.

Ông Murakami nói với Nikkei trong một cuộc phỏng vấn gần đây: “Bây giờ tôi có khả năng viết tiểu thuyết đúng như ý muốn của mình. Đã đến lúc tôi phải viết lại câu chuyện đó".

Đủ khả năng viết và phát triển tác phẩm cũ

Tác phẩm gốc, cùng tên với cuốn sách mới, được xuất bản lần đầu trên tạp chí văn học Nhật Bản Bungakukai một năm sau khi Murakami ra mắt giới nhà văn chuyên nghiệp bằng giải Nhà văn mới Gunzo năm 1979 cho cuốn tiểu thuyết Lắng nghe gió hát.

"Tôi viết tác phẩm này sau khi tôi viết cuốn Pinball năm 1973", Murakami chia sẻ, đề cập đến một cuốn tiểu thuyết xuất bản năm 1980. "Ban đầu tôi không có ý định trở thành một tiểu thuyết gia. Tôi chỉ viết Lắng nghe gió hát theo cách tôi muốn và cuối cùng đã giành được giải thưởng dành cho nhà văn mới", ông nói.

Trong lời bạt của The City and Its Uncertain Walls, Murakami viết rằng trước đây ông không phát hành tác phẩm này dưới dạng sách vì "tôi không hài lòng với nó dù tác phẩm chứa đựng nhiều yếu tố quan trọng đối với tôi".

Ông Murakami chia sẻ về cuốn sách mới. Ảnh: Shinchosha Publishing.

Theo cấu trúc của tiểu thuyết gốc, nhân vật chính “Tôi” được một nhân vật khác tên là “Bạn” dẫn dắt tới một thành phố có tường bao quanh. Nội dung này được gói gọn trong phần đầu tiên của cuốn sách mới.

Đây không phải là lần đầu tiên Murakami viết lại một tác phẩm trong quá khứ. Tác phẩm Xứ sở diệu kỳ tàn bạo và chốn tận cùng thế giới năm 1985 của ông cũng được viết lại.

Nhà văn này chia sẻ: “Vào thời điểm đó, kỹ năng viết của tôi còn hạn chế và tôi buộc phải viết tiểu thuyết trong giới hạn của mình. Quá trình vượt lên những hạn chế này là một yếu tố hấp dẫn trong quá trình viết lách của tôi hồi đó. Nhưng tôi vẫn chưa thể viết tiểu thuyết như tôi thực sự mong muốn".

Mãi đến năm 2000, khoảng thời gian Murakami viết Sydney - một tác phẩm phi hư cấu về Thế vận hội Sydney - thì tác giả mới tìm được bước tiến của mình. Murakami bày tỏ: "Cuối cùng tôi cũng có thể viết theo cách mình muốn". Sau khi xuất bản các tiểu thuyết tiếp theo như Kafka bên bờ biển và 1Q84, Murakami cảm thấy có nhiệm vụ phải viết lại The City and Its Uncertain Walls.

Murakami bắt đầu viết cuốn tiểu thuyết mới nhất của mình vào mùa xuân năm 2020 trong đại dịch Covid-19. "Tôi dành nhiều thời gian hơn ở nhà và tôi trở nên hướng nội. Tôi nghĩ đã đến lúc tôi phải xem và viết lại The City and Its Uncertain Walls".

Thêm nhiều nội dung ý nghĩa

Trong phần mở đầu của cuốn tiểu thuyết mới, Boku (tôi) 17 tuổi và đàn em Kimi (bạn) xây dựng một thành phố bí ẩn có tường bao quanh. Watashi (một tôi khác) vào thành phố và thăm Kimi, người đang làm việc tại một thư viện. Để vào thành phố, mọi người phải vứt bỏ chiếc bóng của mình, vì vậy Watashi để lại chiếc bóng của mình cùng một người gác cổng. Không lâu sau, Boku bước sang tuổi 40 và Watashi đứng trước một quyết định.

Một độc giả mua cuốn The City and Its Uncertain Walls ngay trong đêm ra mắt tại một hiệu sách ở Tokyo. Ảnh: Jiji.

Có thể nói những bức tường là một motif quan trọng đối với Murakami. Trong bài phát biểu nhận Giải thưởng Jerusalem năm 2009 về Quyền tự do của Cá nhân trong Xã hội, ông nói: "Giữa một bức tường cao vững chắc và một quả trứng sắp vỡ, tôi sẽ luôn đứng về phía quả trứng".

Cuốn Biên niên ký chim vặn dây cót xuất bản năm 1994 cũng khám phá khái niệm đi xuyên tường. “Đối với tôi, bức tường tượng trưng cho ranh giới giữa thế giới bên này và thế giới bên kia. Những người có khả năng đi xuyên qua những bức tường như vậy là nhân vật chính trong tác phẩm của tôi", ông Murakami giải thích.

Đối với Murakami, những bức tường có nhiều dạng. Ông chia sẻ: “Có bức tường giữa ý thức và vô thức, giữa thực tại và ảo ảnh. Cũng có những bức tường ngăn cách thế giới thực, như Bức tường Berlin. Bức tường ngăn cách Palestine và Israel đã để lại cho tôi một ấn tượng lâu dài. Mục đích của một bức tường và hình thức của nó thay đổi tùy thuộc vào những người bên trong nó. Vì vậy, ý nghĩa của những bức tường trong tiểu thuyết của tôi cũng thay đổi".

Các sự kiện toàn cầu ảnh hưởng đến quá trình sáng tác của Murakami. "Sau đại dịch và cuộc khủng hoảng Nga - Ukraine, tôi cảm thấy như cốt lõi của chủ nghĩa toàn cầu đã bị lung lay. Người ta kỳ vọng rằng toàn cầu hóa sẽ cải thiện thế giới và mạng xã hội sẽ được liên kết với một hình thức dân chủ mới, nhưng thay vào đó chúng ta lại rơi vào hỗn loạn, giống như mở hộp Pandora. Tôi viết cuốn tiểu thuyết này mà không biết nên mở rộng bức tường hay ẩn mình bên trong nó”.

Tuy nhiên, tác phẩm của Murakami không phản ánh những tình huống chính trị hay xã hội có thật. Ông chia sẻ: "Các tiểu thuyết gia chỉ viết những gì họ cảm nhận thấy. Bạn không thể viết nếu bạn nghĩ quá nhiều. Bạn có thể chia các tiểu thuyết gia thành những người có đầu óc tỉnh táo và những người có cảm giác viết tốt. Nhưng những người giỏi nhất là những người có cái cảm giác viết tốt và một cái đầu ổn. Đó là điều tôi đang hướng tới".

Ông Murakami tham gia chương trình radio của đài Tokyo FM. Ảnh: Tokyo FM.

Vào năm 2022, chương trình radio Music to Put an End to War - chương trình phát sóng đặc biệt mà Murakami góp mặt với vai trò DJ - đã về nhì trong Giải Radio Grand Prix của Hiệp hội Phát thanh Thương mại Nhật Bản.

Tác giả cho biết: “Tôi có suy nghĩ của riêng mình. Nhưng nếu tôi thể hiện chúng dưới dạng một thông điệp hoặc tuyên bố, tiểu thuyết của tôi sẽ nhàm chán. Và trong chương trình phát thanh đó, tôi nghĩ điều quan trọng là để âm nhạc lên tiếng”.

Trong phần thứ hai của The City and Its Uncertain Walls, Watashi từ bỏ công việc bán buôn sách và trở thành giám đốc thư viện ở tỉnh Fukushima. Murakami nói: “Tôi đã đạt được mục đích ban đầu là viết lại tác phẩm cũ trong phần đầu tiên của cuốn sách. Nhưng tôi cảm thấy như thế vẫn chưa đủ và tôi muốn mở rộng thêm. Tôi muốn một thứ gì đó có thể thấm vào lòng người".

Thư viện là một bối cảnh quan trọng trong cả ba phần của cuốn sách mới. Murakami chia sẻ: "Thời niên thiếu, tôi đến thư viện rất nhiều. Tôi là một người thích thư viện và thích mùi sách. Nhưng tôi chỉ bắt đầu đọc tiểu thuyết Nhật Bản sau khi trở thành nhà văn. Trước đó, tôi chỉ đọc văn học nước ngoài. Bố mẹ tôi là giáo viên dạy tiếng Nhật và tôi muốn tránh có điểm chung với họ. Tôi là con một nên áp lực từ cha mẹ đè nặng lên tôi. Tôi cố gắng làm càng ít việc giống với họ càng tốt".

Trong cuốn sách mới, nhân vật Watashi từng bị chấn thương tâm lý và hồi nhỏ thường đến thư viện thay vì đến trường. Theo đó, tác phẩm này nhấn mạnh vào tầm quan trọng của niềm tin. Murakami khẳng định: “Để bước vào một thế giới khác, bạn cần có quyết tâm và sức mạnh của niềm tin, cũng như sức mạnh thể chất. Bạn không thể du hành đến một thế giới khác mà không tập trung tất cả sức mạnh của mình. Đó là lý do tôi nghĩ sức mạnh niềm tin là quan trọng. Vì vậy, tiểu thuyết của tôi không bi quan hay tiêu cực. Có nhiều yếu tố kỳ lạ và một số phần đen tối, nhưng về cơ bản chúng tích cực".

Murakami cũng cho rằng lối viết tiểu thuyết là thứ không thể truyền qua nhiều thế hệ. Ông khẳng định: "Các tiểu thuyết gia phải tự phát triển. Tiểu thuyết của tôi không theo xu hướng của văn học Nhật Bản. Có một số điểm trùng lặp giữa tác phẩm của tôi và tác phẩm của các tiểu thuyết gia trẻ, nhưng tôi không nghĩ phong cách của mình nhất thiết phải truyền xuống thế hệ tiếp theo".

Phần kết cuốn tiểu thuyết mới của Murakami có một đoạn trích từ bài thơ Kubla Khan của nhà thơ người Anh Samuel Taylor Coleridge và trong cuốn sách cũng có những câu trích dẫn từ tác phẩm Tình yêu thời thổ tả của tác giả Colombia Gabriel Garcia Marquez. Murakami nói rằng ông chọn chúng vì "Tôi thích thế giới ngầm trong các sử thi của mình. Tôi thích các tác giả Mỹ Latinh như Marquez và thường xuyên đọc tác phẩm của họ".

Ông tiếp tục giãi bày: “Có nhiều người nói rằng tiểu thuyết của tôi có liên quan đến chủ nghĩa hiện thực huyền ảo... nhưng tôi không bị ảnh hưởng bởi thể loại này. Tôi chỉ đơn giản tin vào sức mạnh của kể chuyện, điều đã bị mất đi ở văn học phương Tây hiện đại".

Minh Hoa