'Lòng khòng' mùa biển động

Thuyền “lòng khòng” của ngư dân thôn Phú Hội chuẩn bị ra khơi - Ảnh: S.H

Đang thoăn thoắt gỡ vài con cá khoai còn sót lại ra khỏi vàng lưới 2 sau chuyến biển đầu năm, ngư dân Nguyễn Quang Vui (33 tuổi) ở thôn Phú Hội, xã Triệu An dừng tay để trò chuyện cùng chúng tôi. Anh Vui cho biết, trước đây ngư dân thôn Hà Tây và thôn Phú Hội chủ yếu tập trung đóng mới tàu đánh bắt xa bờ, trung bờ để vươn khơi, bám biển dài ngày. Nhiều ngư dân không có điều kiện để đóng mới tàu, thuyền thì làm nghề “đi bạn” cùng với các chủ tàu đánh bắt xa bờ, trung bờ. Còn loại thuyền “lòng khòng” thì hầu như ngư dân ở đây không mấy ai quan tâm. Nhưng khoảng 6 - 7 năm trở lại đây, một số ngư dân thôn Phú Hội, Hà Tây trong thời gian chờ biển lặng giữa các đợt không khí lạnh (thường kéo dài khoảng 5 - 10 ngày) để “đi bạn”, đã nghĩ đến việc đầu tư khoảng 20 - 30 triệu đồng đóng thuyền máy có công suất nhỏ, mua sắm ngư lưới cụ để tranh thủ đánh bắt thủy, hải sản gần bờ trong những ngày biển động.

Có thể hình dáng thuyền khẳng khiu, hơi cong, phải luồn lách dưới từng đợt sóng to, gió lớn nên ngư dân thường gọi loại thuyền máy này là thuyền “lòng khòng”. Từ một vài ngư dân đóng thuyền “lòng khòng” để đánh bắt thủy sản gần bờ, đến nay số lượng thuyền “lòng khòng” của xã Triệu An tăng hơn 150 chiếc. Thuyền “lòng khòng” chủ yếu làm nghề thả lưới 2 để đánh bắt cá khoai, cá lẹp và câu mực nổi.

Ngư dân Nguyễn Đăng Phúc (45 tuổi) ở thôn Phú Hội góp chuyện, mùa vụ đánh bắt cá khoai là từ cuối tháng 9 cho đến khoảng tháng 3 năm sau. Vào thời gian ấy, cứ sau các đợt mưa lạnh có nắng nhẹ, nước biển hơi đục ngầu cùng sóng to là cá khoai xuất hiện. Vào mùa đánh bắt cá khoai, anh Phúc tranh thủ ngủ sớm và thức dậy vào lúc 4 giờ sáng, chuẩn bị ít thực phẩm, cầm đèn pin rồi men theo đường làng xuống bến sông cụt để lên thuyền “lòng khòng” ra biển.

Theo anh Phúc thì cá khoai thường sống cách bờ từ 3 - 10 hải lý, ở độ sâu khoảng 20 - 60 m. Để đánh bắt cá khoai, anh Phúc cùng những ngư dân thôn Hà Tây, Phú Hội thường chọn vùng nước êm và bắt đầu thả lưới. Đánh bắt cá khoai không khó bởi đặc tính của cá thường đi theo đàn, theo luồng gần bờ, rất thuận lợi cho ngư dân thả lưới. Lưới đánh bắt cá khoai là loại lưới 2 với mắt lưới khoảng 2 - 4 cm. Mỗi thuyền chỉ cần khoảng 2 - 3 người là có thể giăng lưới đánh bắt cá khoai. Cá khoai có nhược điểm là khó bảo quản. Nên vào mùa đánh bắt cá khoai, khi lên thuyền ra biển, anh Phúc cùng nhiều ngư dân khác đều để sẵn trên thuyền khá nhiều đá lạnh để bảo quản. “Vì thân cá khoai rất mềm nên trong quá trình gỡ lưới, vận chuyển phải nhẹ nhàng, tránh để cá dập nát, rất dễ bị thương lái ép giá” anh Phúc cho hay.

Thả lưới đánh bắt cá khoai khoảng 6 - 8 giờ, anh bắt đầu thu lưới rồi quay thuyền “lòng khòng” vào bờ để bán cá khoai cho thương lái đang đợi ở Cảng cá Cửa Việt. Bình quân mỗi chuyến biển, thuyền “lòng khòng” của anh Phúc đánh bắt được khoảng 30 - 40 kg cá khoai cùng nhiều loại thủy, hải sản khác.

“Còn nhớ, trước tết Nguyên đán Nhâm Dần khoảng 10 ngày, tranh thủ vài ngày trời quang, mây tạnh, thuyền “lòng khòng” của gia đình tôi ra biển đánh bắt được hơn 8 tạ cá khoai bán cho thương lái. Giá cá khoai được các thương lái thu mua ngay tại thuyền với giá giao động từ 60 - 70 nghìn đồng/kg đã mang lại nguồn thu nhập gần 50 triệu đồng. Đánh bắt cá khoai gần bờ nên chi phí cho chuyến biển không nhiều lắm”, anh Phúc vui vẻ chia sẻ.

Ngư dân Nguyễn Quang Vui cho biết thêm, mùa câu mực nổi thường kéo dài từ tháng 4 cho đến tháng 9 hằng năm. Trước đây, thuyền “lòng khòng” của ngư dân xã Triệu An thường dùng đèn măng xông chiếu sáng xung quanh thuyền để thu hút mực ống đến kiếm mồi. Nhưng thực tế đánh bắt cho thấy ánh sáng đèn măng xông yếu, không đủ sức xuyên sâu xuống làn nước biển đục ngầu để thu hút mực ống ngoi lên gần mặt nước kiếm mồi, những năm gần đây, ngư dân đã đầu tư mua sắm các máng đèn LED, sử dụng nguồn điện từ bình ắc quy với độ chiếu sáng xung quanh thuyền rộng, sâu xuống hàng chục mét nước biển, thu hút lượng lớn mực ống ngoi lên xung quanh ánh sáng đèn. Lượng mực mà ngư dân đánh bắt được cũng nhiều hơn trước.

Nghề câu mực nổi khác với các nghề khác, đó là dùng mồi giả để câu mực. Mồi giả là thỏi chì nặng và dài bằng ngón tay cái người lớn được quấn vải ngũ sắc xung quanh. Một đầu thỏi chì gắn hàng chục lưỡi câu, còn đầu kia thì buộc vào dây câu. Và chính những thỏi chì quấn vải ngũ sắc lung linh trong ánh đèn LED làm mực nhầm tưởng mồi ngon mà dùng xúc tu quấn lấy để rồi mắc vào lưỡi câu… Có thể nói, câu mực nổi là cả một nghệ thuật, bởi ngoài kinh nghiệm để chọn thời tiết, thời điểm thì quá trình giữ cần, thả mồi cũng rất quan trọng. Thường thì người câu sẽ phải kéo cần và dây câu để mồi câu chuyển động một cách nhịp nhàng mới gây sự chú ý để thu hút con mực đến bám mồi câu.

Nghề câu mực nổi tuy không phải mang vác gì nặng nhọc nhưng thật sự đòi hỏi sự kiên trì và phải thức đêm. Bắt đầu dong thuyền “lòng khòng” ra biển từ khoảng 15 - 16 giờ hôm nay, thì phải đến 5 - 7 giờ hôm sau mới vào đến đất liền. Trong suốt thời gian ấy tất cả thành viên trên thuyền đều không chợp mắt phút nào. Vất vả là vậy, nhưng số tiền kiếm được cũng đủ giúp ngư dân trang trải cho cuộc sống thường nhật.

“Đến bây giờ, thuyền “lòng khòng” đã trở thành phương tiện đánh bắt thủy sản gần bờ khá hiệu quả của ngư dân thôn Hà Tây, Phú Hội. Nhiều ngư dân nhờ quyết tâm bám biển nên đời sống ngày càng khá giả hơn. Mỗi chuyến biển có thể thu nhập từ 10 - 15 triệu đồng/từ nghề đánh bắt cá khoai, câu mực… Chỉ cần trời quang, mây tạnh, dong thuyền “lòng khòng” ra biển là kiếm tiền triệu…”, ngư dân Nguyễn Đăng Phúc phấn khởi nói với tôi như vậy rồi tiếp tục công việc thu dọn vàng lưới 2 đánh bắt cá khoai cho gọn gàng vào khoang thuyền “lòng khòng” để bắt đầu chuyến biển.

Sỹ Hoàng