Liên kết trồng lúa hữu cơ tạo ra hướng đi bền vững cho nông dân Vũng Liêm

Tại huyện Vũng Liêm, đời sống của nông dân chủ yếu sản xuất nông nghiệp, trong đó sản xuất lúa chiếm tỷ lệ cao. Để nâng cao thu nhập cho nông dân trồng lúa và nắm bắt xu hướng tiêu dùng của thị trường lúa gạo, thời gian qua một số HTX trong huyện đã chủ động chuyển đổi mô hình sang liên kết chuỗi sản xuất lúa hữu cơ mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Vươn xa nhờ đạt tiêu chuẩn cao

Điển hình như HTX sản xuất dịch vụ nông nghiệp Tấn Đạt ở ấp Kinh, xã Trung Ngãi (huyện Vũng Liêm) tính đến nay đã có hơn 100 ha trồng lúa theo hướng hữu cơ và đang dần mở rộng thêm. Trong đó 30ha đạt chứng nhận hữu cơ theo 4 tiêu chuẩn hàng đầu của quốc tế là USDA (Mỹ), EU (châu Âu), JAS (Nhật Bản) và COR (Canada). Việc được cấp chứng nhận tạo điều kiện cho sản phẩm lúa, gạo hữu cơ của HTX vươn xa hơn trên thị trường thế giới.

Tính đến nay HTX sản xuất dịch vụ nông nghiệp Tấn Đạt đã có hơn 100 ha trồng lúa theo hướng hữu cơ và đang dần mở rộng thêm.

HTX này đang sản xuất những loại lúa hữu cơ cho chất lượng gạo rất cao như lúa thơm ST24, Đài Thơm 8, OM4900 và lúa tím thảo dược Tấn Đạt. Ngoài sản xuất lúa theo hướng hữu cơ, HTX còn gắn kết chặt chẽ giữa sản xuất- tiêu thụ theo chuỗi giá trị, lúa được sơ chế, đóng gói nên lợi nhuận cao hơn 1,4- 1,5 lần so với sản xuất lúa chất lượng cao thông thường. Bên cạnh đó, HTX còn nghiên cứu và chế biến trà gạo thảo dược từ gạo hữu cơ cung ứng cho thị trường 200- 300 sản phẩm mỗi tháng.

Từ 15 thành viên tham gia ban đầu với diện tích canh tác 11,5ha, đến năm 2018 HTX đã tăng lên 65 thành viên và hiện nay số thành viên không ngừng tăng lên, diện tích canh tác “nở nồi” dần, khép kín sản xuất hoàn toàn bằng quy trình hữu cơ. Cách đây 2 năm, HTX liên kết với hai doanh nghiệp sản xuất lúa trên diện tích 60ha theo hướng hữu cơ, sản lượng đạt 480 tấn và 300ha sản xuất theo hướng an toàn, sản lượng đạt 3.300 tấn. Và việc đạt diện tích canh tác 100ha trồng lúa hữu cơ như hiện tại là một nỗ lực rất lớn từ các thành viên HTX.

Ông Ðoàn Văn Tài, Giám đốc HTX, cho biết HTX đã và đang xây dựng và phát triển mô hình trồng lúa hữu cơ theo chuỗi giá trị và định hình thương hiệu gạo hữu cơ Tấn Đạt. Mô hình này đã tạo ảnh hưởng tích cực trong việc bảo vệ môi trường, giải quyết việc làm cho lao động địa phương, tạo điều kiện mở rộng liên kết với nông dân.

Theo ông Tài, có rất nhiều doanh nghiệp tìm đến muốn mua lúa hữu cơ của HTX. Nếu doanh nghiệp nào đáp ứng đủ điều kiện tốt nhất về giá thì HTX sẽ ký hợp đồng. Sau khi đóng gói, các doanh nghiệp sẽ đem đi tiêu thụ, chủ yếu là các quốc gia khó tính.

Hiệu quả quá rõ ràng

Hiện nay HTX sản xuất dịch vụ nông nghiệp Tấn Đạt cung ứng 305 tấn lúa hữu cơ/vụ cho doanh nghiệp sản xuất lúa gạo để xuất khẩu sang thị trường Châu Âu, Châu Mỹ...Ngoài ra, HTX còn cung ứng khoảng 100 tấn gạo/vụ, được sản xuất theo phương pháp hữu cơ; khoảng 1.000 tấn lúa/vụ sản xuất theo hướng an toàn; khoảng 1.800 hộp trà gạo lứt thảo dược cho thị trường trong nước ở các tỉnh Trà Vinh, Vĩnh Long, Tp.HCM, Vũng Tàu...

Cùng HTX liên kết trồng lúa hữu cơ mang hiệu quảcho nông dân huyện Vũng Liêm.

Ngoài sản xuất lúa theo hướng hữu cơ kết hợp chặt chẽ với sản xuất - tiêu thụ theo chuỗi giá trị, lúa của HTX này còn được sơ chế, đóng gói nên lợi nhuận cao hơn 1,4-1,5 lần so với sản xuất lúa chất lượng cao thông thường. Bên cạnh đó, HTX đã liên kết đầu vào với một công ty sản xuất phân bón để nhập phân bón hữu cơ.

Không chỉ vậy, ông Đoàn Văn Tài còn vận động các HTX khác trong tỉnh Vĩnh Long (tập trung ở huyện Tam Bình, Trà Ôn, Long Hồ, Vũng Liêm) thành lập Liên hiệp Hợp tác xã Lúa gạo Vĩnh Long, phân lập từng khu chuyển đổi để sản xuất theo hướng hữu cơ trên diện tích 400ha, với nhiều giống lúa, loại nào cũng không đủ bán.

Nhờ đi đầu trong hoạt động canh tác lúa hữu cơ mang lại hiệu quả cao đã đưa HTX sản xuất dịch vụ nông nghiệp Tấn Đạt trở thành HTX duy nhất của tỉnh Vĩnh Long được bình chọn trong Top 63 HTX tiêu biểu toàn quốc năm 2023.

HTX này còn được chọn là 1 trong 5 HTX tham gia đề án HTX kiểu mới hiệu quả ở tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2021-2025. Thời gian tới, ngoài việc phát triển diện tích canh tác lúa hữu cơ thì HTX sẽ đẩy mạnh nghiên cứu, chế biến các sản phẩm sau gạo đang được thị trường rất ưa chuộng như: Trà gạo lứt thảo dược, bột dinh dưỡng gạo thảo dược…

Ngoài HTX Tấn Đạt, trong mô hình chuỗi giá trị lúa gạo hữu cơ ở huyện Vũng Liêm còn phải kể đến một điển hình khác là HTX nông nghiệp Làng hữu cơ Hiếu Thuận ở xã Hiếu Thuận. HTX này được thành lập cách 4 năm với 24 thành viên, hoạt động chủ yếu là sản xuất lúa 3 vụ/năm trên diện tích trồng lúa hữu cơ ban đầu là 20ha.

Điểm mới ở HTX này là lúa hữu cơ của thành viên sản xuất ra được bán trực tiếp cho các doanh nghiệp đã ký hợp đồng với HTX mà thành viên không phải trích nộp lại cho HTX. Hợp đồng được ký hàng năm, nếu giá thị trường tăng thì sẽ thương lượng lại theo hướng có lợi cho nông dân. Với giá lúa hữu cơ được bao tiêu khá cao thì thành viên HTX lời 50- 60 triệu đồng/ha/năm, cao hơn sản xuất lúa thường ngoài HTX 15- 20 triệu đồng/ha/năm.

Nhiều hộ dân lân cận thấy hiệu quả quá rõ ràng nên xin tham gia HTX khá nhiều, qua đó nâng lên 50 thành viên, diện tích trồng lúa hữu cơ tăng lên 50ha. Năng suất lúa hữu cơ của HTX tương đương với các loại giống trồng phổ biến gần khu vực sản xuất của HTX. Giá lúa được bao tiêu khá cao nên nông dân rất phấn khởi.

Không còn chịu cảnh bấp bênh

Ông Lê Văn Sơn, Giám đốc HTX nông nghiệp Làng hữu cơ Hiếu Thuận, cho biết các thành viên HTX đã chuyển đổi từ hình thức canh tác lúa vô cơ sang hữu cơ, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, đưa sản phẩm lúa gạo an toàn, chất lượng cao đến người tiêu dùng.

Nhờ tham gia HTX trồng lúa hữu cơ mà đầu ra và giá cả sản phẩm cũng cao hơn, qua đó mang lại thu nhập tốt cho người trồng lúa ở Vũng Liêm, không còn chịu cảnh bấp bênh, nghèo khó.

Theo ông Sơn, quy trình trồng lúa hữu cơ tốn nhiều công sức, chi phí đầu tư cũng cao hơn. Tuy nhiên, cây lúa sinh trưởng phát triển tốt, tỷ lệ hạt chắc cao. Khi thu hoạch, chất lượng gạo cũng ngon hơn, bán được giá hơn.

Đặc biệt, do sản xuất theo hướng hữu cơ nên môi trường ở đây được cải thiện đáng kể, đồng ruộng có cá, có cua,…Bà con còn giảm lượng giống, cấy thưa, dùng thuốc sinh học bảo vệ thiên địch,…

Theo Phòng Nông nghiệp - Phát triển nông thôn huyện Vũng Liêm, sở dĩ HTX nông nghiệp Làng hữu cơ Hiếu Thuận phát triển tốt là vì có hướng đi riêng. Dựa vào lợi thế là vùng đất chuyên trồng lúa, thành viên là những nông dân có kinh nghiệm và có hạ tầng đồng ruộng thuận lợi (thủy lợi, giao thông khép kín, chủ động tưới tiêu,...) nên HTX mạnh dạn sản xuất lúa theo hướng hữu cơ, thân thiện với môi trường và đã thành công.

Từ những HTX hoạt động hiệu quả như vậy đã góp phần đưa diện tích trồng hữu cơ ở huyện Vũng Liêm đạt trên 270ha. Đa số các nông dân địa phương cho rằng sản xuất lúa hữu cơ có lợi nhuận hơn sản xuất cây khác là do sản phẩm dễ bán và đất nơi đây rất thích hợp cho việc trồng lúa hữu cơ. Bên cạnh đó, nhờ tham gia HTX mà đầu ra và giá cả sản phẩm cũng cao hơn, qua đó mang lại thu nhập tốt cho người trồng lúa, không còn chịu cảnh bấp bênh, nghèo khó.

Để phát triển hoạt động canh tác trồng lúa hữu cơ hiệu quả hơn nữa, giới chuyên gia cho rằng thời gian tới huyện Vũng Liêm nên kết hợp với các nhà nghiên cứu, các nhà khoa học để đưa ra một quy trình sản xuất lúa hữu cơ thống nhất để các HTX, các nông hộ có thể dựa vào đó để thực hiện sản xuất lúa hữu cơ. Qua đó, có thể đồng bộ về chất lượng và năng suất của lúa.

Hơn thế nữa, các HTX trong huyện cần tiếp tục củng cố và mở rộng vùng chuyên canh lúa đặc sản, tiếp tục cải tạo đất, chuyển những diện tích sản xuất lúa vô cơ sang sản xuất lúa theo hướng hữu cơ, với sản lượng lớn đảm bảo nhu cầu xuất khẩu. Mặt khác, việc liên kết sản xuất, thành lập các HTX sản xuất và tiêu thụ lúa hữu cơ cần đủ mạnh để góp phần bình ổn giá và bảo vệ quyền lợi cho các nông dân trồng lúa hữu cơ. Có như vậy sẽ góp phần giúp cho người nông dân ở Vũng Liêm thoát nghèo bền vững và đạt các tiêu chí trong xây dựng huyện nông thôn mới.

Thanh Loan