Lạm dụng vitamin - 'con dao hai lưỡi'

Các bác sỹ cho biết, việc lạm dụng vitamin sẽ gây ra nhiều hậu quả khôn lường.

Ngộ độc vì dùng quá liều

Trên thị trường, các loại vitamin được bày bán khá tự do, người tiêu dùng có thể dễ dàng mua khi cần. Chính vì thế, khá nhiều người tự ý mua về uống để có đủ dưỡng chất cho cơ thể vì nghĩ rằng, các loại vitamin đều tốt, uống càng nhiều càng có lợi.

Các chuyên gia cho hay, mỗi loại vitamin đóng vai trò khác nhau trong cơ thể, nếu thừa sẽ có tác hại. Theo BS. Nguyễn Văn Tiến, chuyên gia Viện Dinh dưỡng, vitamin A có tác dụng trong tạo sắc tố thị giác, tạo da, niêm mạc, tăng sức đề kháng, chống nhiễm khuẩn. Nhưng khi thừa vitamin A do uống dầu cá hay các chế phẩm đa vitamin và khoáng chất, hay gặp ở trẻ nhỏ do bố mẹ ép uống, có thể gây phồng thóp, co giật, tăng áp lực nội sọ.

Ngay cả người lớn khi dùng quá nhiều vitamin A cũng gây nên khô da, nứt môi, viêm răng lợi, đau khớp, đau xương, rụng lông tóc…; phụ nữ đang mang thai nếu lạm dụng cũng có thể khiến thai nhi gặp khuyết tật khi sinh. Với những bệnh nhân mắc bệnh vảy nến, nếu dùng vitamin A quá liều thì chất retinoids có trong vitamin A sau khi vào cơ thể sẽ lưu lại trong gan, sản xuất độc tố trong cơ thể gây ra chứng viêm kết mạc, rụng tóc, lão hóa da.

Còn với vitamin C, nếu bị lạm dụng thông qua con đường tiêm tĩnh mạch với liều cao thường xuyên, có thể gây ra những tác hại nguy hiểm như sỏi thận, làm toan máu, tiêu chảy hay viêm loét đường tiêu hóa, viêm đường tiết niệu, giảm sức bền hồng cầu, giảm thời gian đông máu. TS. Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng khoa Nhi (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, lạm dụng vitamin C có thể tạo sỏi thận oxalat, sỏi thận urat hoặc bệnh gút do thải nhiều urat, giảm độ bền hồng cầu. Thực tế, trong chế độ ăn hàng ngày có rau xanh và hoa quả là đủ bổ sung lượng vitamin C cần thiết cho cơ thể.

Nguy hiểm không kém là lạm dụng vitamin D bằng cách uống liều cao mà không theo chỉ định của bác sỹ, sẽ gây ra ngộ độc cho cơ thể, làm tăng hàm lượng canxi trong máu, phát sinh hiện tượng buồn nôn, giảm cân, mệt mỏi, suy thận đọng canxi ở thận, dẫn tới tử vong. Ở trẻ em thừa vitamin D gây chán ăn, mệt mỏi, nôn ói, xương hóa sụn sớm. Người lớn dùng quá liều lâu ngày cũng bị chán ăn, tiêu chảy. Phụ nữ có thai dùng quá thừa vitamin D sẽ bị vôi hóa nhau thai.

Với bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường, các chuyên gia Bệnh viện Nội tiết Trung ương lưu ý khi sử dụng vitamin B3. Người bệnh đái tháo đường, nếu dùng vitamin B3 hàng ngày sẽ gây tăng cường phân giải glycogen, làm tăng đường huyết, ảnh hưởng đến sức khỏe.

Có thể thấy, tuy vitamin là những vi chất quan trọng, nhưng việc bổ sung vitamin phải được chỉ định, tư vấn của bác sỹ trên cơ sở tình hình sức khỏe của mỗi người, không phải ai cũng giống nhau. Vitamin chính là “con dao hai lưỡi”, bổ sung thừa có thể gây ngộ độc hoặc gây nhiều hệ lụy cho sức khỏe.

Trẻ em bình thường không cần bổ sung vitamin

BS. Nguyễn Công Bình, Phó trưởng khoa Cấp cứu (Bệnh viện Nội tiết Trung ương) khuyến cáo người dân nên xin chỉ định của bác sỹ khi dùng vitamin tổng hợp.

“Có một số trường hợp không được dùng vitamin tổng hợp. Ví dụ như người đang điều trị bệnh ung thư, có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư, thì trước khi dùng nên được tư vấn kỹ, bởi vitamin tổng hợp có thể ảnh hưởng đến việc điều trị. Người bệnh đái tháo đường cũng nên thận trọng với viên uống vitamin tổng hợp dùng hàng ngày”, BS. Bình nói.

Ông Bình cũng bày tỏ sự ái ngại về việc có quá nhiều người tự ý mua về dùng các loại vitamin tổng hợp, trên thị trường có rất nhiều sản phẩm trôi nổi chưa được kiểm chứng. Khi uống phải những sản phẩm này, nguy cơ độc hại cao, đặc biệt đối với trẻ em.

Một số nghiên cứu chỉ ra, vitamin D tác động tiêu cực đến giấc ngủ, vì vậy, tốt hơn nên dùng trong ngày. Nếu uống kết hợp một vài loại vitamin tổng hợp khác nhau, thì người sử dụng cần chú ý mỗi loại nên uống cách nhau 1 - 2 giờ để tránh tương tác làm giảm khả năng hấp thu.

BS. Nguyễn Văn Tiến cho hay, cách bổ sung vitamin tốt nhất là qua thức ăn, nước uống. Nếu sợ thiếu vitamin và cả chất khoáng, có thể thăm khám bác sỹ để được chỉ định dùng đúng liều. Lưu ý thận trọng với dạng thuốc sủi bọt bổ sung vitamin. Bởi dạng thuốc sủi bọt luôn chứa tá dược rã sinh khí là natri bicarbonat và natri carbonat (khi hòa vào nước sẽ phản ứng với axít citric cũng là tá dược phóng thích khí CO2 gây sủi bọt) có thể gây tăng huyết áp đối với người bị sẵn bệnh lý này và đang kiêng muối. Đặc biệt, người cao tuổi đang điều trị bệnh tăng huyết áp không nên dùng thuốc bổ sung vitamin dạng sủi bọt.

Để tránh những tai nạn đáng tiếc xảy ra khi thừa vitamin, chúng ta cần sử dụng đúng liều lượng và được sự tư vấn, kiểm soát của nhân viên y tế.

Trẻ em bình thường nếu không có bệnh tật, được bú mẹ và ăn uống đầy đủ thường không thiếu vitamin. Do vậy, không cần phải bổ sung. Tuy nhiên, với trẻ béo phì, bên cạnh ăn chế độ ít chất béo, cũng cần bổ sung các vitamin, vì chế độ ăn ít chất béo không giúp hấp thu đủ lượng vitamin tan trong dầu như vitamin A, D, E, K.

Riêng đối với trẻ bị suy dinh dưỡng, chậm lớn, trẻ sau giai đoạn bị bệnh (nhiễm trùng, ho hen, tiêu chảy...) thì việc uống thêm vitamin là cần thiết. Bổ sung nguồn vitamin qua thực phẩm là cần thiết, uống vitamin tổng hợp cũng là giải pháp khi bị thiếu vitamin, song cách tốt nhất là tận dụng nguồn vitamin có trong thiên nhiên.

Dương Ngân