Khu bảo tồn biển Rạn Trào - mô hình bảo tồn hiệu quả

Trước đây khu biển Rạn Trào có độ phủ san hô cứng ước tính là 10-20% - thậm chí là ít hơn so với độ phủ trung bình thấp của quốc gia. Nguyên nhân chính do các hoạt động khai thác thủy sản mang tính hủy diệt và nuôi trồng thủy sản không mang tính bền vững đã dẫn đến sụt giảm sản lượng khai thác thủy sản, làm tuyệt diệt các loài thủy sản có giá trị thương mại cao như ốc hương, hải sâm, tôm hùm, cá mú, hơn nữa còn làm hủy hoại nghiêm trọng các rạn san hô và gây xói mòn vùng bờ. Nhằm bảo vệ Rạn Trào khỏi sự khai thác quá mức và hủy diệt và để phục hồi, tái tạo lại môi trường ven bờ đang bị suy thoái, dự án thí điểm "Khu bảo tồn biển Rạn Trào" với sự cho phép của UBND tỉnh Khánh Hòa (Công văn 2479/UB ngày 07 tháng 11 năm 2001), được sự trợ giúp về kĩ thuật, tài chính của Trung tâm Bảo tồn Sinh vật biển và Phát triển Cộng đồng (MCD) (tiền thân là Liên minh Sinh vật biển quốc tế - IMA), Khu bảo tồn biển Rạn Trào đã được hình thành và đây là Khu bảo tồn biển quy mô nhỏ do địa phương quản lý đầu tiên tại Việt Nam. Tại khu bảo tồn biển Rạn Trào đã triển khai các hoạt động như: Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng; Bù đắp chi phí bảo tồn biển bằng những lợi nhuận do chính hoạt động đó sinh ra; Thực hiện vai trò quản lý biển không chỉ thông qua những khu bảo vệ nghiêm cấm khai thác mà còn thường xuyên kết hợp nhiều hoạt động khác như tạm ngừng đánh bắt cá, hạn chế ngư cụ và những dự án tạo thu nhập thay thế, từ đó đưa ra cách tiếp cận quản lý năng động hơn. Qua quá trình triển khai hoạt động, kết quả điều tra năm 2009 tại khu bảo tồn đã cho thấy một số kết quả khả quan. Vùng biển ở đây có độ bao phủ các rạn san hô cao trên 60% trong 13 rạn lớn nhỏ, khu vực này còn tồn tại nhiều loài sinh vật biển quí hiếm như bào ngư, hải sâm, cá ngựa, hải quỳ… Theo đánh giá của các chuyên gia, mô hình "Khu bảo tồn biển Rạn Trào" đã đạt được những kết quả khả quan hướng tới phục hồi các rạn san hô quý, nguồn lợi hải sản có giá trị cao và góp phần vào việc bảo vệ môi trường biển. Hiện nay, một số địa phương khác đã và đang học tập theo mô hình Rạn Trào như Rạn Dứa - xã Tam Hải (Quảng Nam), Vĩnh Trường - xã Phước Dinh (Ninh Thuận). Khu bảo tồn biển Rạn Trào đã mang lại kinh nghiệm để áp dụng mô hình đồng quản lý thủy sản vào thực tế. Đó là kết quả hợp tác hiệu quả của ba bên: người dân, cơ quan quản lý nhà nước các cấp và tổ chức phi chính phủ, vì một mục tiêu chung là bảo vệ môi trường và nguồn lợi biển cho các thế hệ mai sau.