Khó khăn trong tiêu úng khi xuất hiện mưa lớn ở Kim Bảng
Những năm trước đây, hệ thống thủy lợi phục vụ tiêu úng trên địa bàn huyện Kim Bảng được đầu tư khá đồng bộ, với nhiều trạm bơm tiêu chính như: Ngòi Ruột, Thịnh Châu, Khả Phong, Tân Sơn, Quế, Hoàng Tây, Kim Bình… Hệ số tiêu trên địa bàn đạt 6,2 l/s/ha, đáp ứng yêu cầu tiêu thoát nước cho khu dân cư và sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay việc phát triển các dự án giao thông, đô thị, công nghiệp dẫn đến việc tiêu úng của huyện gặp khó khăn do yêu cầu phải nâng cao hệ số tiêu (khu đô thị, công nghiệp đạt 18 – 20 l/s/ha).
Những năm trước đây, hệ thống thủy lợi phục vụ tiêu úng trên địa bàn huyện Kim Bảng được đầu tư khá đồng bộ, với nhiều trạm bơm tiêu chính như: Ngòi Ruột, Thịnh Châu, Khả Phong, Tân Sơn, Quế, Hoàng Tây, Kim Bình… Hệ số tiêu trên địa bàn đạt 6,2 l/s/ha, đáp ứng yêu cầu tiêu thoát nước cho khu dân cư và sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay việc phát triển các dự án giao thông, đô thị, công nghiệp dẫn đến việc tiêu úng của huyện gặp khó khăn do yêu cầu phải nâng cao hệ số tiêu (khu đô thị, công nghiệp đạt 18 – 20 l/s/ha).
Trạm bơm Tân Sơn (xã Tân Sơn, Kim Bảng) có 2 máy bơm với công suất 2.500 m3/h/máy chịu trách nhiệm tiêu úng cho khu dân cư và sản xuất nông nghiệp của 2 xã: Tượng Lĩnh, Tân Sơn. Trong thời gian gần đây, các dự án được đầu tư xây dựng trên địa bàn, do vậy diện tích đất trũng vốn được trữ nước không còn, yêu cầu tiêu tăng lên. Đặc biệt, đây là vùng bán sơn địa khi có mưa, lượng nước lớn sẽ đổ thẳng trên các vách núi xuống phía dưới, ước diện tích này khoảng 400ha. Theo tính toán của đơn vị quản lý (Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Hà Nam), nhu cầu tiêu úng cho vùng phục vụ của trạm bơm Tân Sơn vượt quá năng lực 10 lần. Thực tế, trong mùa mưa, bão năm 2022 một số diện tích cục bộ trong vùng phục vụ của trạm bơm Tân Sơn đã bị ngập úng. Theo ông Nguyễn Văn Tĩnh, Giám đốc Xí nghiệp thủy nông Kim Bảng, đây là điểm khó khăn nhất của huyện trong việc tiêu úng khi có mưa lớn xảy ra. Đơn vị cố gắng thực hiện tiêu thoát nước nhanh nhất có thể trên địa bàn phục vụ của trạm bơm Tân Sơn.
Hệ thống máy bơm của trạm bơm Kim Bình tiêu úng cho địa bàn huyện Kim Bảng quá tải khi có mưa lớn xảy ra. Ảnh: Thành Nam
Cùng với trạm bơm Tân Sơn, trong khu vực tả Đáy chiếm 70% diện tích tự nhiên của huyện Kim Bảng, một số trạm bơm tiêu cũng đang trong tình trạng quá tải nhiều lần so với năng lực thực tế, nhất là các trạm bơm Hoàng Tây và Kim Bình. Như trạm bơm Hoàng Tây có 3 máy bơm, công suất 2.500 m3/h/máy hiện nay phải đảm nhiệm tiêu úng cho khu dân cư, 700 ha đất nông nghiệp, Khu công nghiệp Đồng Văn 4, khu đô thị trên địa bàn các xã: Hoàng Tây, Đại Cương, Nhật Tựu. Vì thế, nhu cầu tiêu úng trong vùng phục vụ của trạm bơm Hoàng Tây cũng đang vượt công suất 8 lần. Ngay khu vực hữu Đáy, các trạm bơm Ngòi Ruột, Thịnh Châu mới được đầu tư xây dựng, đáp ứng tốt yêu cầu tiêu úng trong vùng phục vụ, nhưng trạm bơm tiêu Khả Phong (tiêu cho thị trấn Ba Sao và xã Khả Phong) cũng đang gặp khó khăn trong quá trình tiêu úng.
Việc tiêu úng trên địa bàn huyện Kim Bảng càng gặp khó khăn hơn khi tại vị trí các trạm bơm tiêu hiện nay đều không thể đặt máy bơm dã chiến hỗ trợ do nằm sát đê sông Đáy và sông Nhuệ.
Được biết, để khắc phục khó khăn trong quá trình tiêu úng hiện nay, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Hà Nam đã tiến hành nạo vét, khơi thông dòng chảy toàn bộ hệ thống kênh dẫn của các trạm bơm. Đồng thời, huy động thêm sự hỗ trợ của các trạm bơm tiêu khác trên địa bàn. Như việc tiêu úng cho vùng phục vụ của trạm bơm Tân Sơn khi có mưa lớn sẽ được hỗ trợ tiêu một phần từ trạm bơm Quế... Cùng với đó, đơn vị tiến hành khoanh vùng những diện tích trũng, thấp hạn chế nước từ vùng cao đổ xuống dễ gây ngập nặng để tiến hành tiêu úng cho từng vùng. Khi có dự báo các đợt mưa lớn hệ thống kênh mương được tiêu kiệt nước đệm, góp phần hạn chế khó khăn cho quá trình tiêu úng. Doanh nghiệp đề nghị các hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp thực hiện nạo vét, vệ sinh kênh mương nội đồng bảo đảm thông suốt trong cả hệ thống. Về phía các địa phương chủ động xây dựng phương án phòng, chống úng, ngập để ứng phó với khả năng xảy ra mưa lớn trên địa bàn.
Ông Lê Văn Hòa, Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Hà Nam cho biết: Nhiệm vụ tiêu úng trên địa bàn huyện Kim Bảng là vấn đề quan trọng đặt ra trong mùa mưa, bão, lũ. Doanh nghiệp triển khai đồng bộ các biện pháp chủ động tiêu nước, hạn chế thấp nhất ảnh hưởng đến sản xuất, dân sinh trên địa bàn.
Được biết, hệ thống trạm bơm tiêu trên địa bàn huyện Kim Bảng đang tiếp tục được đầu tư nâng cấp, xây dựng mới. Hiện tỉnh đang triển khai xây dựng trạm bơm Tân Sơn mới, được thiết kế 10 tổ máy, tổng công suất 40.000 m3/h…Với các trạm bơm Kim Bình và Hoàng Tây cũng đang tiếp tục đề xuất xây dựng, nâng cấp. Đây là giải pháp khắc phục triệt để khó khăn trong quá trình tiêu úng cho huyện Kim Bảng trong thời gian tới, nhất là khi công nghiệp, đô thị trên địa bàn tiếp tục phát triển.
Tuy nhiên, trong ngắn hạn nguy cơ xảy ra ngập úng do năng lực của hệ thống thủy lợi chưa đáp ứng kịp vẫn hiện hữu. Đặc biệt, tác động từ biến đổi khí hậu, những hình thái thời tiết cực đoan, nhất là mưa cường độ lớn trong thời gian ngắn có thể xảy ra. Vì thế, các ngành chức năng cần chủ động triển khai các biện pháp trước mắt, ngắn hạn góp phần hạn chế thấp nhất ảnh hưởng của ngập úng trên địa bàn.
