Khó cho vay, ngân hàng lo 'thất nghiệp'?

Nhiều tiền để làm gì?

Hoạt động cho vay chính là xương sống của các NHTM. Ngân hàng huy động tiền từ trong dân cư, tổ chức kinh tế, từ đó cấp tín dụng cho nền kinh tế để tạo ra lợi nhuận cho chính ngân hàng. Thu nhập lãi thuần từ hoạt động tín dụng thường chiếm tỷ lệ lớn trong tổng doanh thu của Ngành.

Theo thống kê, doanh thu từ hoạt động cho vay của Vietcombank chiếm tới 79% tổng doanh thu của nhà băng này; tỷ lệ này đối với Techcombank là hơn 51%; ACB là hơn 77%...

Trong trường hợp, việc giải ngân tín dụng ra nền kinh tế, hay là cho vay bị chậm lại, trong khi thanh khoản dồi dào, biên lợi nhuận (NIM) giảm sút, ảnh hưởng lợi nhuận của ngân hàng.

Tăng trưởng tín dụng theo tháng (% so với cùng kỳ). Nguồn: SSI Research

Tăng trưởng tín dụng là chủ đề “nóng” được quan tâm trong năm 2023, khi mà sức hấp thụ vốn của doanh nghiệp, của nền kinh tế còn yếu trong bối cảnh kinh tế khó khăn chung, cầu tín dụng suy giảm, dù Ngân hàng Nhà nước (NHNN) điều hành khá hợp lý mặt bằng lãi suất cho vay đã hạ sâu so với cuối năm 2022.

Số liệu từ NHNN cho thấy, tính đến ngày 23/11/2023, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế tăng gần 8,4% so với cuối năm 2022. Mức tăng này chỉ đạt gần 60% so với kế hoạch cả năm nay, cũng như thấp xa so với mức tăng trưởng tín dụng mà NHNN đã phân bổ cho toàn hệ thống 14-15%. Như vậy, dư địa tăng tín dụng tháng cuối năm còn hơn 6%, tương đương 735 nghìn tỷ đồng.

Ở chiều ngược lại, cũng theo số liệu từ NHNN công bố, lượng tiền gửi của dân cư tại các tổ chức tín dụng đã tăng thêm 15.935 tỷ đồng trong tháng 9/2023 lên mức kỷ lục hơn 6,44 triệu tỷ đồng.

Con số này cao gấp 11 lần so với cùng kỳ năm 2022. So với cuối năm 2022, lượng tiền gửi của dân cư đã tăng tổng cộng 583.494 tỷ đồng, là mức tăng trưởng tiền gửi 9 tháng cao nhất kể từ năm 2018.

Tính chung cả tiền gửi của dân cư và các tổ chức kinh tế tại hệ thống ngân hàng đến hết quý III/2023 đạt 12,68 triệu tỷ đồng, tăng gần 7,28% so với đầu năm 2023. Đây là mức tiền gửi cao nhất lịch sử ngành ngân hàng. Diễn biến này cho thấy, dù lãi suất huy động liên tục giảm, nhưng kênh gửi tiền vẫn hấp dẫn hơn các kênh đầu tư khác.

Với lượng tiền gửi vào như vậy, các NHTM đang phải “đau đầu vì nghĩ cách tiêu tiền”. Các nhà băng đều nhận thức, không cho vay được là “thất nghiệp” nhưng trong bối cảnh hiện nay, tất cả các phân khúc khách hàng đều bị ảnh hưởng nên giải ngân tín dụng là bài toàn khó.

Vỗ tay phải vỗ bằng hai tay

Đến nay, nhiều cuộc họp, hội nghị, hội thảo liên tiếp diễn ra để bàn giải pháp, tìm cách tháo gỡ nút thắt tăng trưởng tín dụng. Các NHTM cũng đưa ra nhiều chương trình ưu đãi, chủ động tìm kiếm khách hàng.

Tuy nhiên, việc giải ngân vẫn gặp khó khăn, đáng chú ý lãi suất liên ngân hàng tiếp tục ở mức thấp nhất trong nhiều năm, sau khi NHNN ngừng hoạt động phát hành tín phiếu.

Lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng cho KHTC (%). Nguồn: SSI Research

Các chuyên gia nhận định, diễn biến lãi suất liên ngân hàng thấp phần nào cho thấy nhu cầu vốn vẫn chưa được cải thiện, dù đã vào mùa cao điểm cuối năm. Nhu cầu vay vốn sẽ còn tiếp tục thấp đến đầu năm sau.

Trong cuộc họp mới đây, do Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái chủ trì, đại diện các ngân hàng cho rằng, về vốn, hiện các ngân hàng không thiếu, thậm chí dư thừa. Tuy nhiên, để bơm vốn vào nền kinh tế, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng tín dụng không chỉ nằm ở công tác điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng hay “room” tín dụng mà còn nằm ở khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế.

Thực tế cho thấy, khi thị trường nước ngoài giảm sút, tổng cầu trong nước và thế giới đều giảm, doanh nghiệp ko có đơn hàng, co cụm lại, doanh nghiệp không có nhu cầu vay vốn, hoặc nếu vay vốn thì lại đọng ở hàng tồn kho.

“Những khách hàng tốt, các ngân hàng tranh nhau cho vay, nhưng cũng có những nhóm khách hàng cần phải thận trọng để phòng ngừa rủi ro, hạn chế nợ xấu”, một lãnh đạo ngân hàng chia sẻ.

Các đại diện ngân hàng đều cho rằng, để giải ngân tín dụng cần có giải pháp đồng bộ của các cấp, các ngành, sự nỗ lực vượt khó của các doanh nghiệp để nâng cao khả năng hấp thụ vốn giống như việc không thể vỗ tay bằng một bàn tay.

Để khơi thông mạch máu tín dụng, đại diện các ngân hàng đề nghị cơ quan có thẩm quyền tiếp tục triển khai các giải pháp tổng thể hơn, nhất là giải quyết những vấn đề pháp lý liên quan tới các dự án bất động sản, triển khai các giải pháp kích cầu tiêu dùng, đặc biệt trong dịp tết nguyên đán sắp tới, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công để dẫn dắt đầu tư.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái yêu cầu NHNN điều hành tín dụng linh hoạt, hướng dòng vốn vào các lĩnh vực ưu tiên; các NHTM phải chủ động giải ngân vốn kịp thời khi doanh nghiệp người dân có nhu cầu, đảm bảo điều kiện.

Trên thực tế, nhằm thúc đẩy tăng trưởng tín dụng cuối năm 2023, các ngân hàng đang triển khai nhiều giải pháp tăng cường khả năng tiếp cận vốn tín ụng của doanh nghiệp, người dân như tung ra các mức lãi suất cho vay với nhiều ưu đãi.

Giám đốc khối khách hàng doanh nghiệp của một ngân hàng cho biết, hiện lãi suất cho vay đã thấp hơn các tháng trước từ 2% đến 2,5%/năm. Điều này sẽ tạo dòng tiền cho doanh nghiệp, dù hoạt động cho vay của các ngân hàng cuối năm nay sẽ khó tạo ra lợi nhuận cho nhà băng nhưng phía ngân hàng cố gắng tạo dòng vốn cho doanh nghiệp, người dân vay.

Tuấn Thủy