Khai hải quan điện tử: Cần hiểu biết từ doanh nghiệp

Từ ngày 1/8, Chi cục Hải quan Tân Thanh, tỉnh Lạng Sơn, đã áp dụng việc thực hiện khai báohải quan điện tử, nhằm cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanhnghiệp, đồng thời góp phần chống gian lậnthương mại.

Hiện đã có 50% số tờ khai của doanh nghiệp được thựchiện bằng hải quan điện tử.

Phóng viên Vietnam+ đã có cuộc trao đổi với đội phó đội nghiệp vụ hải quan TânThanh, ông Lương Văn Chung, để tìm hiểu rõ hơn về sự cần thiết khi áp dụng hải quan điện tửso với khai báo hải quan theo kiểu truyền thống.

- Doanh nghiệp có cảm thấy "mặn mà" khi tiếp xúc và trực tiếp thực hiện khai báohải quan theo kiểu điện tử không, thưa ông?

Ông Lương Văn Chung: Khi bắt tay vào công việc, chúng tôi có thuận lơịlà học tập được nhiều bài học kinh nghiệm, vì Cục Hải quan Lạng Sơn là đơn vịthực hiện khai báo hải quan điện tử sau Cục Hải quan thành phố Hải Phòng và Cục Hải quan Thành phố Hồ Chí Minh.

Nếu như từ ngày 1/8 đến 30/9 mới có 24 doanh nghiệp thực hiện hải quan điện tử tại Chi cục Tân Thanh thì đến 30/11 đã lên đến 35 doanhnghiệp.

Đối với doanh nghiệp, lúc đầu chúng tôi cũng phải vận động họ chuyển sangkhai báo hải quan điện tử. Nhưng cũng giống như con người dùng mãi mộtmón ăn thì sẽ cảm thấy quen thuộc, dần dần, các doanh nghiệp cũng đã hào hứngtham gia hải quan điện tử vì cảm thấy phương thức này hợp lý và thuận lợi hơn.

Không thể phủ nhận việc áp dụng hải quan điện tử đã giúp rất nhiều cho doanhnghiệp về thời gian chờ đợi, di chuyển, khiến việc xuất nhập khẩu hàng hóa đượcnhanh chóng, rút gọn và thuận tiện hơn.

Nếu như bình thường, khai hải quan theo kiểu truyền thống thì mất khoảng 7-8 giờ,tức là khoảng 1 ngày làm việc thì khai báo hải quan điện tử thời gian được rút gọnhơn khá nhiều.

Tuy nhiên, theo tôi, muốn doanh nghiệp cảm thấy "mặn mà" hơn khi sử dụng khaibáo hải quan điện tử thì cũng phải có quá trình từng bước.

Muốn vậy thì kể từ những người lãnh đạo doanh nghiệp cũng phải biết rằng thế nàolà hải quan điện tử, khai báo như thế nào, quy trình từng bước tiến hành ra sao...để có thể cùng với hải quan kiểm tra, rà soát việc thực hiện.

- Qua gần 4 tháng áp dụng hải quan điện tử, theo ông , còn có những khó khăn và vướng mắc nào?

Ông Lương Văn Chung: Khó khăn thì còn nhiều. Thứ nhất làvề phía cán bộ, họ đã quen làm thủ tục hải quan truyền thống nên khi chuyển sanghải quan điện tử, lúc đầu nhiều người e ngại, thực hiện chưa tự tin vì nó còn mới quá.

Đối với cán bộ hải quan ở Chi cục Tân Thanh, sự am hiểu các chuyên ngành vềluật, ngoại ngữ được đánh giá là rất quan trọng. Nhưng hiện giờ, khi áp dụng hải quan điện tửthì thấy rõ hơn sự cần thiết phải trang bị cho cán bộ những hiểu biết, chuyên mônsâu về nghiệp vụ tin học chuyên ngành.

Khó khăn thứ hai xuất phát từ phía doanh nghiệp, vì doanh nghiệp có thóiquen đến tận trụ sở của chi cục hải quan để làm các thủ tục, qua đó có thể nhậnđược sự hướng dẫn và giúp đỡ từ phía cán bộ hải quan khi khai báo xuất hiệnnhững khó khăn, vướng mắc.

Áp dụng hải quan điện tử thì doanh nghiệp có thể ngồi ở bất cứ nơi đâu, thậm chílà ở trụ sở cơ quan, doanh nghiệp để tiến hành các thủ tục, chỉ cần có máy tínhvà một đường truyền Internet tốt.

Tuy nhiên nếu như khi họ khai báo xong các thủ tục rồi nhấn nút gửi đi nhưng vìmột lý do nào đó mà chúng tôi ở tại chi cục không nhận được hoặc nhận rồi màkhông mở ra được thì buộc doanh nghiệp phải thực hiện lại từ đầu việc khai hải quan.

Đấy là còn chưa kể đến việc hạ tầng truyền dữ liệu hiện chưa đáp ứng được yêucầu. Bởi lẽ khi chúng tôi, hoặc một người dân và doanh nghiệp nào đó đang tiếnhành thao tác khai hải quan điện tử mà đường truyền lại bị nghẽn mạch thì "xôihỏng, bỏng không".

Người dân và doanh nghiệp phải thao tác lại, nếu đường truyền ADSLbị hỏng thì họ còn có thể sử dụng được USB mạng 3G hay GPRS để khai báo lại, nhưng chúng tôi thì buộc phải chuyển sang thực hiện các bước thủ tục khai báo hải quantheo kiểu truyền thống.

Thứ ba là hiện nay mới chỉ có một hệ thống khai báo hải quan điện tử. Nêúnhư gặp trục trặc thì phải một thời gian sau mới có thể tiếp tục công việc vìkhông có hệ thống khai báo hải quan điện tử thứ hai mang tính dự phòng.

- Khi áp dụng hải quan điện tử, có khi nào phát hiện sai sót mà nguyênnhân từ phía cán bộ?

Ông Lương Văn Chung: Đội của chúng tôi có 25 người, trongcông việc hàng ngày có thể đáp ứng tương đối yêu cầu về nghiệp vụ nhưng đểđạt đến trình độ chuyên sâu thì chưa.

Bên cạnh đó, khai báo hải quan nói chung và khai báo hải quan điện tửnói riêng bắt buộc phải theo quy trình từng bước thì sự sai sót từ phía cán bộhải quan ở đây hầu như không xảy ra.

Còn về tiêu cực trong cán bộ hải quan thì chúng tôi không có cơ hội. Cán bộ lãnhđạo đội tiếp nhận hồ sơ, sau đó giao cho cán bộ dưới quyền thực hiện những bướctiếp theo hoàn toàn bằng điện tử, qua hệ thống máy tính hết. Nếu như trục trặcbất khả kháng thì chúng tôi mới buộc phải tiến hành theo kiểu truyền thống.

- Hải quan Lạng Sơn là một trong 13 cục hải quan trong nước triển khai thực hiệnhải quan điện tử, theo ông, thời gian tới có nên sớm mở rộng ra các địa phương khác nữa không, hay là cần có thời gian để rút kinh nghiệm rồi mới nhân rộng?

Ông Lương Văn Chung: Theo ý kiến cá nhân tôi thì việc triển khai hải quan điện tử cònphụ thuộc nhiều vào những người dùng. Mà người sử dụng tức là doanh nghiệp,họ sẽ quyết định việc này.

Nếu ta áp đặt họ phải chuyển hoàn toàn từ khai báo hải quan theo kiểu truyền thốngsang khai báo hải quan điện tử thì cũng không hoàn toàn hợp lý.

Đấy là còn chưa nói việc khai báo hải quan điện tử đôi khi cũng gặp trụctrặc, sự cố do đường truyền..., như tôi đã trình bày ở trên. Theo tôi, trongthời gian tới vẫn nên cho tồn tại hai hệ thống khai báo hải quan với mô hình cảtruyền thống lẫn điện tử.

Đối với những doanh nghiệp nhỏ và cực nhỏ thì họ có thể lựa chọn khai báo hảiquan truyền thống vì chưa có điều kiện đầu tư kinh phí cho nhân lực, máy móc,đường truyền internet.

Còn đối với doanh nghiệp lớn thì tôi nghĩ rằng họ sẽ nghiêng về sử dụng hải quanđiện tử hơn vì nó mang nhiều tính ưu việt. Và quan trọng nhất là họ cóđiều kiện đầu tư về con người và trang thiết bị cho công việc mới mẻ nhưng rấthữu ích này.

Xin cảm ơn ông./.

Quảng Minh (Vietnam+)