Kênh thủy lợi bỏ hoang, còn dân thiếu nước sản xuất

Một đoạn tuyến kênh thủy lợi dẫn nước sau hồ Ea Súp thượng đoạn qua xã Cư M’lan, huyện Ea Súp bị sạt lở hư hỏng nghiêm trọng.

Công trình kênh thủy lợi dẫn nước sau hồ Ea Súp thượng có tổng mức đầu tư hơn 25,3 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ do Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 8, Bộ NN-PTNT làm chủ đầu tư. Theo thiết kế, công trình được xây dựng bằng bê-tông với chiều dài hơn 5 km để lấy nước từ hồ Ea Súp thượng về tưới cho khoảng 200 ha cây trồng trên địa bàn thị trấn Ea Súp và xã Cư M’lan, huyện Ea Súp.

Thế nhưng, năm 2012, khi công trình được xây dựng hoàn thành, Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 8, Bộ NN-PTNT bàn giao về cho địa phương mà trực tiếp là Công ty TNHH MTV quản lý công trình thủy lợi Đác Lắc quản lý, đưa vào sử dụng và cũng từ đó công trình bị bỏ hoang phế cho đến nay.

Trong những ngày đầu tháng 9-2017, chúng tôi có mặt tại kênh thủy lợi này và tận mắt chứng kiến con kênh bị cây cỏ bao phủ, nhiều đoạn phải quan sát kỹ mới phát hiện ra con kênh, thậm chí nhiều đoạn bị nước mưa tràn qua làm sạt lở hư hỏng nghiêm trọng, không thể sử dụng được. Trong khi đó, huyện Ea Súp là vùng khô hạn gay gắt nhất và cũng là huyện nghèo nhất tỉnh Đác Lắc. Hàng năm cứ vào mùa khô, người dân ở đây ngày đêm chắt chiu từng giọt nước để chống hạn cho cây trồng và lấy nước uống cho gia súc ngay bên cạnh kênh thủy lợi hàng chục tỷ đồng bị bỏ hoang nhiều năm nay, gây lãng phí ngân sách nhà nước và bức xúc trong nhân dân.

Ông Thái Văn Châu ở thôn 5, thị trấn Ea Súp, huyện Ea Súp chia sẻ: “Gia đình tôi hiện làm được 6 ha điều và cây ăn trái. Vào mùa khô hàng năm, tình trạng khô hạn ở đây diễn ra hết sức gay gắt nên khi thấy nhà nước đầu tư kênh thủy lợi dẫn nước về phục vụ sản xuất, bà con chúng tôi mừng lắm. Gia đình tôi cũng như nhiều hộ dân khác sinh sống ở đây đã mấy chục năm rồi nhưng canh tác chủ yếu phụ thuộc vào "nước Trời" nên ai cũng mong muốn mùa khô có nước để sản xuất nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo. Thế nhưng, tuyến kênh thủy lợi này sau khi xây dựng xong thì bị bỏ hoang phế cho đến nay đã năm năm rồi, rất lãng phí. Trong khi đó, người dân chúng tôi lại thiếu nước tưới cho cây trồng. Người dân địa phương chúng tôi đề nghị các cấp, các ngành cần nhanh chóng vào cuộc kiểm tra, khắc phục những bất cập để đưa công trình vào sử dụng, phục vụ nhân dân sản xuất, tránh lãng phí lớn ngân sách nhà nước đã đầu tư”.

Không riêng gia đình ông Châu mà hàng trăm hộ dân ở khu vực có công trình kênh thủy lợi đi qua đều hết sức bức xúc trước sự lãng phí của công trình kênh thủy lợi này.

Ông Đoàn Văn Vinh ở thôn 7, xã Cư M’lan, huyện Ea Súp bức xúc, cả tuyến kênh dài đầu tư hàng chục tỷ đồng vậy mà mùa khô không có lấy giọt nước nào cho bà con sản xuất. Từ ngày thi công xong thì bỏ không chẳng thấy ai quan tâm khiến cho tuyến kênh giờ đã xuống cấp, sạt lở, đất đá bồi lấp, cỏ mọc um tùm. Nhiều đoạn đã bị người dân san lấp để làm đường đi vào vườn.

Trong khi công trình với nguồn vốn đầu tư hàng chục tỷ đồng bị bỏ hoang, còn người dân sinh sống gần tuyến kênh phải bỏ ra hàng chục triệu đồng thuê máy múc ao, khoan giếng tìm nguồn nước phục vụ sản xuất, nhưng nguồn nước vẫn không đủ. Do hạn hán nặng, nhiều năm nay nhiều diện tích cây trồng trên địa bàn huyện bị ảnh hưởng nặng làm giảm năng suất, thậm chí là mất trắng, ảnh hưởng lớn đến đời sống của nhân dân địa phương.

Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Ea Súp Nguyễn Ngọc Phú cho biết: Đây là công trình do Công ty TNHH MTV quản lý công trình thủy lợi Đác Lắc quản lý, nhưng đã bỏ hoang trong nhiều năm nay. Tuyến kênh này không thuộc thẩm quyền xử lý của huyện.

Trong khi đó, Giám đốc Công ty TNHH MTV quản lý công trình thủy lợi Đác Lắc Trần Thế Hoan cho rằng: Nguyên nhân công trình bị bỏ hoang là do khi Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 8 bàn giao công trình kênh dẫn nước sau hồ Ea Súp thượng thì mới chỉ có tuyến kênh chính, tỉnh, huyện chưa đầu tư thêm các kênh nhánh dẫn nước đến những chân ruộng xa. Mặt khác, do UBND huyện Ea Súp chưa đăng ký và kê khai cụ thể với công ty về diện tích đất sản xuất cần được công trình này cung ứng nước. Chính vì những lý do đó nên công trình chưa được đưa vào vận hành, khai thác.

Trao đổi với chúng tôi, Giám đốc Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 8, Bộ NN-PTNT Mai Quang Vượng cho biết: “Sau khi thi công xong tuyến kênh, Ban đã kiểm định, nghiệm thu chất lượng công trình trước khi bàn giao lại cho phía địa phương quản lý. Việc phát huy hiệu quả của tuyến kênh này hay không, trách nhiệm thuộc về chính quyền địa phương và công ty quản lý khai thác. Bởi sau khi Ban bàn giao toàn bộ hiện trạng và ký biên bản hiện trạng thì đơn vị quản lý khai thác phải có trách nhiệm duy tu bảo dưỡng, sử dụng để phát huy được hiệu quả của công trình. Còn về chất lượng thi công công trình và tạo nguồn nước, Ban bảo đảm thi công theo đúng thiết kế dự án đầu tư đã được các cấp thẩm quyền phê duyệt”.

Ông Vượng cho biết thêm, bất cập ở đây là tuyến kênh dẫn nước chính do Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 8, Bộ NN-PTNT làm chủ đầu tư, sau tuyến kênh chính này còn 10 tuyến kênh nhỏ dẫn nước đến chân ruộng được Chính phủ giao cho UBND tỉnh Đác Lắc đầu tư nhưng do nguồn vốn khó khăn nên đến nay vẫn chưa đầu tư xây dựng được. Đây là nguyên nhân chính khiến tuyến kênh thủy lợi này bị bỏ hoang nhiều năm nay và đang bị xuống cấp, hư hỏng nặng.

Điều đáng nói là tuyến kênh thủy lợi này từ khi được xây dựng xong bị bỏ hoang gây lãng phí lớn nhưng vẫn chưa cơ quan, đơn vị nào chịu trách nhiệm. Và khi chưa cơ quan, đơn vị nào chịu trách nhiệm thì tuyến kênh này tiếp tục bị bỏ hoang không chỉ gây lãng phí ngân sách nhà nước mà còn gây bức xúc và mất niềm tin trong nhân dân.

Đề nghị các ngành chức năng của T.Ư và tỉnh Đác Lắc vào cuộc kiểm tra và có giải pháp khắc phục, sửa chữa, đầu tư đồng bộ để sớm đưa tuyến kênh thủy lợi này vào hoạt động phục vụ nhân dân trên địa bàn phát triển sản xuất, xóa đói giảm nghèo, tránh lãng phí ngân sách nhà nước.

Tuyến kênh thủy lợi dẫn nước sau hồ Ea Súp thượng đoạn qua xã Cư M’lan, huyện Ea Súp bị bỏ hoang năm nay cây cỏ mọc che lấp cả tuyến kênh.

Trong khi đó, nguồn nước hồ Ea Súp thượng vẫn luôn dồi dào, chưa được sử dụng hết.

Bài và ảnh: NGUYỄN CÔNG LÝ