Hệ thống phòng thủ Ukraine rơi vào tình trạng 'báo động đỏ'

Hệ thống phòng thủ không quân Patriot của Mỹ được gửi đến Ukraine. Ảnh: PBS

Những cuộc tấn công bằng đường không của Nga đã đánh trúng các nhà máy sản xuất vũ khí và tuyến đường sắt quan trọng của Ukraine, vốn được sử dụng để tiếp tế cho tiền tuyến. Một số vụ tấn công đã phá hủy cơ sở hạ tầng năng lượng của nước này, gây mất điện trên diện rộng, ảnh hưởng đến sinh hoạt của hàng chục nghìn cư dân.

Kiev đã liên tục đề xuất các đồng minh phương Tây hỗ trợ thêm vũ khí phòng không khi nguồn tên lửa dự phòng dần cạn kiệt. Tuy nhiên, đây chỉ là một phần của khó khăn mà Ukraine đang đối mặt.

Nga đã thay đổi chiến thuật nhằm áp đảo hệ thống phòng không của Ukraine, bằng cách sử dụng những tên lửa tân tiến hơn với tốc độ nhanh và khó bị bắn hạ.

Từ lâu, viện trợ từ phương Tây đóng vai trò quan trọng nhằm hỗ trợ Ukraine đứng vững trước quân đội Nga. Sau những cuộc tranh cãi chính trị kéo dài vào tháng trước, Mỹ đã phê duyệt gói viện trợ lên tới 60 tỷ USD, trong đó bao gồm cả các tên lửa phòng thủ.

Sẽ cần thêm vài tháng để số lượng vũ khí viện trợ được chuyển đến Ukraine. Tuy nhiên, Nga sẽ tiếp tục nâng cấp vũ khí, khiến cho Ukraine gặp khó ngay cả khi có được hỗ trợ về hệ thống phòng không.

New York Times đã phân tích hàng trăm báo cáo được Không quân Ukraine công bố trong năm qua, bao gồm chi tiết về số lượng và loại tên lửa do Nga sử dụng và Ukraine đánh chặn trong khoảng thời gian đó.

Ukraine cho biết gần đây họ phải đối mặt với hàng trăm tên lửa của Nga mỗi tháng, và ngày càng có nhiều tên lửa vượt qua hệ thống phòng thủ. Vào tháng 5 năm ngoái, Kiev ghi nhận đã đánh chặn được hơn 80% tên lửa, nay tỷ lệ đó đã giảm xuống dưới 50%.

Thành tích của Ukraine vào tháng 5/2023 một phần đến từ hệ thống Patriot (hệ thống phòng thủ tên lửa di động thông minh được phát triển bởi Mỹ). Được coi là một trong những vũ khí phòng thủ tên lửa tốt nhất thế giới, Patriot bao gồm hệ thống radar mạnh mẽ và bệ phóng di động có thể nhanh chóng đánh chặn đầu đạn bay tới. Ukraine cho biết họ đã sử dụng hệ thống này để bắn hạ một tên lửa siêu vượt âm Kinzhal của Nga, một trong những vũ khí tinh vi nhất mà Moscow đang sở hữu.

Sự xuất hiện của hệ thống Patriot và các vũ khí phương Tây khác đã nhen nhóm hy vọng rằng các thành phố của Ukraine giờ đây sẽ được bảo vệ tốt hơn. Các đồng minh cho đến nay đã cung cấp cho Ukraine ít nhất ba hệ thống Patriot và 15 hệ thống phòng thủ tên lửa khác.

Tuy nhiên, Nga đã cải thiện chiến thuật, bắn ra loạt đạn tên lửa lớn và phức tạp hơn, bao gồm tên lửa hành trình, đạn đạo và siêu vượt âm. Để gây nhiễu loạn và áp đảo phòng thủ của Ukraine, Nga thường bắt đầu bằng cách phóng máy bay không người lái tấn công, tiếp theo là hàng loạt tên lửa được bắn đi từ các vị trí khác nhau.

Cụ thể, Nga đã tăng cường sử dụng các vũ khí mà Ukraine từ lâu phải vất vả để ngăn chặn, chẳng hạn như tên lửa đạn đạo Iskander-M và tên lửa Kh-22.

Ukraine đã tiến bộ hơn nhiều trong việc đánh chặn các máy bay không người lái tấn công. Dữ liệu từ Không quân Ukraine cho thấy họ đã bắn hạ khoảng 80% UAV tấn công, hầu hết là dòng Shahed. Lý do là vì chúng chậm hơn tên lửa và có thể bị bắn hạ bằng các vũ khí ít phức tạp hơn.

Tuy nhiên, tỷ lệ đánh chặn máy bay không người lái của Ukraine đã giảm xuống khi Nga điều chỉnh chiến lược, bao gồm thay đổi hình thức bay, tăng tốc độ và sơn màu đen để tránh bị phát hiện.

Ông Konrad Muzyka, nhà phân tích quân sự tại Rochan Consulting ở Ba Lan, cho biết máy bay không người lái trinh sát cỡ lớn của Nga gần đây đã có thể hoạt động phía sau phòng tuyến Ukraine.

"Thật đáng lo ngại về phòng thủ trên không của Ukraine nếu không thể bắn hạ máy bay trinh sát," ông nói.

Chiến lược phân cấp các hệ thống phòng không của Ukraine khiến một số thành phố bị chênh lệch về mức độ bảo vệ. Nga đã tận dụng tối đa tình hình này trong những tháng gần đây, tấn công các thành phố và khu vực không được bảo vệ bởi hệ thống Patriot.

Kể từ tháng 12, lực lượng Nga đã đặc biệt nhắm vào một dải đất rộng lớn trải dài từ Kharkiv ở phía Đông Bắc đến Odesa ở phía Nam. Các khu vực phía Tây Ukraine, vốn tránh được các cuộc ném bom nặng nề trong phần lớn cuộc chiến cũng bắt đầu bị tấn công.

Hoàng Nam