GÓC NHÌN: THÚC ĐẨY QUAN HỆ ĐỐI TÁC CHIẾN LƯỢC TĂNG CƯỜNG VIỆT NAM - THÁI LAN

Việt Nam và Thái Lan là hai nước láng giềng gần gũi ở Đông Nam Á. Sự gần gũi về địa lý, sự tương đồng về văn hóa, điều kiện tự nhiên cũng như hoàn cảnh kinh tế là những tiền đề thuận lợi góp phần giúp quan hệ Việt Nam - Thái Lan hình thành sớm trong lịch sử. Theo tư liệu lịch sử, quan hệ giao thương giữa hai cộng đồng người Thái và người Việt đã xuất hiện từ thế kỷ XII dưới Vương triều Sukhothai (1238-1583). Trên cơ sở quan hệ thương mại phát triển, quan hệ bang giao cũng dần được thiết lập và được chính thức xác lập từ những năm đầu của thời kỳ Gia Long - Minh Mạng (1783 - 1833).

Trong thời kỳ đấu tranh chống thực dân xâm lược, Thái Lan đã trở thành địa bàn hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và là nơi dừng chân của nhiều nhà hoạt động yêu nước Việt Nam trước Cách mạng Tháng 8. Trong những ngày hoạt động tại Xiêm, Bác Hồ đã đề ra chủ trương “Thái - Việt thân thiện” và căn dặn kiều bào ta “quan hệ hữu nghị với người Thái”. Tuy thời gian Chủ tịch Hồ Chí Minh hoạt động ở Thái Lan không nhiều (1928-1929), song Người đã để lại những dấu ấn hết sức sâu sắc trong cộng đồng bà con Việt kiều, được người dân Thái và chính quyền địa phương rất cảm phục và kính trọng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt nền móng vững chắc cho mối quan hệ hữu nghị lâu dài giữa Việt Nam và Thái Lan.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt nền móng vững chắc cho mối quan hệ hữu nghị lâu dài giữa Việt Nam và Thái Lan. (Trong ảnh: Bác Hồ với kiều bào Thái Lan. Ảnh tư liệu)

Những năm sau này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở thành người bạn thân thiết của Thủ tướng Thái Lan Pridi Banomyong (1946-1947), người đã hết lòng ủng hộ cuộc kháng chiến chính nghĩa của nhân dân Việt Nam chống thực dân Pháp, cả vật chất lẫn tinh thần. Thủ tướng Pridi cũng đã góp phần rất lớn vào việc phát triển quan hệ hữu nghị giữa hai dân tộc Thái Lan và Việt Nam.

Một nhân tố không thể không nói đến trong quan hệ hữu nghị Việt Nam - Thái Lan chính là cộng đồng đông đảo người Việt ở Thái Lan. Trong nhiều thập kỷ làm ăn sinh sống trên đất Thái Lan, mặc dù trải qua không ít khó khăn vất vả, song kiều bào ta đã có nhiều đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế xã hội ở sở tại, là cầu nối văn hóa giữa hai cộng đồng người Việt và người Thái, tăng cường hiểu biết lẫn nhau giữa hai dân tộc cũng như quan hệ hữu nghị giữa hai nước. Sự hình thành và quá trình phát triển của mối bang giao Việt Nam - Thái Lan trong lịch sử, công lao to lớn của Bác Hồ, sự đóng góp của cộng đồng kiều bào ta ở Thái Lan, cùng với những lợi ích đáng kể mà quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt giữa hai nước mang lại trên rất nhiều lĩnh vực đã khẳng định và ngày càng củng cố quan điểm chính sách nhất quán của Đảng và Nhà nước ta trong quan hệ hữu nghị với Thái Lan.

Một số mốc son nổi bật trong quan hệ đối tác Việt Nam - Thái Lan (nguồn: TTXVN)

Ngày 6/8/1976, Ngoại trưởng Thái Lan Bhichai Ratakul thăm Việt Nam và ký Thông cáo chung về việc thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Thái Lan, mở ra một trang mới cho quan hệ hai nước. Kể từ khi hai nước chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao, đến nay quan hệ hợp tác giữa hai nước ngày càng phát triển nhanh cả về chiều rộng và chiều sâu, thể hiện rõ tinh thần Đối tác chiến lược tăng cường Việt Nam-Thái Lan. Sau khi ký thiết lập quan hệ ngoại giao, tháng 9/1978, Thủ tướng Phạm Văn Đồng thăm chính thức Thái Lan, chuyến thăm này hai bên đã ra thông cáo chung vạch đường hướng, tạo nền tảng cho quan hệ hai nước.

Từ năm 1993 đến nay, vượt qua thử thách của một giai đoạn lịch sử đầy khó khăn, quan hệ hai nước đã nồng ấm trở lại. Hai bên đã nối lại các chuyến thăm cấp cao, đánh dấu bằng chuyến thăm chính thức Thái Lan của Tổng Bí thư Đỗ Mười (tháng 10/1993) và chuyến thăm của Thái tử Maha Vajiralongkorn (nay là Nhà Vua Rama X) tới Việt Nam (tháng 11/1992). Năm 1995, sau khi Việt Nam gia nhập ASEAN, quan hệ Việt Nam-Thái Lan đã vượt qua nhiều thách thức, không ngừng được củng cố và ngày càng phát triển, nhất là kể từ khi hai nước ra Tuyên bố chung về Khuôn khổ hợp tác Việt Nam-Thái Lan trong thập niên đầu của thế kỷ XXI (tháng 2/2004).

Nhân chuyến thăm Thái Lan của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 6/2013), Việt Nam và Thái Lan đã chính thức nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược.

Đặc biệt, nhân chuyến thăm Thái Lan của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 6/2013), Việt Nam và Thái Lan đã chính thức nâng cấp quan hệ lên "Đối tác chiến lược" và trở thành hai nước trong khối ASEAN đầu tiên thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với nhau. Tiếp đó, năm 2019, hai bên nâng quan hệ lên thành "Đối tác chiến lược tăng cường" nhằm thúc đẩy sự hợp tác mạnh mẽ và toàn diện hơn nữa. Hiện nay, quan hệ Đối tác chiến lược tăng cường Việt Nam - Thái Lan tiếp tục phát triển tốt đẹp. Hai bên đang tích cực thúc đẩy Chương trình Hành động triển khai quan hệ Đối tác chiến lược tăng cường giai đoạn 2022-2027. Trong chuyến thăm chính thức Thái Lan của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc tháng 11/2022, hai bên đã ra Tuyên bố chung khẳng định tiếp tục củng cố quan hệ Đối tác chiến lược tăng cường; ký 5 văn kiện hợp tác, trong đó có Chương trình Hành động triển khai quan hệ Đối tác chiến lược tăng cường giai đoạn 2022-2027. Năm 2023 hai nước kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược (2013-2023).

Hợp tác chính trị, quốc phòng, an ninh tiếp tục được củng cố; tiếp xúc cấp cao và các cấp cũng như cơ chế hợp tác song phương được duy trì hiệu quả (Kỳ họp lần thứ 4 Ủy ban hỗn hợp Thương mại (4/2022) tại Bangkok, Diễn đàn Năng lượng lần thứ 2 tại Bangkok (10/2022); Đối thoại chính sách quốc phòng lần thứ 4 (11/2022) tại Bangkok; Đối thoại An ninh cấp cao về phòng, chống tội phạm và các vấn đề an ninh lần 2 (5/2023) tại Hà Nội; Tham khảo Chính trị lần 9 (6/2023) tại Hà Nội,...). Gần đây nhất là chuyến thăm Thái Lan của Chủ tịch nước ta tháng 11/2022; Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Thái Lan nhân dịp tham dự kỳ họp lần thứ 78 Đại hội đồng Liên hợp quốc tháng 9/2023.

Hợp tác kinh tế giữa hai nước cũng phát triển tích cực. Thái Lan là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam trong ASEAN và thứ 9 trên thế giới với kim ngạch hai chiều đạt gần 21,6 tỷ USD năm 2022, tăng 15,2% so với năm 2021. Tính đến hết tháng 9/2023, tổng kim ngạch thương mại hai chiều đạt 14,1 tỷ USD, giảm 12,3% so với cùng kỳ 2022. Thái Lan đứng thứ 9 trong số các nước có đầu tư tại Việt tNam (sau Singpore) với 715 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký hơn 13,7 tỷ USD. Hai nước đang tích cực triển khai Chiến lược “Ba kết nối”, bao gồm: (i) Kết nối chuỗi cung ứng; (ii) Kết nối doanh nghiệp và các địa phương hai nước; (iii) Kết nối các chiến lược tăng trưởng bền vững.

Thương mại song phương Việt Nam - Thái Lan. (nguồn TTXVN)

Hợp tác trong các lĩnh vực, văn hóa, du lịch, giáo dục, giao lưu nhân dân… đang phát triển tích cực. Hai nước tiếp tục phối hợp lập trường chặt chẽ tại các diễn đàn khu vực và quốc tế, đặc biệt tại Liên hợp quốc, ASEAN, APEC, các cơ chế tiểu vùng Mê Công…

Trong tổng thể quan hệ hai nước, quan hệ giữa hai Cơ quan lâp pháp trong thời gian qua không ngừng được thúc đẩy và phát triển tốt đẹp. Hai bên duy trì trao đổi nhiều đoàn cấp Lãnh đạo, các Ủy ban và Nghị sĩ, đóng góp tích cực cho quan hệ hữu nghị hợp tác Việt Nam và Thái Lan nói chung. Gần đây nhất, nhân dịp tham dự Đại hội đồng AIPA lần thứ 44 tại Jakarta, Indonesia, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ có cuộc gặp với Chủ tịch Hạ viện Thái Lan Wan Mahamad Noor Matha. Hai bên duy trì tiếp xúc, nhất là tiếp xúc cấp cao bên lề các hội nghị nghị viên đa phương.

Đoàn đại biểu cấp cao Quốc hội Việt Nam do Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ dẫn đầu thăm chính thức Vương quốc Thái Lan có ý nghĩa rất quan trọng, nhằm tiếp tục triển khai đường lối đối ngoại Đại hội Đảng lần thứ XIII của Đảng, chủ động, tích cực củng cố và mở rộng nền tảng quan hệ chính trị, thúc đẩy quan hệ hợp tác hiệu quả, thực chất giữa Việt Nam và Thái Lan trong tất cả các lĩnh vực, trên tất cả các kênh: Đảng, Quốc hội, Chính phủ và giao lưu nhân dân, tăng cường tin cậy với các nước đối tác, bạn bè truyền thống.

Chiều 07/12/2023, trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Vương quốc Thái Lan, ngay sau hội đàm cấp cao tại Nhà Quốc hội, Thủ đô Bangkok, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch Hạ viện Thái Lan Wan Muhamad Noor Matha đã ký Bản ghi nhớ hợp tác giữa Quốc hội Việt Nam và Hạ viện Thái Lan.

Đây là chuyến thăm chính thức Thái Lan đầu tiên của đồng chí Vương Đình Huệ trên cương vị Chủ tịch Quốc hội Việt Nam, cũng là chuyến thăm Thái Lan của lãnh đạo cấp cao đầu tiên của Việt Nam sau khi Bạn thành lập Chính phủ mới; có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh hai nước đang tích cực triển khai các hoạt động thiết thực kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược (2013-2023).

Chuyến thăm chính thức Thái Lan thể hiện sự coi trọng của hai bên về quan hệ Đối tác chiến lược tăng cường Việt Nam - Thái Lan. Chuyến thăm cũng nhằm trao đổi phương hướng, biện pháp thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược tăng cường giữa hai nước giai đoạn 2022-2027; trao đổi về phương hướng, biện pháp tăng cường hợp tác giữa Cơ quan lập pháp hai nước trong khuôn khổ song phương và đa phương cũng như trao đổi các vấn đề quốc tế và khu vực hai bên cùng quan tâm./.