GIÁM SÁT THỰC HIỆN NGHỊ QUYẾT SỐ 88/2014/QH13 VÀ NGHỊ QUYẾT SỐ 51/2017/QH14: CHI CHO GIÁO DỤC, ĐÀO TẠO CHƯA ĐẠT 20% TỔNG CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

27/4/2023 Gốc

Ngày 27/4, tại buổi làm việc giữa Đoàn Giám sát của UBTVQH với 3 Bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Nội vụ về việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội, thành viên Đoàn giám sát nêu một số tồn tại, bất cập như: chi cho giáo dục, đào tạo chưa bảo đảm tối thiểu 20% tổng chi ngân sách nhà nước; chưa có quy định điều động, luân chuyển giáo viên để khắc phục tình trạng thừa thiếu giáo viên; nhu cầu kiên cố trường lớp học lớn nhưng triển khai thực hiện gặp nhiều khó khăn…

Toàn cảnh Đoàn giám sát của UBTVQH làm việc với 3 Bộ: Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Nội vụ về việc thực hiện Nghị quyết 88 và Nghị quyết 51 của Quốc hội.

Thực hiện Nghị quyết số 23/2022/UBTVQH15 ngày 04/8/2022 về Chương trình giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2023 về chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông”, ngày 27/4, Đoàn Giám sát làm việc với Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Nội vụ về việc thực hiện Nghị quyết 88 và Nghị quyết 51 của Quốc hội theo chức năng, nhiệm vụ được giao. Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Trưởng Đoàn giám sát chủ trì buổi làm việc. Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh, Phó Trưởng đoàn thường trực điều hành nội dung thảo luận.

Tại buổi làm việc, sau khi nghe đại diện lãnh đạo các Bộ trình bày báo cáo, các ý kiến phát biểu tại buổi làm việc đánh giá cao báo cáo của các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Nội vụ được chuẩn bị nghiêm túc, đúng tiến độ, bám sát đề cương, phản ánh tương đối toàn diện việc thực hiện Nghị quyết 88 và Nghị quyết 51 của Quốc hội; đồng thời nêu một số vấn đề quan tâm, đề nghị lãnh đạo các bộ làm rõ theo chức năng, nhiệm vụ được giao.

Chi cho giáo dục, đào tạo chưa bảo đảm tối thiểu 20% tổng chi ngân sách nhà nước.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai, thành viên Đoàn giám sát cho biết, Luật Giáo dục quy định: “Nhà nước ưu tiên hàng đầu cho việc bố trí ngân sách giáo dục, bảo đảm ngân sách nhà nước chi cho giáo dục, đào tạo tối thiểu là 20% tổng chi ngân sách nhà nước”. Tuy nhiên, hiện nay việc bố trí ngân sách nhà nước chi cho giáo dục, đào tạo chưa bảo đảm tối thiểu 20% tổng chi ngân sách nhà nước, có sự chênh lệch số liệu thống kê giữa các bộ, ngành, địa phương. Đại biểu đề nghị Bộ Tài chính, Bộ Giáo dục và Đào tạo làm rõ mức chi ngân sách nhà nước cho giáo dục, bởi trong báo cáo của hai Bộ chưa có sự thống nhất.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai.

Về vấn đề này, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Hà Thị Mỹ Dung cũng cho biết, kết quả kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách hàng năm trên phạm vi toàn quốc cho thấy, chi thường xuyên cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo không đạt dự toán đề ra. Đặc biệt, có địa phương việc giao dự toán chi cho giáo dục đào tạo, dạy nghề thấp hơn nhiều so với dự toán do trung ương giao; có tình trạng giao dự toán chưa đúng, chưa đủ theo quy định.

Giải trình nội dung đại biểu nêu, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi khẳng định, giai đoạn 2018 -2020 phân bổ dự toán ngân sách cho giáo dục đều đạt trên 20%. Cụ thể năm 2018 là 20,06%, năm 2019 là 20,07%, năm 2020 là 20,67%, tuy nhiên, báo cáo quyết toán phân bổ ngân sách tại các địa phương lại thấp hơn 20%.

Nêu quan điểm về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, Luật Giáo dục và Nghị quyết của Trung ương nêu rõ chi ngân sách nhà nước cho giáo dục tối thiểu 20%, nếu địa phương không thực hiện cần làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu, trách nhiệm trong kiểm tra, giám sát. Có như vậy mới đạt được mục tiêu nêu trong Nghị quyết 29-NQ/TW năm 2013 của Ban chấp hành Trung ương là chuẩn hóa, hiện đại hóa và quốc tế hóa ngành giáo dục.

Ưu tiên dành nguồn lực đầu tư kiên cố hóa trường, lớp học.

Theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đến hết năm 2020, cả nước còn hơn 90.000 trường, lớp học chưa được kiên cố hóa. Do đó, đối với giải pháp đầu tư công, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị Quốc hội cho phép Chính phủ nghiên cứu, đề xuất khuôn khổ, hình thức hỗ trợ có mục tiêu phù hợp để tiếp tục ưu tiên bố trí vốn đầu tư hỗ trợ cơ sở vật chất cho các cơ sở giáo dục đào tạo ở các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, trong đó ưu tiên việc tiếp tục thực hiện mục tiêu kiên cố hóa trường lớp học, xóa tình trạng phòng học tạm, phòng học xuống cấp.

Nêu ý kiến về kiến nghị này, thành viên Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư rà soát tổng hợp nhu cầu kiên cố hóa trường lớp học tại các địa phương đến năm 2023, bởi theo quy định của Luật Đầu tư công, khi tiến hành hỗ trợ cần lập chương trình hoặc dự án trình Quốc hội cho ý kiến.

Ông Lê Việt Anh, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Giáo dục, Tài nguyên và Môi trường - Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Trong 3 Chương trình mục tiêu quốc gia có nhiều dự án thành phần dành nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất cho ngành giáo dục nhưng hiện việc triển khai 3 Chương trình mục tiêu quốc gia chậm so với kế hoạch. Năm 2021 số vốn chuyển nguồn của 3 chương trình này là 16 nghìn tỷ, năm 2022 dự ước số chuyển nguồn là 20 nghìn tỷ. “Cần xử lý điểm nghẽn trong triển khai giải ngân các dự án thành phần dành cho giáo dục trong các Chương trình mục tiêu quốc gia; không nên đề xuất bổ sung chương trình kiên cố hóa trường học mà nên ưu tiên giải ngân nguồn vốn trong các chương trình đã có”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai nêu ý kiến.

Tiếp thu ý kiến thành viên Đoàn giám sát nêu về việc rà soát nhu cầu kiên cố hóa trường lớp học, ông Lê Việt Anh, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Giáo dục, Tài nguyên và Môi trường - Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, nhu cầu kiên cố hóa trường lớp học rất lớn nhưng hiện không có chương trình riêng. Vì vậy, cần lồng ghép kỹ trong 3 Chương trình mục tiêu quốc gia đang triển khai, nhưng hiện các địa phương mới bố trí hơn 1.000 tỷ đồng cho lĩnh vực giáo dục, con số này rất thấp trong tổng đầu tư cho các địa phương. Vì vậy, thời gian tới Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục đề nghị các bộ, ngành, địa phương quan tâm, ưu tiên dành kinh pí cho lĩnh vực này.

Chưa có quy định điều động, luân chuyển giáo viên để khắc phục tình trạng thừa thiếu giáo viên.

Đại biểu Nguyễn Thanh Cầm, Ủy viên Thường trực Ủy ban Xã hội của Quốc hội nêu những vướng mắc của địa phương trong việc thực hiện tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức trong ngành giáo dục. Theo Quyết định 72-QĐ/TW ngày 18/7/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về biên chế các cơ quan Đảng, Mặt trận tổ quốc, tổ chức chính trị- xã hội ở trung ương và các tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy khối trực thuộc trung ương giai đoạn 2022-2026, các địa phương được phân bổ thêm biên chế; nhưng Kết luận 28-KL/TW năm 2022 về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức yêu cầu tiếp tục giảm biên chế sự nghệp hưởng lương ngân sách nhà nước. Vì vậy, có địa phương không dám tuyển giáo viên, đề nghị Bộ Giáo dục và Bộ Bội vụ đề xuất giải pháp hướng dẫn để địa phương thực hiện tốt 2 chủ trương này.

Về tình trạng thừa, thiếu giáo viên, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng cho biết, tình trạng này không chỉ khi triển khai Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 mới có mà đã diễn ra trong thời gian dài, bởi chính sách thu hút, đãi ngộ chưa phù hợp. Hơn nữa, với mô hình tổ chức hiện nay ở các địa phương sẽ không giải quyết được tình trạng thừa, thiếu giáo viên vì không có một “nhạc trưởng”, chưa có quy định để thực hiện điều động, luân chuyển giáo viên giữa các huyện nhằm khắc phục được tình trạng thừa thiếu cục bộ. Do vậy cần phân cấp theo hướng giao lãnh đạo Sở giáo dục và đào tạo điều tiết đội ngũ giáo viên trong tỉnh.

Đối với vấn đề đại biểu nêu liên quan đến tinh giản biên chế trong ngành giáo dục, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Trọng Thừa đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Bộ Tài chính hướng dẫn các địa phương đổi mới phương thức cấp phát ngân sách theo số lượng biên chế sang đặt hàng theo quy mô học sinh.

Trên cơ sở đó, các địa phương có trách nhiệm tiếp tục sắp xếp các cơ sở giáo dục phổ thông công lập trên địa bàn và chỉ đạo các cơ sở giáo dục xây dựng Đề án tự chủ, trong đó xác định rõ lộ trình tự chủ về tài chính trên cơ sở nguồn thu sự nghiệp được cấp theo phương thức đặt hàng. Theo đó, cơ cấu lại số lượng người làm việc, chuyển số lượng người làm việc hưởng lương từ ngân sách nhà nước sang số lượng người làm việc hưởng lương từ nguồn thu sự nghiệp tương ứng với mức độ tự chủ về tài chính, bảo đảm không làm tăng số lượng người làm việc hưởng lương từ ngân sách nhà nước.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Trọng Thừa.

Cũng tại buổi làm việc, một số ý kiến cũng cho rằng, giá sách giáo khoa đã được đưa vào danh mục do nhà nước định giá tại dự thảo Luật giá (sửa đổi), nhưng chỉ quy định mức trần mà không đưa ra mức tối thiểu, vì vậy đại biểu đề nghị trong quá trình thẩm định giá sách giáo khoa cần được tiến hành cẩn trọng để đảm bảo công bằng với tất cả các đối tượng ở các vùng, miền.

Ngoài ra, trong báo cáo của Bộ Nội vụ đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất các giải pháp thực hiện xã hội hóa sự nghiệp giáo dục nhất là xã hội hóa đối với cấp học mầm non và tiểu học; xã hội hóa buổi học thứ 2 trong ngày ở những nơi có điều kiện. Về kiến nghị này, thành viên Đoàn giám sát cho biết, theo Luật Giáo dục quy định giáo dục bắt buộc đối với cấp học mầm non và tiểu học và nhà nước đảm bảo kinh phí. Theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018, học sinh sẽ học 2 buổi/ngày, nếu tiến hành xã hội hóa đối với buổi học thứ 2 trong ngày sẽ không phù hợp, thống nhất với các quy định hiện hành; đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo làm rõ nội dung này.

Giải trình việc thực hiện xã hội hóa buổi học thứ hai được đại biểu nêu, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, theo Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, buổi học thứ hai là bắt buộc do vậy không thể xã hội hóa trong phần nội dung chương trình. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có hướng dẫn cho các sở giáo dục và đào tạo thực hiện xã hội hóa ngoài nội dung chương trình.

Một số hình ảnh tại buổi làm việc:

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì buổi làm việc.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát điều hành nội dung thảo luận.

Thành viên Đoàn giám sát của UBTVQH với 3 Bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Nội vụ về việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội.