Giải mã bí mật đằng sau sự thành công của các vận động viên thể thao

Cristiano Ronaldo, một gương mặt thành đạt của thể thao.

Cristiano Ronaldo, một gương mặt thành đạt của thể thao.

Thời điểm mà bạn sinh ra có tác động lớn đến cơ hội thành công trong thể thao của bạn. Các nhà nghiên cứu đã đưa ra nhận xét trên dựa vào những số liệu về các cầu thủ bóng đá ở Anh, các VĐV khúc côn cầu trên băng ở Canada và các VĐV tranh tài tại Thế vận hội Bắc Kinh 2008. Từ đó, họ đã rút ra những kết luận bất ngờ về tác động của ngày sinh đối với sự thành công trong thể thao của các VĐV.

Trong năm 2009, khi nghiên cứu các học viện bóng đá thanh thiếu niên chuyên nghiệp ở Anh (dành cho lứa tuổi từ 16 - 20), những nhà khoa học đã nhận thấy, đến 57% số học viên được sinh ra vào tháng 9, 11 hoặc 12, trong khi với các tháng 6, 7 hoặc 8, con số này chỉ là 14%. Tức là đến hơn một nửa số học viên được sinh ra chỉ trong ba tháng 9, 11 hoặc 12.

Điều này không chỉ xảy ra ở riêng nước Anh. Tại các giải vô địch bóng đá trẻ Châu Âu cũng như Thế giới cho độ tuổi từ 17 - 21, có những thời điểm đến 75% các cầu thủ được sinh ra chỉ nằm quanh quẩn trong bốn tháng khác nhau. Các kết quả tương tự cũng đã được phát hiện ở môn hockey trên băng tại Canada và tại Thế vận hội Bắc Kinh 2008.

Một nghiên cứu khác của tiến sĩ Adrian Barnett đến từ Đại học Công nghệ Queensland cũng đã chỉ ra rằng, tháng sinh có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và thể lực trong tương lai của mỗi người. Barnett đã phân tích ngày sinh của các VĐV bóng bầu dục chuyên nghiệp Úc và đã tìm thấy sự bất cân xứng khi có rất nhiều VĐV sinh trong những tháng đầu năm, trong khi số ít sinh ra trong những tháng cuối, đặc biệt là tháng 12.

Ảnh hưởng tương đối về tuổi tác

Hiện tượng này được biết đến với cái tên Ảnh hưởng tương đối về tuổi tác (Relative Age Effcet - RAE) và được xác định bởi ngày ngắt đoạn tuyển lựa theo lứa tuổi. Trong bóng đá Anh, trẻ em được xếp vào các lớp khác nhau dựa trên việc chúng được sinh ra trước hoặc vào ngày 1 tháng 9.

Những đứa trẻ sinh vào tháng 9 hiển nhiên có lợi thế hơn những đứa trẻ sinh vào tháng 8 vì chúng có thêm một năm để trưởng thành và phát triển. Điều này càng trở nên quan trọng hơn trong giai đoạn đầu của tuổi dậy thì khi trẻ em có thể phát triển mau chóng chỉ trong vòng một năm ngắn ngủi.

Năm học của Úc lại được bắt đầu vào tháng Giêng. Tiến sĩ Barnett nói: “Trẻ em cao hơn có lợi thế rõ ràng khi chơi bóng bầu dục. Nếu bạn được sinh ra vào tháng Giêng, bạn đã tăng trưởng gần 12 tháng so với các bạn cùng lớp sinh vào cuối năm. Do vậy, việc bạn sinh ra vào ngày 31 tháng 12 hay ngày 1 tháng 1 có thể có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của bạn”.

Tiến sĩ Barnett nhận thấy có hơn 33% VĐV chuyên nghiệp chơi trong giải AFL sinh vào tháng Giêng và chỉ có 8% trong số họ sinh vào tháng 12. Kết quả này cũng giống như các nghiên cứu quốc tế khác trong việc tìm ra mối liên hệ giữa thời điểm ra đời và cơ hội trở thành một cầu thủ chuyên nghiệp trong các môn thể thao như bóng đá, bóng chuyền và bóng rổ. “Và bởi vì hoạt động thể chất là rất quan trọng, nó cũng đồng nghĩa với việc những đứa trẻ nhỏ hơn sẽ bị chán nản và chơi thể thao ít hơn. Nếu trẻ nhỏ bỏ lỡ các hoạt động thể thao, thì điều này có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của chúng ở tuổi trưởng thành” - tiến sĩ Barnett cho biết.

Hiệu ứng tích lũy

“Trẻ em sinh ra ngay sau thời điểm ngắt đoạn tuyển lựa trong thể thao hoặc tùy theo quy định của mỗi quốc gia cụ thể thường lớn hơn và do đó có nhiều khả năng được lựa chọn trong những năm đầu tiên, dẫn đến một hiện tượng có tên gọi là Hiệu ứng tích lũy” - trích lời tiến sĩ Ben Oakley đến từ ĐH Mở, nước Anh.

Hãy tưởng tượng năm 10 tuổi, bạn được coi là một “tài năng” và được lựa chọn vào một đội tuyển thể thao nào đó. Cha mẹ bạn sẽ rất tự hào và huấn luyện viên cũng sẽ đầu tư nhiều thời gian hơn để giúp bạn tiến bộ. Bạn sẽ nhận được sự hỗ trợ nhiều hơn, tập luyện nhiều hơn, cũng như được tham gia nhiều trận đấu hơn.

Bạn có thể nhận được những lời khen ngợi từ một người mà bạn tôn sùng, những kết quả tích cực sau các trận đấu, rèn luyện thành thục một kỹ năng khó hay cảm giác là một phần quan trọng của đội bóng. Điều này có thể là cú hích to lớn về mặt tinh thần trong bước đầu sự nghiệp của bạn. Nó sẽ giúp bạn tự tin hơn với suy nghĩ rằng, mình có tài năng ở một lĩnh vực nào đó. Và với những thành công ban đầu, nó sẽ giúp bạn tiếp tục gặt hái được những thành công khác về sau.

Còn đối với các cầu thủ nhỏ và kém phát triển hơn, họ cần phải có khả năng đứng vững sau những cú shock thất bại gặp phải đầu đời. Đối với những đứa trẻ mới lên 10, điều này thật không dễ dàng gì. Điều tệ hại nhất có thể xảy ra đó là họ sẽ giải nghệ sớm sau vài năm thất bại và bị bỏ lại phía sau.

Ở Canada, điều tương tự cũng xảy ra trong môn hockey trên băng. Do môn thể thao này đòi hỏi thể lực còn nhiều hơn so với bóng đá nên không có gì ngạc nhiên khi tỉ lệ sinh vào các tháng đầu năm cũng chiếm thế áp đảo. Vì ngày “ngắt ngọn” của môn khúc côn cầu là ngày 1.1 dương lịch, do đó tháng giêng, tháng hai và tháng ba là những tháng sinh được ưa chuộng nhất.

Thể thao Olympic

Ý nghĩa của “Ảnh hưởng tương đối về tuổi tác” (RAE) với các môn thể thao tại Olympic tương đối phức tạp hơn. Và tương tự như môn hockey trên băng, ngày “ngắt ngọn” cho các VĐV tham gia thi đấu tại Olympic cũng là ngày 1.1 dương lịch.

Hơn nữa, lợi thế về cân nặng và thể hình chiếm vị trí quan trọng trong các môn thể thao đối kháng như đấm bốc, đấu vật, taekwondo, judo và thậm chí trong chèo thuyền nhưng lại ít ảnh hưởng đến các môn thể thao khác đòi hỏi sự khéo léo và bền bỉ như thể dục dụng cụ hoặc chạy đường dài.

Những kết quả tương tự cũng xuất hiện khi một số nhà nghiên cứu phân tích ngày sinh của 18.132 đối thủ cạnh tranh tại Thế vận hội Olympic 2008. Nhìn chung, có nhiều VĐV nam và nữ sinh ra trong quý một hơn bất kỳ quý nào khác trong năm.

Việc hiểu được RAE giúp cha mẹ và huấn luyện viên tinh chỉnh những gì họ cảm nhận về dấu hiệu của tài năng. Tiến sĩ Barnett cho biết mô hình ngắt đoạn tuyển lựa này cũng có thể làm lãng phí nhiều tài năng, khi mà các ngôi sao nhỏ tuổi không thể chống lại được những người có thể chất vượt trội hơn họ. Ông cũng đặt ra một giải pháp khả thi, đó là chia ngày tuyển lựa thành hai nhóm: Từ 1.1 đến 1.7 và từ 1.7 đến hết năm.

Bóng đá quốc tế

10 năm trước đây, trong đội hình đội tuyển bóng đá U20 CH Séc dự VCK World Cup bóng đá trẻ năm 2007, thậm chí còn không có một cầu thủ nào sinh vào 3 tháng cuối năm. 14/21 cầu thủ sinh vào 3 tháng đầu năm. Đối thủ của họ trong trận CK, những nhà VĐ sau giải đấu, đội tuyển Argentina có khá hơn đôi chút khi “chỉ” có 11/21 cầu thủ sinh vào 3 tháng đầu năm.

10 năm sau, năm 2017, cũng tại giải bóng đá này, đội tuyển Anh, nhà VĐ của giải đấu đã trình làng một đội bóng với 10/21 cầu thủ sinh vào 4 tháng cuối năm. Điều này cũng không có gì khó hiểu khi ngày ngắt đoạn trong bóng đá Anh là ngày 1.9. Á quân giải đấu, Venezuela chỉ có 2 cầu thủ sinh vào ba tháng cuối năm, trong khi số cầu thủ sinh vào ba tháng đầu năm là 9 người.

Và cuối cùng, chúng ta hãy cùng nhìn lại 30 cầu thủ trong danh sách đề cử Quả bóng Vàng năm 2016 để cùng xem những nghiên cứu trên có chính xác hay không? Cristiano Ronaldo, Gianluigi Buffon, Antoine Griezmann, Diego Godin, Koke, Toni Kroos, Riyad Mahrez, Manuel Neuer, Neymar, Dimitri Payet, Pepe, Paul Pogba, Rui Patricio, Sergio Ramos, Luis Suarez, Jamie Vardy là 16 cái tên được sinh ra vào 3 tháng đầu năm. Hay nói một cách ngắn gọn, 53% ứng viên cho danh hiệu Quả bóng Vàng đều được sinh ra trong 3 tháng đầu năm.

Vậy thì, các ông bố bà mẹ, nếu muốn con mình trở thành một siêu sao thể thao, hãy cố gắng sinh con vào ba tháng đầu năm!

Hoàng Nguyễn