Giải bài toán tự chủ cho giáo dục Đại học

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ phát biểu tại hội nghị

Đến dự có Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ; các thứ trưởng Bộ GD&ĐT: Bùi Văn Ga, Nguyễn Văn Phúc; Thứ trưởng Bộ Tư pháp Lê Tiến Châu và đại diện các bộ, ban, ngành trung ương, địa phương, đại diện lãnh đạo các cơ sở giáo dục ĐH và các nhà khoa học.

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ cho biết: Trong quá trình phát triển giáo dục ĐH của nước ta, tự chủ ĐH đã xuất hiện là một tất yếu, phù hợp với xu thế chung của thế giới. Tự chủ là thuộc tính của các trường ĐH, không tự chủ thì các trường khó sáng tạo, khó phát huy được nội lực và khó thích ứng được với sự thay đổi nhanh của thế giới hiện nay.

Tuy nhiên, tự chủ ĐH là quá trình đầy khó khăn, thách thức, nên thực hiện tự chủ ĐH cần có lộ trình phù hợp.

Để thúc đẩy tự chủ ĐH, Đảng, Nhà nước đã ban hành các chủ trương, chính sách và khung khổ phát lý cho vấn đề này. Trong đó, Luật Giáo dục ĐH năm 2012 đã khẳng định: cơ sở giáo dục ĐH tự chủ trong các hoạt động chủ yếu của các lĩnh vực: tổ chức về nhân sự, tài chính và tài sản, đào tạo, khoa học công nghệ, hợp tác quốc tế, đảm bảo chất lượng giáo dục ĐH.

Các đại biểu tham dự hội nghị

Để cụ thể hóa Luật Giáo dục ĐH và thực hiện tự chủ ĐH theo lộ trình, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 77/NQ-CP ngày 24/10/2014 về thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập giai đoạn 2014 – 2017, nhằm khuyến khích các cơ sở giáo dục ĐH công lập chủ động khai thác, sử dụng hợp lý, hiệu quả các nguồn lực, chủ động hơn về tài chính, tổ chức bộ máy nhân sự, đặc biệt là về học thuật để nâng cao chất lượng đào tạo.

Sau ba năm triển khai, đến nay Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định phê duyệt Đề án thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động giai đoạn 2015-2017 theo Nghị quyết 77 cho 23 cơ sở giáo dục đại học công lập, gồm 12 cơ sở có thời gian tự chủ trên 2 năm, 11 trường có thời gian tự chủ dưới 2 năm, trong đó có 4 trường mới được giao quyết định tự chủ từ tháng 7/2017.

Tuy thời gian thực hiện thí điểm tự chủ theo Nghị quyết 77 chưa dài (chưa hết chu kỳ đào tạo một khóa học) nhưng các cơ sở giáo dục đại học được lựa chọn thí điểm đã bước đầu đạt được một số kết quả đáng khích lệ, giúp giảm bớt các thủ tục hành chính, tăng tính chủ động, linh hoạt trong tổ chức thực hiện các hoạt động của nhà trường.

Mô hình thí điểm tự chủ bước đầu được đánh giá tích cực, các cơ sở giáo dục đại học được lựa chọn thí điểm đã có những thành tựu nhất định trong việc thu hút người học và đảm bảo nguồn thu, được xã hội công nhận.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, bên cạnh những kết quả đạt được, tự chủ đại học ở nước ta hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Trong đó, chính sách, pháp luật về tự chủ chưa đồng bộ, bất cập; cơ chế quản lý theo chế độ Bộ chủ quản không còn phù hợp.

Các cơ sở giáo dục đại học được giao thí điểm tự chủ vẫn chưa nhận thức đầy đủ về tự chủ đại học, chưa chuẩn bị tốt các điều kiện để thực hiện tự chủ. Năng lực quản trị đại học của nhiều trường chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra, đặc biệt là cơ chế đảm bảo tính công khai, minh bạch cũng như nâng cao trách nhiệm giải trình với các bên liên quan chưa hiệu quả (hiện vẫn còn 4 trường thí điểm tự chủ nhưng chưa thành lập Hội đồng trường)...

Những bất cập này đã hạn chế hiệu quả của việc thực hiện tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học. Tự chủ chưa thực sự trở thành động lực giúp các cơ sở giáo dục đại học phát huy khả năng chủ động, sáng tạo, nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng cường cạnh tranh và đa dạng hóa các loại hình đào tạo nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.

Toàn cảnh hội nghị

Đến thời điểm này, thời gian thí điểm đã hết, Bộ GDĐT tổ chức Hội nghị tổng kết thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập theo Nghị quyết số 77/NQ-CP nhằm đánh giá những kết quả đạt được, chỉ ra những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện để rút kinh nghiệm và đề xuất hoàn thiện chính sách cũng như làm bài học kinh nghiệm cho các trường đại học chưa thực hiện thí điểm kế thừa và phát huy để thực hiện nhân rộng trong thời gian tới.

Bộ trưởng yêu cầu: Trong Hội nghị ngày hôm nay, chúng ta cần thẳng thắn nhìn nhận những việc đã làm được, chưa làm được; những khó khăn, vướng mắc phát sinh và bài học kinh nghiệm trong thực tiễn triển khai thời gian qua để từ đó thống nhất nhận thức, xác định rõ trách nhiệm của các bên liên quan, đề ra kế hoạch, lộ trình triển khai đảm bảo hiệu quả cao nhất.

Qua Hội nghị này, các ý kiến đóng góp sẽ được Ban tổ chức tiếp thu để hoàn thiện Nghị định về chính sách tự chủ đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập, đồng thời là căn cứ để đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật giáo dục đại học hiện hành và sửa đổi bổ sung một số luật có liên quan để tạo khung pháp lý hoàn thiện hơn cho việc thực hiện hiệu quả tự chủ đại học.

Cũng qua hội nghị hôm nay, Bộ GD&ĐT sẽ tổng kết, đề nghị Chính phủ chính thức thực hiện tự chủ ở các trường ĐH.