Giá gạo giảm chỉ là xu hướng ngắn hạn

Giá gạo giảm từ giữa tháng 2

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, tháng 1.2024, gạo Việt được xuất khẩu sang 27 thị trường với khối lượng trên 512.000 tấn, trị giá 362 triệu USD. Sang tháng 2, kim ngạch đạt 508.000 tấn, thu về 342 triệu USD với mức giá kỷ lục là 673 USD/tấn. Tính chung 2 tháng, cả nước đã xuất khẩu 1,02 triệu tấn gạo, kim ngạch đạt 708 triệu USD, tăng 49,8% so với cùng kỳ năm trước. Về giá gạo xuất khẩu, nếu như năm 2023 bình quân đạt 575 USD/tấn, thì trong 2 tháng đầu năm 2024 đã lên tới 699 USD/tấn…

Dự báo năm nay nhu cầu gạo của các nước trong khu vực và trên thế giới vẫn duy trì ở mức cao do tác động của hiện tượng El Nino và xung đột vũ trang.

Tuy nhiên, theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), từ giữa tháng 2 đến nay, giá gạo 5% tấm xuất khẩu Việt Nam đã liên tục giảm gần 60 USD/tấn và giảm 85 USD/tấn so với đỉnh 663 USD/tấn vào tháng 12.2023. Trong nửa cuối tháng 2, giá gạo xuất khẩu cùng phẩm cấp của các nước gồm Thái Lan, Pakistan cũng ghi nhận giảm.

Ảnh minh họa. Nguồn: ITN

VFA cho rằng, việc giá gạo xuất khẩu giảm do các nước đang vào vụ thu hoạch chính, nguồn cung dồi dào nên nhà nhập khẩu tìm cách trì hoãn đặt hàng. Cụ thể, tại các tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long (vựa lúa lớn nhất của Việt Nam) đang thu hoạch rộ vụ Đông Xuân; việc giá gạo xuất khẩu giảm đã tác động tới giá lúa gạo trong nước; theo đó, giá lúa tại các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long đã giảm từ 1.000 - 2.000 đồng/kg so với thời điểm trước Tết Nguyên đán.

Theo ghi nhận của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, tại đồng bằng sông Cửu Long đang có hiện tượng doanh nghiệp chờ giá lúa xuống thấp, còn người dân mong muốn bán được giá lúa cao như các tháng cuối năm 2023. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ làm mất cơ hội xuất khẩu gạo của các doanh nghiệp và ảnh hưởng đến sản xuất, thu nhập của người trồng lúa.

Mặc dù giá lúa gạo xuất khẩu giảm liên tục nhưng các chuyên gia cho rằng, đây chỉ là xu hướng trong ngắn hạn và sẽ không giảm quá sâu do nhu cầu lương thực thế giới vẫn rất cao trong khi nguồn cung hạn chế vì tác động của biến đổi khí hậu. Thế giới sẽ thiếu hụt khoảng 8,6 triệu tấn gạo trong năm 2024, theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ. Bên cạnh đó, các quốc gia nhập khẩu hàng đầu đều có kế hoạch tăng nhập khẩu gạo trong năm nay. Cụ thể, Philippines được dự báo sẽ nhập khẩu kỷ lục 3,8 triệu tấn; Indonesia cũng lên kế hoạch nhập khoảng 3,6 triệu tấn. Đáng chú ý, Trung Quốc sau thời gian dài dừng nhập khẩu và sử dụng gạo dự trữ cũng đã bắt đầu có kế hoạch nhập khẩu gạo trở lại. Trong khi đó, Ấn Độ là nước có sản lượng gạo lớn nhất thế giới vẫn tiếp tục chính sách hạn chế xuất khẩu nhằm ổn định giá lương thực trong nước.

Nghiên cứu tinh giản đầu mối xuất khẩu gạo

Trước bối cảnh đó, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa có Chỉ thị số 10/CT-TTg về việc đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu lúa, gạo bền vững, minh bạch, hiệu quả trong tình hình mới, hướng đến phát triển ngành lúa, gạo bền vững, hiệu quả cao, nâng cao thu nhập cho người trồng lúa.

Trong đó, Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chỉ đạo các địa phương vùng đồng bằng sông Cửu Long tổ chức thu hoạch lúa vụ Đông Xuân theo đúng thời vụ, giảm thiểu tổn thất sau thu hoạch; đồng thời, theo dõi sát tình hình, kịp thời cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác về diễn biến thị trường lúa, gạo để người dân, doanh nghiệp có kế hoạch sản xuất, kinh doanh phù hợp.

Bộ trưởng Bộ Công thương khẩn trương hoàn thiện, trình Chính phủ Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo; nghiên cứu tinh giản đầu mối xuất khẩu gạo, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh nhưng không quá phân tán, hiệu quả kinh doanh, uy tín của gạo Việt Nam. Đồng thời, nghiên cứu thúc đẩy việc triển khai sàn giao dịch hàng hóa nông sản, trong đó có sàn giao dịch lúa gạo để bảo đảm công khai, minh bạch trong kinh doanh lúa gạo. Nghiên cứu xây dựng thí điểm các mô hình đưa các thương lái vào chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo, để vừa phát huy vai trò là cầu nối giữa người dân và doanh nghiệp, vừa hạn chế những rủi ro có thể xảy ra cho các bên tham gia chuỗi giá trị.

Thủ tướng cũng giao Bộ trưởng Bộ Tài chính, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước chủ trì, phối hợp các cơ quan liên quan nghiên cứu, xử lý vướng mắc về hoàn thuế VAT theo thẩm quyền và quy định của pháp luật; chủ trì tính toán, có phương án mua dự trữ gạo phù hợp, hiệu quả, đúng quy định.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận nguồn tín dụng với lãi suất ưu đãi, đáp ứng đủ nhu cầu tín dụng phục vụ thu mua lúa và xuất khẩu gạo, nhất là thu mua lúa vụ Đông Xuân tại các tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long...

Trúc Oanh