Festival Mỹ thuật trẻ: tiến bộ nhưng chưa đột biến

Có thể nói, ấn tượng đầu tiên của cuộc trưng bày này là sự đa dạng của một đời sống mỹ thuật đang song hành cùng nhịp sống sôi động của xã hội. Tuy nhiên, suốt quá trình diễn ra, hơn 10 ngày (từ 28/11 đến hết ngày 9/12), vẫn chưa có điểm nhấn nào đặc biệt để thu hút công chúng tới với festival ngoài lễ khai mạc. Các họa sỹ gạo cội cho rằng, festival mỹ thuật trẻ 2011 đã có những điểm sáng nhưng chưa có sự đột biến vượt bậc.

Những điểm sáng

Lần thứ hai được tổ chức, Festival Mỹ thuật trẻ đã thể hiện một sự vượt trội so với lần đầu được tổ chức cách đây 4 năm (2007) về lượng và chất trong các sáng tác của đội ngũ các họa sỹ trẻ. 155 tác phẩm tuyển chọn của 136 tác giả đã được trưng bày kín hai tầng của nhà triển lãm Vân Hồ với các thể loại hội họa, đồ họa, điêu khắc, sắp đặt, video art… Những sáng tạo mới đã vượt lên những hình thức khuôn mẫu trước đây với những tranh phong cảnh, tranh miền núi, người dân tộc thông thường. Bên cạnh đó, những hình thức thể hiện mới đã được các họa sỹ trẻ chịu đầu tư và mạnh dạn thể hiện. Các tác phẩm tại festival cho thấy mỹ thuật Việt Nam đặc biệt là mỹ thuật trẻ không còn đóng khung trong vấn đề sáng tạo và hưởng thụ tranh, tượng. Mỹ thuật đã đươc hiểu trên phạm vi rộng hơn rất nhiều như: mỹ thuật ứng dụng, thiết kế đồ họa, thời trang, tạo dáng mẫu mã các sản phẩm tiêu dùng, quảng cáo thị giác… Những hoạt động sôi nổi của lễ khai mạc festival mỹ thuật năm nay đã cho người yêu mỹ thuật cảm nhận rất rõ điều đó. Những người trẻ đổ mực màu lên người để tạo hình, chính các họa sỹ là nhân vật của bức tranh…đó là điểm mới đầy hấp dẫn công chúng.

Mỹ thuật Việt Nam vẫn chưa tạo được công chúng

Họa sỹ Lương Xuân Đoàn- Phó Vụ trưởng Vụ Văn hóa Văn nghệ Ban Tuyên giáo Trung ương- Phụ trách Mỹ thuật trẻ nhận xét: “Liên hoan lần này ghi nhận một bước phát triển của nghệ thuật trẻ, của các loại hình nghệ thuật khác nhau. Hội họa mới đã có những bước tiến. Những tác phẩm được thể hiện bằng các loại hình mới như sắp đặt, video art đã được chấp nhận nhiều hơn. Các tác giả đã hướng tới được trình độ chuyên nghiệp và theo kịp sự phát triển của loại hình nghệ thuật mới mẻ trên thế giới”.

Ông Đoàn cũng cho biết, tín hiệu vui là hiện nay, các sáng tạo mới đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ khán giả. Những triển lãm sắp đặt, những video-art đã được chấp nhận nhiều hơn ngay cả với các “khán giả khó tính” là thế hệ các họa sỹ đi trước.

Họa sỹ Trần Khánh Chương- Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam cũng khẳng định: “Những hình thức sáng tạo mới của các họa sỹ trẻ đã làm phong phú thêm cho mỹ thuật Việt Nam, tạo thêm những món ăn tinh thần đa dạng”.

Vẫn chưa có công chúng có nhu cầu thưởng thức nghệ thuật

Chất lượng các sáng tạo nghệ thuật có chất lượng hơn nhưng tiếc rằng vẫn chưa có đông đảo công chúng đến với festival. Những hoạt động sôi động đúng như tên gọi của chữ “Festival” đã thu hút được đông đảo công chúng lại chỉ diễn ra trong ngày khai mạc. Sau lễ khai mạc, không khí ảm đạm, vắng khách như bao triển lãm mỹ thuật khác tiếp tục tái diễn. Điều này không khiến các họa sỹ, những người tổ chức sự kiện ngạc nhiên.

Cần có nhiều hơn những trình diễn sáng tạo thu hút công chúng

Là người đều đặn mỗi ngày đạp xe đến festival mỹ thuật trẻ 2011, họa sỹ Lương Xuân Đoàn chia sẻ: “Đến triển lãm, nhất là mấy ngày mưa lạnh vừa rồi, không có khán giả, tôi không tủi thân, chỉ buồn. Không riêng gì ở ta, các triển lãm mỹ thuật trên thế giới cũng chỉ đông khách ngày khai mạc. Tuy nhiên, ở ta thì có ảm đạm hơn trong những ngày sau đó. Điều này không lạ. Thật sự để có công chúng nghệ thuật đông đảo thì cần ở nhiều khâu. Trong đó, quan trọng là người Việt Nam chưa có nhu cầu đến với các bảo tàng mỹ thuật bởi ở các nhà trường, chúng ta mới chỉ dạy các em nhỏ kỹ năng tô màu, vẽ chứ chưa dạy cách thưởng thức nghệ thuật và khơi dậy nhu cầu thưởng thức nghệ thuật”.

Đồng quan điểm này, họa sỹ Trần Khánh Chương chia sẻ: “Triển lãm mỹ thuật chứ đâu phải míttinh mà đông người được. Đặc biệt, mỗi triển lãm diễn ra hằng tuần, chục ngày, nên không thể lúc nào cũng có khán giả đông được. Song tôi ghi nhận, festival mỹ thuật trẻ lần này vẫn có công chúng, dù không nhiều”.

Gần 5 năm mới tổ chức một lần, lại là festival của những người trẻ, nên chăng có nhiều hoạt động hơn nữa để festival sôi động hơn chứ không chỉ như triển lãm thông thường? Ông Chương cho hay: “Đúng là nên trình diễn nhiều hơn để thu hút công chúng. Trong 10 ngày festival thì nên có khoảng 5 ngày xen lẫn những màn trình diễn. Nhưng cũng phải thông cảm với các họa sỹ trẻ, khi mà chưa có kinh phí hỗ trợ từ Nhà nước, họ làm được như vậy đã là cả một sự nỗ lực trong sáng tạo, sự cố gắng lớn và chịu khó đầu tư”.

Đúng vậy. Mỗi một triển lãm sắp đặt, video art, các họa sỹ trẻ phải bỏ ra vài chục triệu đồng. Trong khi, chưa biết công chúng sẽ đón nhận đến đâu nhưng cầm chắc mỗi triển lãm là một lần “lỗ”- như họa sỹ trẻ Đỗ Hiệp chia sẻ.

Không kỳ vọng có được một không khí thưởng thức nghệ thuật đậm đặc- nói như họa sỹ Lương Xuân Đoàn mà festival này chỉ mong tạo được sân chơi cho giới sáng tác mỹ thuật trẻ trong cả nước. Qua đó, đánh giá những xu hướng sáng tạo, động viên, khích lệ tinh thần sáng tác của họ, tạo điều kiện để họ sáng tác tốt hơn. Còn về công chúng của nghệ thuật, ông cho rằng, muốn có công chúng, phải sớm thay đổi cách giáo dục nghệ thuật hiện nay. Nếu chỉ dạy học sinh cách vẽ mà không dạy cách cảm thụ nghệ thuật thì sẽ mãi mãi không có công chúng nghệ thuật. Hy vọng, với thời gian, trình độ dân trí cao lên thì đời sống nghệ thuật còn có cơ may phát triển. Song, họa sỹ Lương Xuân Đoàn cũng cho rằng, dù thế nào, ông cũng mong muốn festival sẽ được tổ chức hai năm một lần chứ không là gần 5 năm như hiện nay, để kích thích những sáng tạo mới- điều mà qua hai lần festival đã thấy tiến bộ rõ rệt./.

Hà An

Ảnh: Anh Tuấn