Ếch nhảy lên bàn, mẹ xào sả, ớt...

“Con ếch ngồi ở trong hang/Nó gọi: Ới làng, trời sắp mưa giông”. Đó là câu ca dao nói về đặc tính của loài ếch mà đã sống ở làng quê không mấy ai không biết. Loài vật này thường ở trong hang, vào mùa nắng, nhất là những ngày hè, khi có mưa giông, chúng nhảy ra ngoài để tắm, tìm mồi và từng cặp gặp nhau tình tứ, chuẩn bị cho mùa sinh sản. Quê tôi có nhiều ruộng bậc thang, chỉ cấy được hai vụ nên đến mùa hè, nhiều cánh đồng do khô hạn phải bỏ không, khi mưa giông xuống, ếch xuất hiện rất nhiều, và đối với dân làng đó là thời gian người ta rủ nhau đi bắt ếch.

Muốn bắt được ếch đồng phải đi vào ban đêm và người dân quê tôi gọi là đi soi ếch. Thường thì đến mùa soi, nhà nào cũng chuẩn bị sẵn một vài bó đuốc làm bằng những cành củi khô cột lại. Theo bản năng sinh tồn, từ chập tối, ếch thấy có nhiều mưa nên lần lượt nhảy ra, ngâm mình trong những vũng nước lấp xấp đến mắt cá chân, càng về khuya khi gặp bạn, chúng càng say, mất cảnh giác. Lúc thấy ánh đuốc chúng nằm yên, giương đôi mắt ếch mà nhìn, thế là người ta dùng những chiếc vợt lưới có cán dài, chụp xuống, bắt từng con, bỏ vào giỏ. Cũng có chú ếch tinh ranh, nghe tiếng bước chân và ánh đuốc từ xa, chúng lập tức ngụp xuống nước, hoặc trốn vào bờ cỏ, gốc rạ gần đó, vì vậy khi phát hiện ra chỗ chúng nằm, hoặc tiếng chúng kêu, người đi soi phải thật khéo léo, nhẹ nhàng.

Ếch xào sả ớt. Ảnh sưu tầm.

Hồi nhỏ, tôi từng có nhiều bữa thức khuya để đi soi ếch cùng cha. Bó đuốc soi đa phần được người quê tôi lấy từ cành của cây bông trang ở trong rừng, bó lại, phơi khô, để sẵn sau hè. Loại đuốc này cháy chậm, nhưng cho ánh sáng rất bền, nếu bị nước mưa rơi vào cũng khó tắt hơn. Có đêm, hai cha con bắt được đến mấy chục con ếch, con nào con nấy mập mẫm, căng da, trông rất thích.

Ếch có thể chế biến thành nhiều món ăn như: Xào, rán, om, chiên, làm chả... tùy thuộc vào sở thích của mỗi người. Ở nhà tôi ngày xưa, mỗi lần nhà bắt được ếch, mẹ tôi thường xào sả ớt. Sau khi làm sạch, bỏ ruột, đầu, da, chân của nó, bà rửa lại bằng nước muối và nước gừng để khử mùi tanh rồi ướp gia vị, trong đó có sả bằm, gừng, tỏi, ớt, muối, đường… Theo mẹ tôi, muốn món ếch được ngon, khâu ướp gia vị rất quan trọng, phải ướp lâu chừng vài mươi phút, để cho gia vị thấm sâu vào từng miếng thịt rồi mới xào…

Thịt ếch chứa nhiều dinh dưỡng lại mềm, ngọt, khi trộn lẫn với sả và các loại gia vị, xào lên, tỏa ra mùi thơm đậm đà, riêng biệt, ăn khi nóng rất ngon, ăn rồi thật khó quên. Vì ngon nên ở quê tôi người ta còn gọi đây là món “gà đồng”. Cũng vì ngon nên bên cạnh những câu ca dao về ếch, quê tôi còn có bài đồng dao mà bọn trẻ chúng tôi ngày xưa hay hát: “Ếch ếch, ộp ộp/Ếch mặc áo hoa/Không ở trong nhà/ Ếch ở trong hang/Thấy mưa nhảy dọc/Nghe giông nhảy ngang/Nhảy từ bờ ruộng/Ếch nhảy lên bàn/Mẹ xào sả, ớt…”.

HOÀNG NHẬT TUYÊN