Đổi mới cơ chế quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp: Chuyển từ quản lý hành vi sang mục tiêu

Làm rõ trách nhiệm, đạo đức công vụ

Ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch Hội đồng Thành viên Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) cho biết, Agribank cùng với các NHTM cổ phần nhà nước luôn chủ động, tiên phong, gương mẫu, triển khai kịp thời các giải pháp hỗ trợ người dân, doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn về vốn, phục hồi sản xuất kinh doanh theo đúng chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và NHNN.

Kết thúc năm 2023, quy mô tổng tài sản của Agribank trên 2 triệu tỷ đồng, huy động vốn đạt 1 triệu 885 ngàn tỷ đồng và dư nợ cho vay 1 triệu 550 ngàn tỷ đồng, trong đó dư nợ cho vay lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn và nông dân đạt gần 65%. Agribank cũng là doanh nghiệp có trách nhiệm xã hội cao, trong năm 2023 dành 500 tỷ đồng an sinh xã hội, tập trung vào xây dựng nhà cho đối tượng chính sách, hỗ trợ xây dựng trường học, đầu tư vào y tế. Dịp Tết Nguyên đán Giáp Thìn, Agribank dành 100 tỷ đồng để tặng cho người nghèo đón Tết.

Dự báo năm 2024, tình hình quốc tế vẫn nhiều mảng xám, diễn biến phức tạp, khó đoán định, kéo theo nhiều hệ lụy; nhiều nền kinh tế lớn vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn trong tăng trưởng cũng như kiểm soát lạm phát, thậm chí đang có những dấu hiệu suy thoái như Anh, Nhật Bản. Điều này đang tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp trong nước. Cụ thể, mặc dù lãi suất huy động giảm nhiều nhưng tiền gửi vẫn tiếp tục vào hệ thống ngân hàng, nhu cầu sử dụng vốn sụt giảm do nhu cầu về sản xuất, tiêu thụ hàng hóa chưa được cải thiện. Vì vậy, vốn đang trở nên dư thừa tại nhiều ngân hàng thương mại, tăng chi phí trả lãi của ngân hàng thương mại. Ví dụ, Agribank đang huy động 100 đồng tiền gửi thì chỉ cho vay ra được hơn 80 đồng. Ngay từ đầu năm 2024 Agribank đã chủ động điều chỉnh giảm lãi suất cho vay, triển khai các chương trình tín dụng quy mô hơn 120.000 tỷ đồng với lãi suất cho vay thấp hơn từ 2,5-3% so với lãi suất thông thường để khuyến khích, hỗ trợ khách hàng. Thu nhập 2 tháng đầu năm 2024 của Agribank giảm gần 1.200 tỷ đồng so cùng kỳ 2023.

Trong thời gian tới, Chủ tịch Agribank khẳng định, sẽ chủ động tiếp tục cân đối để phấn đấu tiếp tục giảm lãi suất cho vay, cơ cấu lại nợ hỗ trợ khách hàng, nhất là doanh nghiệp; cải tiến, đơn giản hóa thủ tục, quy trình cho vay để nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng. Đồng thời, chủ động triển khai đồng bộ, linh hoạt nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy tăng trưởng tín dụng có hiệu quả gắn với kiểm soát, nâng cao chất lượng tín dụng, hướng dòng vốn tín dụng vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh, các lĩnh vực ưu tiên, các doanh nghiệp phục vụ cho các động lực tăng trưởng của nền kinh tế.

Ông Phạm Đức Ấn nêu một số kiến nghị, trong đó nhấn mạnh quan điểm là chuyển quản lý hành vi sang quản lý mục tiêu đối với DNNN. Thứ nhất, các vướng mắc, bất cập về cơ chế, chính sách, những rào cản liên quan đến trách nhiệm, đạo đức công vụ cần tiếp tục được làm rõ và có giải pháp cụ thể để các doanh nghiệp tự tin, mạnh dạn bứt phá phát triển.

Thứ hai, trong điều kiện hiện nay, các chính sách tài khóa đặc biệt là đầu tư công và hỗ trợ doanh nghiệp là chìa khóa để kích thích sản xuất, tiêu dùng, qua đó nhu cầu sử dụng vốn sẽ tăng thêm, vốn của NHTM mới phát huy tác dụng. Chính phủ cần triển khai các giải pháp khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp chuyển đổi xanh để đáp ứng các xu hướng, tiêu chuẩn quốc tế.

Thứ ba, DNNN dám nghĩ, dám làm thì cơ chế quản lý vốn đầu tư cũng như hoạt động của doanh nghiệp cần sớm được đổi mới, trong đó tăng cường giao quyền tự chủ cho DNNN trên tinh thần chuyển quản lý hành vi sang quản lý mục tiêu, tăng cường giám sát, phát hiện, cảnh báo và xử lý vi phạm ngay từ sớm nhằm ngăn chặn, giảm thiểu thiệt hại. Về mục tiêu giao cho DNNN cần cụ thể hóa cho từng loại hình và từng doanh nghiệp cụ thể, nhất là khả năng làm chủ công nghệ, sản xuất các mặt hàng thay thế nhập khẩu có giá trị gia tăng cao, tránh chỉ giao chỉ tiêu tăng trưởng kinh doanh và lợi nhuận đơn thuần. Cơ chế về bổ nhiệm, miễn nhiệm cán bộ trong DNNN cũng cần được đổi mới triệt để.

Phát triển sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao

Dưới góc nhìn từ NHTM nhà nước lớn, ông Phan Đức Tú - Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) cho rằng: Để thực hiện vai trò chủ đạo, chủ lực của mình thì DNNN phải có quy mô đủ lớn trong ngành, lĩnh vực đó; có công nghệ hiện đại nổi trội trong ngành và có cách thức quản trị tiên tiến, công khai, minh bạch thông tin. BIDV đang đạt được các yêu cầu đó.

Lãnh đạo BIDV cho hay, hiện nay các NHTM nhà nước chiếm tỷ trọng trên 50 % nguồn vốn, đây là những ngân hàng dẫn đầu về công nghệ. Việc quản trị của các NHTM nhà nước cũng tương đương với các ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam.

Năm 2023 kinh tế khó khăn, được sự chỉ đạo của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước, BIDV đã hoàn thành các chỉ tiêu đề ra: Tổng tài sản đạt 2,26 triệu tỷ đồng; tiếp tục giữ vững vị thế là NHTM cổ phần có quy mô tổng tài sản lớn nhất tại Việt Nam; huy động vốn đạt 1,89 triệu tỷ đồng, tăng trưởng 16,5%, chúng tôi đã thực hiện tốt chính sách tiền tệ quốc gia và tham gia tích cực vào các chương trình an sinh xã hội.

Người đứng đầu BIDV nêu hai kiến nghị chính: Các cơ quan quản lý cần nhanh chóng ban hành các quy định triển khai Luật các Tổ chức tín dụng sửa đổi hiệu lực từ 1/7/2024. Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành tiếp tục hoàn thiện cơ sở hạ tầng công nghệ (hoàn thiện thể chế, cơ sở hạ tầng kỹ thuật công nghệ nền tảng) tạo điều kiện cho các DNNN, trong đó có các NHTM phát triển các sản phẩm, dịch vụ hiện đại có hàm lượng công nghệ cao cung cấp cho thị trường và quản trị nội bộ.

Liên quan đến việc tạo điều kiện cho các DNNN phát huy tối đa tiềm năng, ông Dương Anh Đức - Phó Chủ tịch UBND Tp. Hồ Chí Minh (Tp.HCM), bày tỏ mong muốn Chính phủ quan tâm, điều chỉnh sớm các chính sách, quy chế theo hướng đánh giá dựa trên các kết quả cuối cùng, thay vì đánh giá trên từng vụ việc, quá trình. Như vậy sẽ khiến cho các doanh nghiệp mạnh dạn hơn, năng động hơn, có thể đầu tư hiệu quả, kinh doanh tốt hơn.

Tp.HCM cũng đề nghị có quy chế rõ ràng đối với doanh nghiệp liên doanh, các dự án đầu tư nước ngoài, trong đó có quy định về chuyển giao lại toàn bộ tài sản cho phía Việt Nam. Đơn cử như khách sạn Lộc Phúc của Tp.HCM, trước đây kinh doanh rất có lãi nhưng sau thời hạn kinh doanh, hiện vẫn để trống, gây lãng phí lớn. “Mong muốn lớn nhất của lãnh đạo Tp.HCM là thành phố có được quyền chủ động để có thể chỉ đạo các DNNN trên địa bàn thành phố, để tiếp tục đóng góp nhiều hơn nữa cho sự phát triển kinh tế” - ông Dương Anh Đức cho hay.

Lê Hải

Tạp chí in số tháng 3/2024