Độc đáo Bảo vật quốc gia tượng Quan Thế Âm chùa Cung Kiệm

Ngày 4/11, tại chùa Thượng Phúc ở thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đã diễn ra Pháp hội Quán thế âm và đón nhận Quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận Bảo vật Quốc gia - tượng Quan Thế Âm.

Bảo vật quốc gia tượng Quan Thế Âm chùa Cung Kiệm là pho tượng bằng đá, niên đại năm 1449, thời Lê Sơ, được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định công nhận ngày 30/1/2023.

Bảo vật Quốc gia tượng Quan Thế Âm tại chùa Cung Kiệm được bảo quản trong khám, gian bên phải tòa Thượng điện. Ảnh: TL

Dựa trên hình tượng nghệ thuật, kinh điển và truyền thuyết về Quan Thế Âm lưu truyền ở Việt Nam, có thể thấy pho tượng thể hiện ứng thân của Nam Hải Quan âm (thường được biết đến với tên gọi Quan âm Diệu Thiện).

Bảo vật quốc gia tượng Quan Thế Âm cao 88,7cm gồm 2 phần chính: Phần bệ cao 36,9cm và phần thân tượng cao 51,8cm. Tượng được tạo tác trong tư thế ngồi thiền, bán kiết già, đường nét chạm khắc tinh tế, mềm mại với khuôn mặt bầu, phúc hậu toát lên vẻ từ bi của nhà Phật. Đầu tượng đội mũ thiên quan được trang trí rất tỉ mỉ với các đồ án hoa sen, hoa mai, hoa dây cách điệu.

Đây là pho tượng Quan Âm bằng đá duy nhất tạo hình bệ tượng với sự xuất hiện của đôi thủy quái đang trong tư thế ngóc cao đầu, vượt lên sóng biển, ngoảnh mặt vào nhau cùng đội đài sen. Hình tượng này có nguồn gốc từ truyền thuyết Quan Âm quá hải trong kinh Phật kể về tích Quan Âm vượt biển nhìn xuống dưới thấy đám thủy quái đang hoành hành dữ dội. Bà đã ra tay cứu vớt chúng sinh và thuần phục đám thủy quái.

Bảo vật Quốc gia Tượng Quan Âm chùa Cung Kiệm. Ảnh: DNHN

Điểm độc đáo của pho tượng Quan Âm chùa Cung Kiệm là pho tượng duy nhất khắc minh văn trên cả thân và bệ tượng. Minh văn gồm 67 chữ Hán, trong đó 39 chữ khắc trên lưng tượng và 28 chữ khắc trên bệ tượng, cung cấp thông tin về niên đại tạo tác, địa chỉ, tên các tín chủ công đức.

Pho tượng Quan Âm chùa Cung Kiệm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng khi đây là minh chứng cho tín ngưỡng thờ cúng Quan âm ở nước ta có từ rất sớm, ít nhất là tại miền Bắc Việt Nam từ thế kỷ XV.

Bên cạnh ý nghĩa về mặt niên đại lịch sử, pho tượng còn có ý nghĩa về lịch sử Phật giáo cũng như lịch sử tạo tượng Việt Nam.

Phần minh văn khắc trên tượng Quan Âm chùa Cung Kiệm. Ảnh: DNHN

Tại lễ đón nhận Quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận Bảo vật quốc gia - Tượng Quan Thế Âm chùa Cung Kiệm, lãnh đạo địa phương khẳng định, đây là sự kiện thể hiện sự trân trọng, ghi nhận của Nhà nước đối với lịch sử vùng đất Quế Võ. Pho tượng là bảo vật vô giá, có ý nghĩa quan trọng về văn hóa, lịch sử, khoa học... của đất nước, là niềm tự hào của nhân dân thị xã Quế Võ nói chung và khu phố Cung Kiệm nói riêng.

T.Toàn