Doanh nghiệp sẵn sàng thực hiện trách nhiệm EPR
Việt Nam vẫn còn thiếu hệ thống thu gom rác thải thủy tinh. Điều này dẫn đến nhiều chai lọ bị vứt bỏ hoặc xử lý không đúng cách.
Rác thải thủy tinh. Ảnh minh họa
Để thúc đẩy chính sách thu gom và tái chế rác thải thủy tinh tại Việt Nam, đồng thời truyền tải thông điệp lợi ích môi trường là động lực quan trọng nhất, nhiều doanh nghiệp đã sẵn sàng thực hiện trách nhiệm này. Song cũng đề xuất Chính phủ cân nhắc kéo giãn thời gian xây dựng các quy định, văn bản pháp luật trong khuôn khổ trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất liên quan rác thải (EPR) để đảm bảo tính công bằng và thống nhất, từ đó có một lộ trình áp dụng phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam.
*Trách nhiệm của doanh nghiệp
Theo báo cáo của Viện Kinh tế Môi trường Đông Nam Á (EEPSEA) thực hiện, việc thu gom và tái chế rác thải thủy tinh tại Việt Nam hiện nay còn gặp nhiều khó khăn và thách thức. Trong đó, Việt Nam vẫn còn thiếu hệ thống thu gom rác thải thủy tinh. Điều này dẫn đến nhiều chai lọ bị vứt bỏ hoặc xử lý không đúng cách. Ngoài ra, Việt Nam cũng chưa triển khai một hệ thống toàn diện các thùng rác phân loại để người dân phân loại rác tại nguồn.
Báo cáo của EEPSEA cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của cách tiếp cận đa chiều đối với quản lý rác thải thủy tinh và bao bì theo hướng bền vững. Cách tiếp cận bao gồm thúc đẩy phân loại chất thải tại nguồn, đưa ra các sáng kiến khả thi về mặt tài chính, khuyến khích thiết kế bao bì thân thiện với môi trường và nỗ lực, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.
Bà Huỳnh Thị Thanh Trúc trao đổi về vấn đề rác thải thủy tinh. Ảnh: Bình An/BNEWS/TTXVN
Theo bà Huỳnh Thị Thanh Trúc, đại diện cho Tiểu ban Rượu vang và Rượu mạnh của EuroCham cho biết, trong những năm qua, doanh nghiệp luôn có trách nhiệm trong các hoạt động quản lý rác thải thủy tinh bền vững tại Việt Nam để giảm thiểu tác động tới môi trường và thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn.
Theo đó, tùy thuộc vào bối cảnh chính sách và nguồn lực sẵn có, doanh nghiệp đã, đang và sẽ thực hiện các cam kết của mình theo nhiều cách khác nhau, như giúp cải thiện cơ sở hạ tầng tái chế; thúc đẩy sự tham gia của người tiêu dùng và tham gia tích cực vào việc thực thi Trách nhiệm Mở rộng của Nhà sản xuất (EPR).
“Chúng tôi có thể hợp tác với chính quyền địa phương để tăng cường hệ thống thu gom và xử lý chất thải. Đồng thời hợp tác với các công ty tái chế địa phương để nghiên cứu các công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực tái chế thủy tinh, chẳng hạn như phân loại quang học”, bà Trúc nói.
Bà Trúc cũng cho rằng, ngoài trách nhiệm của doanh nghiệp, người tiêu dùng cũng có thể trở thành một phần của giải pháp bằng cách nâng cao nhận thức cho người tiêu dùng thông qua các chương trình giáo dục, các phương tiện truyền thông xã hội hoặc dán nhãn trên các sản phẩm của doanh nghiệp.
Để thúc đẩy chính sách thu gom và tái chế rác thải thủy tinh tại Việt Nam, đồng thời truyền tải thông điệp lợi ích môi trường là động lực quan trọng nhất, bà đề xuất việc kéo giãn thời gian xây dựng các quy định, văn bản pháp luật trong khuôn khổ EPR, đảm bảo tính công bằng và thống nhất, tham khảo các dẫn chứng khoa học và áp dụng phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam. Ngoài ra, việc thực hiện trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất nên được cân nhắc triển khai theo từng giai đoạn, có giai đoạn chuyển tiếp ít nhất 2 năm kể từ ngày quy định có hiệu lực nhằm khuyến khích các doanh nghiệp tái chế thông qua việc kết hợp vừa thực hiện tái chế vừa đóng góp vào quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam (VEPF.)
“Trong thời gian thử nghiệm này, các doanh nghiệp sẽ không phải chịu bất cứ trách nhiệm pháp lý nào nếu không đáp ứng được tỷ lệ tái chế đã đăng ký và sẽ đóng góp phần thiếu hụt vào quỹ VEPF. Điều này sẽ giúp tất cả các bên liên quan có thêm thời gian để đánh giá định mức chi phí tái chế được đề xuất cũng như các mô hình EPR khác như Nghị quyết số 02 của Chính phủ”, bà nói.
*Chuẩn bị và thử nghiệm các mô hình thu gom
Cũng chia sẻ vấn đề này, bà Chu Thị Vân Anh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) cho biết, hiện Việt Nam đang tích cực theo đuổi việc cải thiện thu gom và tái chế, một phần thông qua việc áp dụng EPR.
Những doanh nghiệp sản xuất đồ uống hay nhà sản xuất thủy tinh đều nhận thức rõ về trách nhiệm bảo vệ môi trường trong quá trình hoạt động, bao gồm quản lý rác thải thủy tinh. Việc này đòi hòi quy định EPR được hướng dẫn và triển khai rõ ràng.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường và các bên liên quan để góp ý và đề xuất xây dựng những chính sách mang tính khuyến khích tái chế, tái sử dụng và sử dụng vật liệu tái chế cho các sản phẩm và bao bì”, bà Vân Anh nói.
Nói về thách thức trong việc xây dựng hệ thống thu gom rác thải thủy tinh ông Hồ Đức Thông - EEPSEA, thành viên nhóm nghiên cứu giải pháp tái chế thủy tinh ở Việt Nam cho hay, do đặc tính của việc sản xuất thủy tinh, việc sử dụng phế liệu thủy tinh cần có sự đồng nhất về màu sắc.
Ông Hồ Đức Thông chia sẻ tại một buổi hội thảo về xử lý rác thải thủy tinh. Ảnh: Bình An/BNEWS/TTXVN
Hiện các cơ sở sản xuất thủy tinh ở Việt Nam còn nhỏ lẻ, và nhu cầu chủ yếu về vụn thủy tinh không màu. Tuy nhiên, việc phân loại, thu gom, vận chuyển rác thải thủy tinh khá tốn kém so với việc nhập khẩu phế liệu thủy tinh. Bên cạnh đó, số lượng và quy mô của các nhà cung cấp dịch vụ bên thứ ba trong việc thu gom chất thải thủy tinh cũng còn hạn chế. Các chủ vựa thường không đủ tư cách pháp nhân để xác nhận số lượng vật liệu tái chế được thu gom hay không có hóa đơn chứng từ hợp pháp xác nhận điều này.
Do đó, ông Thông khuyến nghị các doanh nghiệp cần một khoảng thời gian áp dụng được giãn ra để có sự chuẩn bị và thử nghiệm các mô hình thu gom cũng như tuân thủ quy định Chính sách mở rộng trách nhiệm nhà sản xuất (EPR). Cùng đó, cần quy định và xác định một ngưỡng yêu cầu tối thiểu về số lượng nguyên liệu đầu vào đến từ vật liệu tái chế, đồng thời nên đặt tiêu chuẩn bao bì thân thiện với môi trường và tăng cường thực thi pháp luật liên quan đến vi phạm chất thải.
