Điều chỉnh giá phải hài hòa giữa lợi ích của nhà nước, người dân và doanh nghiệp

Đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ)

Thưa ông, tại phiên thảo luận ở hội trường về kinh tế-xã hội mới đây ông có nói phải minh bạch hóa, tính đúng, tính đủ chi phí giá cả các hàng hóa, dịch vụ mà Nhà nước còn bao cấp, ông có thể nói rõ hơn về điều này?

Điều chỉnh giá của mặt hàng nào thì ai cũng hiểu nó ngay lập tức ảnh hưởng đến dân. Qua chỉ số giá tiêu dùng và lạm phát. Nhưng năm nay có cái thuận lợi cho điều hành của Chính phủ là dư địa vẫn còn. Quốc hội cho 5% hiện vẫn còn dư địa là tăng, nhưng tăng ảnh hưởng ngay. Như viện phí, học phí tăng là ảnh hưởng đến dân ngay. Nhưng các bộ ngành vẫn chưa xây dựng được phương án, xây dựng được định mức bao nhiêu, các loại chi phí bao nhiêu để hình thành giá. Nên làm sao phải có bước đi để người ta chấp nhận được nó.

Như Viện phí, nếu chi phí giường bệnh đang là 20.000 đông/ngày mà nâng bụp lên 200 ngàn đồng thì không ai chịu được. Cái này thực ra nó có lộ trình rồi, năm 2016 đưa chi phí gián tiếp thì năm sau, đưa cả chi phí trực tiếp vào đến năm 2020 thì đưa thêm cả chi phí khấu hao vào. Với một lộ trình như thế có chấp nhận được không? Nó phải nằm trong chính sách điều hành kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát. Năm nay có cái thuận lợi là còn dư địa (chi điều chỉnh giá), nhưng lại vướng là các bộ, ngành chưa kịp xây dựng phương án. Học phí mới tăng lên 1 chút dư luận đã phản ứng rồi.

Ở đây, trong việc điều hành giá các loại dịch vụ, hàng hóa: Viện phí, học phí, giá điện...hiện khó dung hòa: Đưa giá lên thì dân kêu mà không đưa lên, lại không thực hiện được giá thị trường, Nhà nước cũng không thể bao cấp mãi ?

Tạm chưa nói đến điện vì đó là giá của doanh nghiệp. Quan điểm của Nhà nước, những người có thu nhập trung bình, cao thì họ tự lo, người nghèo thì Nhà nước lo. Viện phí tăng thì người nghèo được bảo hiểm trả. Giải quyết những vấn đề đó nó không lớn lắm nhưng hiện nay có câu chuyện là nếu còn như thế thì tiền ngân sách phải bỏ ra tương đối lớn. Thì định mức phải tăng lên. Nhà nước cũng phải bỏ tiền ra, dân cũng phải bỏ ra. Cái này cũng buộc phải làm để sau này không chỉ để giảm chi mà có khi còn phải tăng thu trong sử dụng tài sản. Ví dụ như khấu hao thì hiện nay bình thường ra vẫn để lại cho các đơn vị sự nghiệp nhưng khi tính dủ giá thì Nhà nước phải được hưởng, tính cả lợi nhuận...

Còn ở vấn đề giá điện là câu chuyện chính sách. Đó cũng là một công cụ điều chỉnh. Điều chỉnh giá điện nó phải nằm trong bài toán điều hành kinh tế vĩ mô, làm sao cho hài hòa giữa các chỉ số thôi.

Vấn đề là ta đi theo kinh tế thị trường, kể cả ở khối doanh nghiệp nhà nước thì giá cả cũng phản ánh chi phí sản xuất thì mới thu hút được đầu tư, phát triển?

Nếu tăng chi phí tiền điện sẽ ảnh hưởng ngay đến đầu vào sản xuất, về sinh hoạt khu dân cư. Nếu không tăng tiền điện thì Nhà nước phải bù, mà tăng lên, cũng có những cái ảnh hưởng. Nên phải hài hòa lợi ích của người dân và Nhà nước chứ không phải cứ nói tăng là tăng được. Nhà nước phải trả những chi phí đầu vào tăng thêm, doanh nghiệp cũng phải trả và người dân cũng phải trả. Ở đây có cả 3 lợi ích: Nhà nước, người dân, doanh nghiệp. Nhà nước cũng phải tính người dân có chịu được không. Ta mong muốn điều hành theo quy luật của kinh tế thị trường nhưng cũng có qui luật của nền kinh tế nữa. Có những cái quan hệ đan xen.

Nhưng nếu tăng giá thì người dân kêu ngay, nên Chính phủ trước nay vẫn phải tính đến việc tăng giá thì có chính sách hỗ trợ cho người nghèo?

Điều chỉnh giá đương nhiên sẽ tác động đến người dân, nhất là người nghèo. Như tôi lên các vùng Tây Bắc, thấy nhiều hộ họ chỉ thắp điện một lúc rồi tắt. Với họ vài chục ngàn đã là lớn. Nên có điều chỉnh cũng phải tính đến vấn đề phát triển bền vững, không để giãn quá khoảng cách giàu nghèo, để người nghèo không bị bỏ lại đằng sau trong quá trình phát triển.

Vậy theo ông có giải pháp nào để hài hòa giữa lợi ích: nhà nước, người dân, doanh nghiệp?

Lộ trình điều chỉnh giá các mặt hàng trong đó có giá điện phải tiệm cận theo giá thị trường mà Chính phủ đã xác định là chắc chắn rồi. Nhưng nó phải đi theo xu hướng không gây nên bất ổn, không gây ảnh hưởng lớn quá đến người dân. Như giá xăng, trước đây 1 tháng điều chỉnh 1 lần nhưng giờ cũng phải điều chỉnh liên tục mà hiện nay vẫn chưa ổn. Nên theo lộ trình, cũng phải xác định là giá cả phải bù đắp được chi phí thôi nhưng phải đi theo lộ trình phù hợp, đảm bảo phát triển bền vững.

Nói lại về dịch vụ y tế, nếu thu đủ thì cũng giúp nâng cao chất lượng dịch vụ lên, đó là điều chắc chắn. Thực ra hiện có những cơ sở y tế như Viện mắt Trung ương gần như bỏ hẳn bao cấp giá, chất lượng phục vụ được tăng lên vì nói chung, giờ cứ làm tốt là người ta đến. Giá cả chỉ là 1 yếu tố.

Xin cảm ơn ông!

Xuân Hải (ghi)