Đêm thành phố còn sao???

Thành phố Đà Nẵng về đêm.

Ngày nhỏ, những đêm hè nóng nực, lũ trẻ chúng tôi đứa nào cũng biết kinh nghiệm của ông bà, của bố mẹ hay nói: “Trời nhiều sao như thế kia, mai lại nắng to đấy!”

Hà Nội đang vào những ngày nắng nóng dữ dội nhất của mùa hè năm nay! Nóng đến mức những chiếc điều hòa cũ và yếu thì gần như chỉ để đốt tiền điện. Ngày nắng hoa cả mắt, tối muộn đường sá vẫn hầm hập bỏng rãy, vậy mà có mấy ai chợt giật mình nhận ra một điều: Đã lâu lắm rồi ta không còn được thấy bầu trời đầy sao?

Như buổi tối nay, tôi đi cả chục cây số dưới trời Hà Nội, ngửa mặt nhìn muốn lòi cả con ngươi cũng chả thấy đốm sáng nào của một vì sao. Cả bầu trời mang một màu xam xám đen ngòm như nước cống. Mới cảm nhận thấy rõ rệt chúng ta đang bị giam hãm trong ô nhiễm bầu khí quyển nghiêm trọng đến mức nào.

Tôi hỏi cậu con trai 14 tuổi: “Con đã bao giờ nhìn thấy bầu trời có sao chưa?”, thằng bé hớn hở trả lời: “Con thấy rồi, lúc con về quê” (Ơn trời, con tôi may mắn còn có quê để về!)

Đứa trẻ một lần nhìn thấy bầu trời sao thì đọng lại được điều gì nhỉ?

Tôi nhớ ngày xưa, mùa hè cũng rất nóng, nhưng khi màn đêm buông, không khí trở nên dịu lại, trong lành mà thoáng lắm. Những buổi tối bình yên, lũ trẻ thích chí khi thấy bố mẹ trải chiếu trên sân thượng, trên những tấm bê tông làm mái, dù là mái bếp, mái chuồng lợn hoặc trước hiên nhà...

Ngày ấy trời nhiều sao lắm!!!!

Cả khu tập thể là những tổ ấm mở mà ghé vào nhà nào cũng bắt gặp hình ảnh những người bà, người mẹ thảnh thơi và hiền hòa nằm bên đàn con cháu ngây thơ. Những câu đồng dao, những trò chơi dân gian, những tiếng cười như nắc nẻ của lũ trẻ. Và có khi chẳng có thanh âm nào cả, lũ trẻ mải mê nhìn hút mắt lên bầu trời bao la và sâu thẳm. Trên ấy chứa bao điều huyền bí và ảo diệu. Nơi ấy là vời vợi ánh trăng, là lấp lánh những vì sao như những đốm đèn to nhỏ xếp thành vô vàn những hình thù thú vị: kìa ông Thần nông đi cấy, kìa đàn vịt trời, kìa những chòm sao xếp thành vệt thẳng băng như đường thước thợ... Chao ôi là hấp dẫn và thân thuộc, xa xôi lắm nhưng lại là của chính ta, chẳng ai lấy đi, chẳng ai tranh giành, cũng giống như bầu không khí trong lành có mùi ngai ngái của hoa lá trong vườn, mùi gỗ từ đống củi, mùi bùn trộn trong nắm than xếp ngay ngắn ở chái nhà... đều là không gian, là hương vị riêng của nhà ta đó.

Tôi đã lớn lên qua bao đêm hè như thế, những đêm hè trăng thanh gió mát đưa đứa trẻ vào giấc ngủ bình yên nhưng vẫn không quên chúi vào nách bố vì ngoài kia, giữa bao la là màn đêm huyền bí và tĩnh lặng, chẳng đứa trẻ nào thích đêm đen cả. Đôi khi trong chập chờn giấc ngủ dưới vòm trời đầy sao, nghe vẳng thinh không tiếng chuông nhà thờ điểm từ xa xa vọng về, trầm buồn mà khắc khoải.

Tôi nhớ mãi mùa trăng thiếu nữ, đêm hè chi chít sao, tôi trốn lên sân thượng cùng cô bạn thân. Hai đứa ngồi lặng im không nói, ngửa mặt lên trời để mặc cho ánh trăng tràn trề trên gương mặt bầu bĩnh, trên những căng tròn và óng ả, thả hồn lên chín tầng mây ấy. Lòng tôi thổn thức nghĩ về một người con trai chưa từng biết mặt - người mà tôi kết bạn qua những cánh thư. Anh lính trẻ đóng quân ở đảo Sinh Tồn thuộc quần đảo Trường Sa, chỉ biết là xa lắm! Trong lá thư gian khó từ đảo gửi về cho tôi anh ép nguyên nhành san hô mỏng như chiếc lá măng, anh nói đó là san hô trúc. Còn tôi gửi cho anh 1 bức ảnh chân dung thiếu nữ 15 có ánh mắt mơ màng, anh bảo cả đảo khen em xinh làm tôi đỏ bừng mặt... sung sướng!

Trong một đêm như vậy, tôi đã viết lá thư hẹn ước rằng những đêm trăng sáng anh hãy ngửa mặt ngắm vầng trăng và bầu trời lung linh sao nhé! Anh sẽ chạm ánh mắt em ở đó vì ở thành phố quê nhà, em cũng ngắm chung vầng trăng sáng với anh. Chút rung động đầu đời chỉ có thế thôi, anh xuất ngũ và tôi ngừng liên lạc. Để rồi, 30 năm sau, tôi đã đạt được ước mơ đặt chân đến Trường Sa. Và đêm Trường Sa tôi đã ngắm lại vầng trăng giữa bát ngát sao khuya, nhớ về ánh trăng thành phố năm nào...

Thời gian cuốn tôi đi, nửa đời người giật mình nhìn lại chợt thoảng thốt thấy mình mất đi nhiều quá! Dành cả tuổi thanh xuân quyết tâm bám lấy Hà Nội, có tất cả mọi thứ rồi lại thèm những thứ rất vu vơ: thèm tiếng chão chuộc trong đêm, thèm tiếng mưa tí tách giọt gianh, thèm hương gió đồng, thèm một đêm đầy sao...

Có một sự đồng điệu không hề nhẹ khi viết những dòng này, tình cờ tôi đọc được câu chuyện của GS Tôn Thất Nguyễn Thiêm. Cả cuộc đời học tập và làm việc ở châu Âu hoa lệ, ông thú nhận chưa bao giờ ngẩng mặt nhìn thấy bầu trời sao. Khi được báo rằng mình bị ung thư phổi, chỉ còn khoảng 4 tháng để sống, ông xin phép bác sĩ cho mình 2 tiếng đồng hồ nằm một mình để suy ngẫm về cuộc đời. Trong vô vàn ký ức đẹp ùa về trong 2 tiếng ngắn ngủi đó, có ký ức về bầu trời sao thời thơ ấu.

Ông nhận ra rằng, qua mấy chục năm cuộc đời, những ngôi sao vẫn còn ở đó. Chỉ con người thay đổi vì đánh mất thói quen ngước mắt nhìn lên. Chỉ những miền đất thay đổi vì trở nên bừng sáng vào đêm. Còn trời sao không đổi: “vẫn chòm Mục Đồng, Kình Ngư, Thiên Hạc”, “vẫn nhóm Thần Nông, Kim Ngưu, Trinh Nữ”, “vẫn Tam Giác Phương Nam”...

Ngày xưa, chỉ từ góc sân nhỏ đứa trẻ có thể nhìn thấy cả vũ trụ bao la. Ngày nay các thành phố lớn với những tòa nhà vươn chọc trời theo đúng nghĩa đen, thậm chí ngồi trong nhà những ngày mù trời thấy mây giăng ngang cửa sổ... nhưng ngẩng mặt nhìn lên chỉ thấy màu trời xám xám với những quầng sáng đèn cao áp hắt lên nhạt nhẽo, hạnh phúc nhỏ nhoi được bình yên ngắm bầu trời sao cũng thành xa xỉ.

Chẳng phải ngẫu nhiên mà Nhật Bản đã đầu tư cả một khu bảo tồn bầu trời sao trên đảo Okinawa thuộc quần đảo Yaeyama. Từ nơi đây có thể ngắm được tới 84 chòm sao nằm trong số 88 chòm sao được thống nhất chung trên thế giới được quyết định bởi Hiệp hội thiên văn quốc tế, và nơi đây cũng mới được công nhận là khu vực bảo hộ tinh tú quốc tế bởi Hiệp hội trời đêm quốc tế. Một bầu trời đầy sao sẽ thêu dệt lên một buổi tối lãng mạn đầy cảm xúc đúng không?

Không có màn đêm, chúng ta chẳng thể nhìn thấy sao trời, đó là cái giá phải trả cho khát vọng vươn tới “kinh đô ánh sáng”!

Đã bao lâu rồi bạn từng được nhìn thấy trăng, sao???.

Dương Thi