Đề xuất người lao động có quyền kiến nghị khởi tố doanh nghiệp trốn đóng BHXH

Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà - Đoàn Bắc Giang.

Đóng góp ý kiến về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) tại phiên thảo luận Nghị trường sáng 23/11, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà - Giám đốc Sở Tư pháp Bắc Giang phản ánh, thời gian qua tình trạng chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc vẫn còn diễn ra ở nhiều doanh nghiệp, địa phương, ảnh hưởng đến việc giải quyết chế độ cho người lao động.

Theo bà, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó có việc chưa quản lý chặt chẽ đối tượng thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Các giải pháp xử lý tình trạng chậm, trốn đóng BHXH vẫn chưa đạt được hiệu quả như kỳ vọng.

Để khắc phục tình trạng này, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã bổ sung một số quy định cụ thể về các hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc. Để bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, đại biểu đề nghị ban soạn thảo tiếp tục rà soát, nghiên cứu, bổ sung một số biện pháp, chế tài như khấu trừ tiền nợ BHXH tại các tài khoản ngân hàng sau khi đã có thông báo, đôn đốc của cơ quan BHXH trong thời gian nhất định (có thể là 3 tháng); công khai danh tính các đơn vị nợ BHXH trên các phương tiện thông tin đại chúng…

Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà cũng cho rằng, cần có các quy định đồng bộ, khả thi, nhằm khắc phục những khó khăn, vướng mắc đang đặt ra hiện nay trong việc khởi kiện dân sự và khởi tố hình sự đối với người sử dụng lao động có hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH.

Theo quy định của dự thảo Luật, có hai chủ thể có quyền và trách nhiệm khởi kiện đối với người sử dụng lao động có hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH là công đoàn và cơ quan BHXH. Ngoài khởi kiện về dân sự, cơ quan BHXH kiến nghị khởi tố khi người sử dụng lao động trốn đóng BHXH.

Bà Hà đề nghị bổ sung theo hướng: Khi người sử dụng lao động có hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH và cơ quan có thẩm quyền đã áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm hành chính mà người sử dụng lao động vẫn không đóng hoặc đóng không đủ thì không chỉ cơ quan BHXH mà tổ chức công đoàn và người lao động cũng có quyền khởi kiện.

Đồng thời, khi người sử dụng lao động có dấu hiệu phạm tội trốn đóng BHXH thì tổ chức công đoàn; cơ quan thanh tra, kiểm tra về lao động, BHXH; người lao động đều có quyền kiến nghị khởi tố.

Ngoài ra, đại biểu kiến nghị Quốc hội nghiên cứu sửa đổi đồng bộ các luật có liên quan về việc khởi kiện, khởi tố với hành vi chậm, trốn đóng BHXH như Luật Dân sự, Luật Hình sự, Luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng Hình sự, Luật Lao động, Luật Công đoàn...

Các đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận về Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).

Cũng quan tâm đến tình trạng nợ, trốn đóng BHXH, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho biết, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã mở rộng 5 đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Một là chủ hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh. Hai là người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố. Ba là người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn Nhà nước, người quản lý điều hành hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không hưởng lương...

Bốn là người lao động làm việc không trọn thời gian, có mức tiền lương tháng bằng hoặc cao hơn lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất. Năm là trường hợp không giao kết hợp đồng lao động hoặc thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện việc làm có trả công và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên.

Theo đại biểu, việc bổ sung các đối tượng tham gia BHXH bắt buộc trên thể hiện sự định hướng từng bước mở rộng bao phủ BHXH, nhưng sẽ làm phát sinh thêm chi phí của cả người lao động và người sử dụng lao động. Do đó cần nghiên cứu đánh giá kỹ tác động và làm rõ các lợi ích chi phí khi tham gia BHXH bắt buộc của các nhóm đối tượng này.

Đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai - Đoàn Hưng Yên.

Dẫn báo cáo đánh giá tác động chính sách trong dự án Luật, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai cho biết, có gần 2 triệu hộ đăng ký kinh doanh, khoảng 270.000 người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố; chưa kể ba nhóm đối tượng còn lại chưa có thống kê cụ thể.

“Thực tiễn vừa qua cho thấy, tình trạng trốn, nợ đóng BHXH đối với các đối tượng dễ quản lý và dễ xử lý vẫn chưa được giải quyết triệt để. Do đó nếu mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc như dự thảo Luật cần phải có chế tài quy định kiểm soát và xử phạt nghiêm minh, để đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả của các quy định”, đại biểu nêu quan điểm.

Đinh Nhung