Đề nghị bỏ xử lý hình sự tội kinh doanh trái phép qua mạng

Lá KHAT do Hải quan Hà Nội phát hiện, bắt giữ tháng 7-2016. Ảnh: Ngọc Linh.

Không phù hợp

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long, trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13.

Ông Lê Thành Long cho biết: Tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông (Điều 292) là một trong 10 tội phạm trong lĩnh vực công nghệ thông tin, mạng viễn thông được quy định tại mục 2 thuộc chương XXI của Bộ luật Hình sự năm 2015 có khách thể xâm hại là an toàn công cộng, trật tự công cộng.

Tuy nhiên, nội dung quy định về cấu thành tội phạm này không phản ánh rõ mối nguy hại cho an toàn công cộng, trật tự công cộng mà thực chất đây là cấu thành tội “kinh doanh trái phép” trên môi trường mạng và xét về bản chất thì đây là một tội phạm về kinh tế nhưng lại được đặt ở chương “các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng”.

Hơn nữa, trong danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện có đến 267 ngành nghề nhưng Điều 292 chỉ đề cập đến một số ngành nghề. Thêm vào đó, cũng các lĩnh vực kinh doanh được nêu tại Điều 292 nhưng nếu thực hiện qua mạng thì bị xử lý hình sự còn nếu không thực hiện qua mạng thì không bị xử lý hình sự.

“Như vậy là có sự bất bình đẳng và thiếu nhất quán”- Tờ trình của Chính phủ khẳng định.

Vì vậy, xét trong bối cảnh tội kinh doanh trái phép đã được bãi bỏ thì cũng cần bãi bỏ Điều 292 của Bộ luật Hình sự năm 2015, đồng thời tăng cường các biện pháp quản lý của Nhà nước và nâng cao hiệu quả xử phạt hành chính đối với các vi phạm trong lĩnh vực này.

Trên tinh thần đó, trong dự thảo Luật, Chính phủ đề xuất phương án bãi bỏ Điều 292 của Bộ luật Hình sự năm 2015 về tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông.

Thẩm tra về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13, bà Lê Thị Nga- Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho biết: Đa số ý kiến của Ủy ban Tư pháp tán thành với dự thảo Luật về việc bỏ Điều 292 của Bộ luật Hình sự năm 2015 với lý do đã được nêu trong Tờ trình của Chính phủ.

Bà Lê Thị Nga cho biết thêm: Bên cạnh đa số ý kiến đồng tình, cũng có ý kiến đề nghị cân nhắc đưa vào các chương tương ứng về việc xử lý hình sự đối với hành vi kinh doanh vàng trên tài khoản (đã được quy định tại Nghị định số 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ); kinh doanh đa cấp bất chính (được quy định tại Nghị định số 45/2014/NĐ-CP của Chính phủ)… trên mạng máy tính, mạng viễn thông vì phạm vi ảnh hưởng, tính chất và mức độ nguy hiểm cao cho xã hội, hậu quả lớn, rất khó khắc phục cần phải có quy định để đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm...

Đây là những vấn đề liên quan đến quản lý nhà nước chuyên ngành và quá trình thẩm tra có ý kiến đề nghị của Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công Thương, do đó, đề nghị có quan điểm chính thức của Chính phủ.

“Cỏ Mỹ”, lá KHAT vào danh mục tội phạm ma túy

Một điểm đáng chú ý khác trong Tờ trình của Chính phủ là đề nghị bổ sung xử lý hình sự đối với việc buôn bán, vận chuyển những loại ma túy mới.

Cụ thể, bổ sung chất XLR-11 (được tẩm ướp trong cỏ Mỹ) và lá cây KHAT (có chứa chất ma túy Cathinone) vào cấu thành các tội phạm về ma túy (các Điều 248, 249, 250, 251, 252).

Đồng thời, bổ sung quy định mang tính bao quát là “loại cây khác có chứa chất ma túy thuộc Danh mục do Chính phủ ban hành” vào từng điều, khoản, điểm có liên quan để bao quát các trường hợp phạm tội, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống ma túy; bổ sung quy định về việc xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích các chất ma túy làm cơ sở cho việc xử lý hình sự trong 5 trường hợp sau: (1) phạm tội ma túy thuộc trường hợp quy định tại khoản 4 các điều từ Điều 248 đến Điều 252 của Bộ luật Hình sự năm 2015 (tức là phạm tội ma túy đặc biệt nghiêm trọng mà Bộ luật Hình sự quy định mức phạt có thể lên đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình); (2) chất ma túy ở thể rắn được hòa thành dung dịch; (3) chất ma túy ở thể lỏng đã được pha loãng; (4) xái thuốc phiện; (5) thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần.

Báo cáo thẩm tra, bà Lê Thị Nga- Chủy nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho biết: Đa số ý kiến của Ủy ban Tư pháp tán thành với quan điểm của Chính phủ về việc bổ sung chất ma túy XLR-11 (được tẩm trong cỏ Mỹ) và lá cây Khat (có chứa chất ma túy Cathinone).

Ủy ban cũng tán thành việc bổ sung quy định “các loại cây khác có chứa chất ma túy thuộc danh mục do Chính phủ ban hành” vào Bộ luật Hình sự.

“Thực tiễn cho thấy, tội phạm về ma túy thời gian qua diễn biến khó lường và có khả năng sẽ xuất hiện nhiều loại cây, lá, hoa, quả… có chứa chất ma túy nên cần phải có quy định mang tính dự báo để vừa bảo đảm đáp ứng kịp thời yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma túy, vừa bảo đảm chặt chẽ, không bị lạm dụng”- Bà Lê Thị Nga nhấn mạnh.

Tuy nhiên, “Mức định lượng của 'cây khác có chứa chất ma túy' như thế nào cho phù hợp làm cơ sở định tội, định khung hình phạt thì cần được nghiên cứu kỹ lưỡng để bảo đảm tính khoa học, hợp lý trong các quy định cụ thể của Bộ luật Hình sự năm 2015”- Đại diện Ủy ban Tư pháp đề nghị.

Theo Tờ trình của Chính phủ, phạm vi sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015 lần này liên quan đến 141 điều của Bộ luật, gồm 18 điều thuộc Phần “Những quy định chung” và 123 điều thuộc Phần “Các tội phạm”. Trong đó có 38 điều sửa đổi về kỹ thuật, 102 điều sửa đổi về nội dung quy định trong điều luật và bãi bỏ 1 điều.

Thái Bình