Đề án thu phí sử dụng tạm thời lòng đường, hè phố tại TP Hồ Chí Minh: Bảo đảm hài hòa lợi ích

Quy định cũ không còn phù hợp

Trên địa bàn TP Hồ Chí Minh có 345 tuyến đường có thu phí lòng đường, hè phố, trong đó, có 160 tuyến đường được phép sử dụng tạm thời một phần vỉa hè làm bãi giữ xe công cộng; 112 tuyến cho kinh doanh dịch vụ, buôn bán hàng hóa và 73 tuyến cho phép đỗ xe dưới lòng đường. Tuy nhiên, theo Sở Giao thông - Vận tải TP Hồ Chí Minh, mức thu phí sử dụng tạm thời lòng đường, hè phố trên địa bàn không còn phù hợp với tình hình hiện nay. Cụ thể, mức thu phí sử dụng hè phố được áp dụng theo Quyết định 964/QĐ-UBND năm 1991 của UBND thành phố, với mức 12.000 đồng/m2/tháng. Còn đối với việc thu phí tạm dừng đỗ xe ô tô trên lòng đường được áp dụng theo Quyết định 245/QĐ-UBND năm 2005 của UBND thành phố, tại quận 1, 3 và 5 triển khai theo hình thức phiếu thu tính theo lượt, với mệnh giá 5.000 đồng/xe/lượt. Từ đây phát sinh nhiều trường hợp lợi dụng để biến lòng đường thành bãi đỗ xe, thời gian kéo dài cả ngày và tiếp diễn trong thời gian dài, gây mất trật tự đô thị, quá tải hạ tầng và thất thoát ngân sách. Chế độ thu nộp trên cũng không còn phù hợp với các quy định cũng như các văn bản hướng dẫn hiện hành về phí và lệ phí do Nhà nước ban hành.

Để phù hợp với tình hình hiện tại, Sở Giao thông - Vận tải TP Hồ Chí Minh đề xuất mức thu phí mới cho việc sử dụng tạm thời hè phố làm bãi giữ xe công cộng, kinh doanh ẩm thực, chợ đêm và một số dịch vụ khác. Theo đó, tại quận 1 là 100.000 đồng/m2/tháng; quận 3 là 80.000 đồng/m2/tháng; quận 5 là 50.000 đồng/m2/tháng; tại quận 10 là 45.000 đồng/m2/tháng; quận Phú Nhuận là 40.000 đồng/ m2/tháng; quận 11 là 35.000 đồng/m2/tháng; quận 4 và Bình Thạnh là 30.000 đồng/m2/tháng; quận 6 và Tân Bình là 25.000 đồng/m2/tháng; các quận 2, 7, 8, 9, 12, Gò Vấp, Bình Tân, Thủ Đức, Tân Phú; các huyện Bình Chánh, Hóc Môn, Nhà Bè, Củ Chi và Cần Giờ là 20.000 đồng/ m2/tháng.

Đối với việc sử dụng tạm thời lòng đường để đậu xe, Sở Giao thông - Vận tải đề xuất áp dụng cho xe ô tô từ 10 chỗ trở xuống, với mức phí tối đa khu vực 1 (quận 1, 3, 4, 5, 10, 11, Tân Bình và Phú Nhuận) là 20.000 đồng/xe/lượt ban ngày (từ 5h đến 21h) và 40.000 đồng/xe/lượt ban đêm (từ 21h hôm trước đến 5h hôm sau); các quận, huyện còn lại là 15.000 đồng/xe/lượt ban ngày và 30.000 đồng/ xe/lượt ban đêm. Đối với xe ô tô trên 10 chỗ, mức phí tối đa khu vực 1 là 25.000 đồng/xe/lượt ban ngày và 50.000 đồng/ xe/lượt ban đêm; các khu vực còn lại là 20.000 đồng/xe/lượt ban ngày và 40.000 đồng/xe/lượt ban đêm. Tất cả nguồn thu trên sẽ được nộp 100% vào ngân sách.

Tiến sĩ Võ Kim Cương, nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP Hồ Chí Minh cho rằng, chính quyền thành phố cần tính toán mức thu phù hợp để bảo đảm lợi ích hài hòa giữa Nhà nước lẫn người dân, bởi, nếu mức thu cao sẽ gây nhiều khó khăn và phản ứng của người dân, còn thấp sẽ gây thất thoát ngân sách.

Nâng cao trách nhiệm khi sử dụng

Theo Sở Giao thông - Vận tải TP Hồ Chí Minh, việc thu phí trên nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân, đồng thời tăng cường công tác quản lý trật tự đô thị, bảo đảm mỹ quan, đem lại nguồn thu cho ngân sách thành phố. Mặt khác, nâng cao trách nhiệm của các tổ chức và cá nhân khi sử dụng tạm thời một phần lòng đường, hè phố và có nghĩa vụ đóng góp chi phí cho ngân sách nhà nước, góp phần duy tu, bảo dưỡng đường bộ, bến bãi…

Tiến sĩ Phạm Sanh, chuyên gia giao thông cho hay, đây là bước đi hợp lý và đáp ứng yêu cầu đặt ra của chính quyền TP Hồ Chí Minh, vì mức thu phí cũ đã lỗi thời so với hiện nay. Tuy vậy, theo ông Phạm Sanh, về công tác thu phí, thành phố nên giao cho một đơn vị đứng ra thực hiện nhằm quản lý chặt chẽ, tránh chồng chéo khi thực hiện. Đồng thời, không nên phân cấp cho chính quyền các quận, huyện thu phí, bởi sẽ làm cho bộ máy cồng kềnh, ngân sách nhà nước lại phải “nuôi” thêm bộ phận không nhỏ phục vụ công tác này. Chưa kể, mỗi nơi thu một kiểu rất khó quản lý, dễ xảy ra tiêu cực.

“Kinh nghiệm thế giới cho thấy, Nhà nước nên tổ chức đấu thầu để các đơn vị tư nhân có thể tham gia vào công tác thu phí. Từ đó, cơ quan nhà nước dễ quản lý, công tác thu chi minh bạch và công khai, nhất là giảm gánh nặng về nhân sự và ngân sách nếu cơ quan Nhà nước đứng ra đảm nhận”, ông Phạm Sanh góp ý.

Ở góc nhìn khác, Tiến sĩ Ngô Viết Nam Sơn, chuyên gia quy hoạch hạ tầng giao thông đô thị cho biết, tại khu vực trung tâm TP Hồ Chí Minh hiện bị quá tải hạ tầng giao thông. Vì thế, nếu triển khai thu phí nên cho phép sử dụng tạm thời lòng đường, vỉa hè cho xe gắn máy; còn xe ô tô, chính quyền thành phố nên đưa ra các giải pháp thu hút nhà đầu tư nhằm xây dựng các bãi để xe, đây vừa là bước đi lâu dài, vừa giải quyết được bài toán quá tải hạ tầng. Về mục đích thu phí, Tiến sĩ Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, nguồn thu nên sử dụng vào việc duy tu, bảo dưỡng, nâng cấp hạ tầng; cải tạo cảnh quan đô thị, trồng cây xanh hay các mục đích công cộng khác tại khu vực hay tuyến đường tổ chức thu phí, để người dân thấy hiệu quả rõ rệt, góp phần xây dựng thành phố sạch đẹp và văn minh.

Hà Phạm