Dấu ấn Việt Nam sau 22 năm gia nhập ASEAN

Việt Nam đã đồng hành cùng ASEAN trong chặng đường nửa thế kỷ qua và sẽ còn tiếp tục đi trên con đường phát triển mới của khối này. Ảnh: The Manila Times

Tháng 8 tới đây, ASEAN chính thức kỷ niệm sinh nhật lần thứ 50. Nửa thế kỷ qua, vượt qua những rào cản về thế chế chính trị, khoảng cách về kinh tế, khác biệt văn hóa, tôn giáo và ngôn ngữ... ASEAN đã đạt được những thành tựu ấn tượng, trở thành Cộng đồng chung ASEAN vào cuối năm 2015. Trong sự phát triển chung đó, Việt Nam được đánh giá là một trong những thành viên tích cực nhất, đóng góp chủ động vào các hoạt động chung của khu vực.

Tuy không phải thành viên sáng lập Hiệp hội, nhưng kể từ khi gia nhập tổ chức khu vực này, Việt Nam luôn thể hiện tinh thần trách nhiệm, tham gia tích cực và có nhiều đóng góp quan trọng trong việc xây dựng và phát triển ASEAN. Trước hết, Việt Nam đã đóng góp tích cực vào quá trình xây dựng tổ chức ASEAN. Từ một nước đến sau trong sân chơi ASEAN, Việt Nam trở thành một trong những quốc gia đi đầu đóng góp vào sự phát triển của Hiệp hội. Năm 1998, chỉ 3 năm sau khi gia nhập, Việt Nam đã tổ chức thành công Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 6 tại Hà Nội. Năm 2001, Việt Nam là nước chủ trì xây dựng và góp phần trong Tuyên bố Hà Nội về Thu hẹp khoảng cách phát triển.

Việt Nam đã tích cực thúc đẩy ASEAN kết nạp các nước Campuchia, Lào và Myanmar, đã trở thành cây cầu nối Đông Nam Á lục địa với Đông Nam Á hải đảo, để đến năm 1999, giấc mơ về một đại gia đình ASEAN gồm 10 quốc gia thành viên đã trở thành hiện thực. Bỏ lại sau lưng quá khứ đối đầu và nghi kỵ, Việt Nam đã cùng ASEAN chứng minh rằng tương lai của khu vực sẽ được định hình tốt hơn bằng con đường hội nhập, đối thoại và hợp tác.

Khi ASEAN đánh dấu chặng đường 50 năm hình thành, xây dựng và phát triển, Việt Nam có thể tự hào đã trở thành một mắt xích quan trọng, đóng góp không nhỏ vào việc thúc đẩy hợp tác nhiều mặt, từ chính trị, an ninh, kinh tế đến văn hóa, xã hội, con người trong khu vực. Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc vai trò Chủ tịch ASEAN 2010 đúng vào giai đoạn có ý nghĩa quan trọng đối với tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN. Việt Nam là một trong 5 nước đầu tiên phê chuẩn sau khi Hiến chương ASEAN được ký kết và luôn tích cực trong quá trình triển khai, và được đánh giá là một trong những nước đi đầu trong việc triển khai các biện pháp hướng tới hình thành Cộng đồng vào cuối năm 2015.

ASEAN đã trở thành một trong những động lực quan trọng giúp Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng bền vững thời gian qua. Ảnh đồ họa: VGP

Thứ hai, Việt Nam là một trong những nước tích cực trong việc thúc đẩy duy trì đoàn kết nội khối, đề cao tự cường khu vực, các giá trị, chuẩn mực ứng xử chung của ASEAN và phát huy vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực. Việt Nam đã nỗ lực cùng các nước ASEAN vượt qua những giai đoạn khó khăn như cơn bão khủng hoảng tài chính 1997-1998. Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy mở rộng các khuôn khổ hợp tác của ASEAN với các đối tác, trong đó có cơ chế hợp tác cấp cao Đông Á (EAS) với sự tham gia của Nga và Mỹ, Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+), và vận động để ASEAN có đại diện dự Hội nghị thượng đỉnh G20. Hiện Việt Nam cũng là thành viên tích cực tham gia xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, với mục tiêu làm cho liên kết ASEAN sâu rộng hơn, hoạt động trên cơ sở pháp luật và lấy người dân làm trung tâm.

Hiện nay, ASEAN đã trở thành đối tác thương mại lớn thứ 2 của Việt Nam với tốc độ tăng trưởng bình quân 14,5%/năm trong thập kỷ qua. Kim ngạch thương mại hai chiều của Việt Nam với ASEAN tăng từ khoảng 19 tỷ USD năm 2006 lên 41,3 tỷ USD năm 2016. ASEAN là thị trường lớn thứ 3 và cũng là đối tác thương mại cung cấp nguồn hàng hóa lớn thứ 3 cho các doanh nghiệp Việt Nam. ASEAN cũng là nguồn cung FDI quan trọng của Việt Nam với tổng vốn đăng ký đầu tư khoảng 64 tỷ USD, đồng thời là cầu nối cho nhiều khoản đầu tư của các công ty đa quốc gia có trụ sở tại ASEAN.

Thứ ba, Việt Nam đã có những đóng quan trọng trong việc duy trì môi trường hòa bình, an ninh ở khu vực, trong đó có đảm bảo hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông. Việt Nam luôn đề cao vai trò của việc tuân thủ Hiến chương ASEAN và Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác (TAC) như bộ quy tắc ứng xử điều chỉnh quan hệ giữa các quốc gia, dù lớn hay nhỏ, ở khu vực, nhất là các nguyên tắc không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế.

Đánh giá về những đóng góp và vai trò của Việt Nam trong quá trình phát triển và hợp tác của ASEAN, cựu Đại sứ Singapore tại Việt Nam Teck Hean nhận định: “Việt Nam là một trong những thành viên rất quan trọng của ASEAN, có những đóng góp rất tích cực vào sự phát triển chung của Hiệp hội…. Cộng đồng ASEAN không thể hình thành và phát triển toàn diện nếu không có Việt Nam”.

Việt Nam đang cùng ASEAN bước sang một giai đoạn phát triển mới, xây dựng một tầm nhìn, tạo ra một sân chơi khu vực toàn diện từ nay đến 2025. Sự chuyển dịch địa chính trị ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, những căng thẳng xung quanh các tranh chấp trên Biển Đông đang đặt ra cho ASEAN không ít thử thách. Tham gia vào ASEAN cũng có nghĩa là Việt Nam sẽ cùng chung vai gánh vác những thách thức chung (cả truyền thống và phi truyền thống) đó. Thực tiễn hơn 20 năm gia nhập ASEAN sẽ giúp Việt Nam có được những bài học để đón đầu những cơ hội mới và mạnh mẽ đối phó với những thách thức trong tương lai.

Thanh Huyền