'Dấu ấn' Trung Quốc tại Campuchia: Những công trình trọng yếu hàng tỷ USD

Mối quan hệ mật thiết giữa Thủ tướng Campuchia Hun Sen và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình được coi là nền móng cho sự phát triển của Campuchia hiện tại.

Đầu tư "khủng" vào Campuchia

Campuchia đã trở thành đối tác của Trung Quốc từ lâu. Việc tăng cường quan hệ giữa hai nước được hỗ trợ bởi mối quan hệ cá nhân mật thiết giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Thủ tướng Hun Sen.

Mối quan hệ này cũng ngày càng bền chặt hơn trước sự cô lập ngày càng tăng từ phương Tây, vốn đã áp đặt nhiều biện pháp trừng phạt với các tiêu chuẩn hàng hóa cũng như vấn đề nhân quyền.

Một yếu tố quan trọng khác thúc đẩy tăng cường quan hệ kinh tế giữa hai nước là việc Campuchia tham gia tích cực vào Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc.

Theo dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới (World Bank - WB), kể từ năm 1998, thời điểm ông Samdech Hun Sen trở thành Thủ tướng duy nhất, tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm của Campuchia liên tục được duy trì với mức tăng trung bình khoảng 6%.

Thậm chí, trong giai đoạn 2011 - 2019, tăng trưởng GDP hàng năm là trên 7% cho tới khi đại dịch Covid-19 xảy ra. Điều này đã giúp Campuchia chính thức trở thành nền kinh tế có thu nhập trung bình thấp vào năm 2016.

Thành tích này có được là nhờ đầu tư vào Campuchia ngày càng tăng. Vốn FDI đạt mức cao nhất mọi thời đại là 14,1% vào năm 2012 và gần đạt mức tương tự một lần nữa vào năm 2020, là 14%.

Đáng chú ý, Trung Quốc là nhà đầu tư hàng đầu về vốn FDI đăng ký nhiều nhất vào năm 2021, với tỷ lệ 48,2% trong toàn bộ dòng vốn FDI vào Campuchia. Singapore và Hàn Quốc xếp thứ hai và thứ ba, với tỷ lệ lần lượt là 8,3% và 8,1% vào năm 2021.

Từ năm 2012 đến 2017, Trung Quốc đã đầu tư hơn 15 tỷ USD vào Campuchia vào cơ sở hạ tầng như đường bộ/đường cao tốc, cảng và sân bay, đồng thời đầu tư thêm 11 tỷ USD vào lĩnh vực năng lượng.

Năm 2021, bất chấp tình hình kinh tế ảm đạm do đại dịch Covid-19, Campuchia đã thu hút khoản đầu tư tài sản cố định trị giá 2,32 tỷ USD từ Trung Quốc, chiếm 53% tỷ trọng đầu tư vào quốc gia Đông Nam Á, tăng 67% so với 1,39 tỷ USD trong năm 2020, theo một báo cáo từ Hội đồng Phát triển Campuchia (CDC).

Trong 6 tháng đầu năm 2023, Hội đồng Phát triển Campuchia (CDC) thông báo đã phê duyệt 113 dự án đầu tư mới và mở rộng với tổng vốn đăng ký khoảng 1,1 tỷ USD trong nửa đầu năm nay, trong đó gần 65% đến từ các nhà đầu tư Trung Quốc.

Những công trình trọng điểm

Một số dự án đầu tư lớn từ Trung Quốc vào Campuchia bao gồm dự án phát triển cơ sở hạ tầng trị giá 4,2 tỷ USD liên quan đến việc xây dựng các nhà máy điện, thăm dò dầu ngoài khơi, sòng bạc, chung cư, khách sạn, nhà hàng,...

Sân bay quốc tế Siem Reap-Angkor (Sân bay Quốc tế Angkor)

Vào năm 2017, một nhóm ngân hàng quốc doanh Trung Quốc đã cung cấp khoản vay hợp vốn trị giá 660 triệu USD cho Công ty TNHH Đầu tư Sân bay Quốc tế Angkor (Campuchia), một chi nhánh của Công ty TNHH Đầu tư Vân Nam của Trung Quốc, để bắt đầu dự án sân bay quốc tế Angkor.

Các bên cho vay là Ngân hàng Phát triển Trung Quốc; Chi nhánh Vân Nam của Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc; Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc; Chi nhánh Phnom Penh của Ngân hàng Trung Quốc; và Chi nhánh Phnom Penh của Ngân hàng Công thương Trung Quốc.

Ngân hàng Phát triển Trung Quốc Chi nhánh Vân Nam đã tiến hành liên lạc đa bên với Chính phủ Campuchia, các doanh nghiệp, và các tổ chức tài chính, đồng thời đi đầu trong việc thiết lập khoản vay hợp vốn trị giá 660 triệu USD để hỗ trợ xây dựng sân bay. Thời gian đáo hạn của khoản vay là 20 năm. Tổng chi phí dự án là 880 triệu USD và được tài trợ theo tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu là 75:25.

Mục đích của dự án là xây dựng một sân bay Cấp 4E ở xã Teuk Laak thuộc quận Toul Kork, bao gồm một đường băng dài 3.600m, có thể đáp ứng đường hạ cánh của các hành khách. tất cả các loại máy bay.

Sân bay quốc tế Siem Reap Angkor cách Angkor Wat 40km và cách khu đô thị Siem Reap 51km. Dự án sân bay có diện tích 700ha và 1000ha đất phát triển toàn diện khác. Sau khi hoàn thành, sân bay mới dự kiến có thể phục vụ 7 triệu hành khách mỗi năm.

Được biết, dự án dự kiến đi vào hoạt động vào năm 2020, nhưng do đại dịch Covid-19, việc thi công đã bị chậm trễ. Sân bay quốc tế này dự kiến sẽ chính thức đi vào hoạt động vào tháng 10/2023.

Sân bay quốc tế Siem Reap.

Sân bay quốc tế Phnom Penh

Vào tháng 11/2020, Công ty Đầu tư Sân bay Campuchia (một công ty liên doanh trong nước của Campuchia/OCIC) đã chọn Tập đoàn Luyện kim Trung Quốc (MCC) để thiết kế và xây dựng sân bay cho sân bay quốc tế trị giá 1,5 tỷ USD ở tỉnh Kandal, phía nam thủ đô Phnom Penh.

Thỏa thuận trị giá 400 triệu USD, hợp đồng nước ngoài lớn nhất của MCC năm 2021, sẽ được thực hiện bởi công ty con của Tập đoàn Baoye Thượng Hải. Sân bay dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2022 và cho phép các chuyến bay đầu tiên bắt đầu vào năm 2023.

Theo báo cáo của Nikkei Asia, sân bay mới của Phnom Penh, sẽ có diện tích khoảng 700ha và là một phần của khu dân cư và thương mại rộng hơn phát triển khoảng 2.600ha, đang được giám sát bởi tập đoàn OCIC.

Được điều hành bởi ông trùm người Khmer gốc Trung Quốc Pung Kheav Se, OCIC đã đầu tư 280 triệu USD và nắm giữ 90% dự án, trong khi Cục Hàng không Dân dụng Nhà nước Campuchia sở hữu 10% còn lại.

Các công ty khác tham gia bao gồm China State Construction Engineering, một doanh nghiệp Trung Quốc khác đang xây dựng nhà ga, và Foster & Partners của Mỹ, phụ trách thiết kế sân bay.

Đặc khu kinh tế Sihanoukville

Đặc khu kinh tế Sihanoukville (SSEZ), tỉnh Preah Sihanouk, Campuchia, là một dự án quan trọng trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường, đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế của Campuchia và đang trở thành một mắt xích của chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.

Được thành lập vào năm 2008, đặc khu kinh tế Sihanoukville (SSEZ) là đặc khu lớn nhất của Campuchia về quy mô và sức chứa, với 1.113ha, 100 công ty thuê và lực lượng lao động lên tới 16.000 người.

Đặc khu kinh tế này do 2 công ty của Campuchia và Trung Quốc đồng quản lý, là trụ cột của sự hợp tác giữa Trung Quốc và Campuchia.

Đặc khu kinh tế Sihanoukville cách 12km từ cảng Sihanoukville, còn được gọi là “Cảng Tây” (Westport), nằm ở tỉnh Preah Sihanouk trên bờ biển phía Tây Nam của Campuchia và được đặt theo tên của cố Quốc vương Norodom Sihanouk. Đây là cảng biển lớn nhất ở Campuchia và là thành phố lớn thứ hai của Campuchia sau thủ đô Phnom Penh.

Hiện đây là đặc khu kinh tế duy nhất ở Campuchia. Địa vị của Sihanoukville được cho là tương tự như Thâm Quyến của Trung Quốc.

Kể từ năm 2015, một số lượng lớn các công ty Trung Quốc đã đổ xô tới Sihanoukville để đầu tư khai thác thị trường bất động sản và đầu tư kinh doanh sòng bạc. Người Trung Quốc xây dựng các biệt thự và tòa cao ốc chung cư, sòng bạc, khu nghỉ dưỡng kiêm khách sạn, trung tâm mua sắm, trung tâm giải trí, đường sá, cơ sở hậu cần cho đặc khu kinh tế và thậm chí mở rộng cảng biển.

Trong khu vực thành phố Sihanoukville, có một khu kinh tế đặc biệt (Đặc khu kinh tế) của Trung Quốc và Campuchia được tách ra. Trong số hơn 100 doanh nghiệp ở trong đặc khu, cơ bản là các công ty Trung Quốc. Trong hơn 1 tỷ USD đầu tư vào đặc khu kinh tế Campuchia mỗi năm, đầu tư của Trung Quốc chiếm khoảng 90%.

Tại đặc khu này, tính tới thời điểm tháng 6/2017, có tới 94 công ty Trung Quốc thuê đất kinh doanh, 12 công ty đến từ Mỹ, Ireland, Vương quốc Anh, Hàn Quốc và các quốc gia khác, 3 công ty đến từ nước chủ nhà Campuchia.

Nguồn thu nhập chính của SSEZ đến từ đất đai, cho thuê nhà xưởng và quản lý tài sản. Tại SEZ, các nhà đầu tư SEZ được phép thuê đất từ các nhà phát triển SEZ tối đa không quá 50 năm.

Mục tiêu của SSEZ là có 300 công ty hoạt động trong khu kinh tế, cung cấp việc làm và chỗ ở sinh hoạt cho 80.000 đến 100.000 công nhân.

Một "đặc trưng" của đặc khu kinh tế Sihanoukville là các casino.

Đường cao tốc Phnom Penh-Sihanoukville

Dự án đường cao tốc Phnom Penh-Sihanoukville là tuyến đường cao tốc đầu tiên của Campuchia, trị giá 2 tỷ USD được xây dựng với sự trợ giúp của Chính phủ Trung Quốc, có điểm đầu từ đường vành đai ba của thủ đô Phnom Penh và điểm cuối ở thành phố Sihanoukville. Dự án đã được đưa vào vận hành năm 2022.

Toàn tuyến cao tốc có chiều dài 187,05km với 2 chiều 4 làn, mỗi làn rộng 3,75m. Tốc độ cho phép di chuyển trên cao tốc từ 80-120km/giờ. Cao tốc Phnom Penh-Sihanoukville gồm 7 điểm giao cắt, 3 trạm nghỉ, 1 chỗ đỗ xe, 4 trung tâm khai thác và bảo dưỡng, 40 cầu lớn và vừa, 5 cầu nhỏ.

Công ty Kỹ thuật Cầu Đường của Trung Quốc (China Road and Bridge Engineering Co., Ltd.) là chủ đầu tư cao tốc The Phnom Penh-Sihanoukville theo hình thức BOT (xây dựng-khai thác-chuyển giao). Cao tốc chính thức được khởi công xây dựng từ ngày 22/3/2019 và có thời gian khai thác 50 năm.

Là cao tốc đầu tiên của Campuchia nối Phnom Penh với thành phố cảng Sihanoukville ở phía Nam, tuyến đường này đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với phát triển kinh tế-xã hội của Campuchia, đồng thời là bước đi đầu tiên trong kế hoạch phát triển hệ thống giao thông quốc gia của nước này.

Đường cao tốc Phnom Penh - Bavet

Tuyến đường cao tốc Phnom Penh – Bavet, tỉnh Svay Rieng (giáp với cửa khẩu Mộc Bài, tỉnh Tây Ninh của Việt Nam) chính thức được khởi công xây dựng ngày 7/6/2023, là tuyến đường cao tốc thứ 2 của Campuchia.

Dự án đường cao tốc Phnom Penh - Bavet có chiều dài toàn tuyến là 135,1km, cùng 3,7km đường dẫn cho các công trình cầu bắc qua sông rạch, bắt đầu từ xã Thma Kor, huyện Lvea Em, tỉnh Kandal đến xã Chrak M’tes, thị xã Bavet, tỉnh Svay Rieng.

Tuyến cao tốc Phnom Penh - Bavet kỳ vọng được kết nối với tuyến Mộc Bài – TP. HCM này có tổng vốn đầu tư 1,35 tỷ USD, thực hiện theo hình thức xây dựng - vận hành - chuyển giao (BOT) với thời gian khai thác 50 năm, trong đó 20% do Tổng công ty Cầu đường Trung Quốc (CRBC) đầu tư, 80% còn lại từ nguồn vốn vay của công ty này.

Phát biểu tại lễ động thổ, Thủ tướng Campuchia Hun Sen nhấn mạnh, tuyến đường cao tốc kết nối thủ đô Phnom Penh với thành phố Bavet sẽ mang lại nhiều cơ hội và lợi ích cho người dân vì kết nối với tuyến đường cao tốc của Việt Nam, gắn kết với hệ thống cao tốc từ thành phố Hồ Chí Minh đến Campuchia.

Dự kiến dự án hoàn thành sau 48 tháng xây dựng.

Sân vận động Quốc gia Morodok Techo

Sân vận động quốc gia Morodok Techo nằm ở ngoại ô thủ đô Phnom Penh. Sân được xây dựng từ tháng 8/2017 và hoàn thành vào tháng 8/2021. Kinh phí xây dựng sân lên đến 160 triệu USD. Đây là "món quà" mà Trung Quốc dành cho Campuchia - đối tác quan trọng trong Sáng kiến Vành đai và Con đường.

Sân Morodok Techo được xây dựng theo hình dạng của một "chiếc thuyền buồm". Trong đó có hai mũi thuyền cao 99m và được bao quanh bởi một con hào theo phong cách Angkor cổ đại, tượng trưng cho tình hữu nghị lâu năm giữa hai quốc gia do người Trung Quốc xa xưa đã từng đến Campuchia bằng thuyền.

Morodok Techo được xem là công trình trọng điểm khi Campuchia đăng cai SEA Games 32.

Thủ tướng Hun Sen đánh giá món quà trên chính là cột mốc mới trong quan hệ hữu nghị bền chặt giữa Campuchia và Trung Quốc.

Quỳnh Anh