Đạo diễn, NSƯT Tạ Tuấn Minh: Sân khấu có sức hút kỳ lạ

Đạo diễn, NSƯT Tạ Tuấn Minh hiện là Phó trưởng đoàn diễn cổ điển của Nhà hát Kịch Việt Nam. Không chỉ để lại ấn tượng đẹp trong lòng khán giả với nhiều vai diễn "nặng ký" như Hamlet, Đam San, Từ Hải, Trần Thủ Độ trong các vở diễn của Nhà hát Kịch Việt Nam, gần đây Tạ Tuấn Minh đã có những bước đi vững chãi trong vai trò đạo diễn với giải thưởng Đạo diễn xuất sắc nhất tại Liên hoan Sân khấu Thủ đô năm 2020 với vở "Người tốt nhà số 5" (Kịch bản: cố soạn giả Lưu Quang Vũ) từng làm lay động trái tim nhiều khán giả.

NSƯT Tạ Tuấn Minh.

Tôi gặp NSƯT Tạ Tuấn Minh trong những ngày anh đang rất bận rộn vì vở kịch "Bóng rối" (kịch bản Vũ Hoàng Hoa) do anh làm đạo diễn đang vào giai đoạn nước rút để chuẩn bị ra mắt vào tháng 9 tới đây. Tuy vậy, khi nhận được lời mời của gia đình cố nhà thơ, nhà biên kịch Lưu Quang Vũ tham gia đọc thơ cho chương trình kỷ niệm 35 năm ngày mất của vợ chồng Xuân Quỳnh - Lưu Quang Vũ mang tên "Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi" anh cảm thấy rất hạnh phúc và coi đó là một cơ duyên tốt đẹp.

Anh cho biết: "Trong chương trình, tôi được ban tổ chức tin tưởng mời đọc lời bình cho 2 clip thơ và kịch của Lưu Quang Vũ; đồng thời thể hiện 2 bài thơ của cố tác giả là "Việt Nam ơi!" và "Và anh tồn tại". Với tác phẩm "Việt Nam ơi", tôi thực sự xúc động, đồng cảm với nỗi đau của Lưu Quang Vũ khi đứng ở vị trí của ông, cảm nhận được sự trăn trở về trách nhiệm công dân của ông đối với Tổ quốc. Tôi cảm thấy mình đã phần nào sống trong bài thơ "Việt Nam ơi!" ở những khoảng lặng trong khán phòng, những tràng pháo tay của khán giả và đặc biệt là sự xúc động của gia đình nhà thơ Lưu Quang Vũ. Tôi đọc bài thơ "Việt Nam ơi!" bằng tất cả sự ngưỡng mộ, kính trọng một tác giả, một tài năng, một nhân cách mà tôi yêu quý!".

Những tình cảm đặc biệt của NSƯT Tạ Tuấn Minh dành cho nhà thơ Lưu Quang Vũ không chỉ thể hiện qua phần trình diễn 2 tác phẩm thơ trong đêm thơ - nhạc - kịch "Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi" mà đã có từ lâu khi anh dành nhiều thời gian để nghiên cứu về kịch bản sân khấu của soạn giả Lưu Quang Vũ. Trước khi bắt tay vào dựng kịch bản "Người tốt nhà số 5", anh đã dành nhiều thời gian để đọc các tác phẩm, tìm hiểu về đời sống, về con người, về "tinh thần Lưu Quang Vũ" để có được độ "ngấm" nhất định. Nhờ thế, anh đã tìm ra "chìa khóa" để đi vào tác phẩm và dàn dựng thành công vở "Người tốt nhà số 5", nhận được nhiều lời khen ngợi từ các bạn đồng nghiệp và khán giả.

Tạ Tuấn Minh cũng nhận ra, tác giả Lưu Quang Vũ không chỉ là một nhà viết kịch xuất sắc, mà còn là một nhà thơ tài năng. Cũng giống như kịch, thơ của Lưu Quang Vũ có những cảm hứng khác với thời đại ông đang sống mà đến ngày nay điều này còn vẹn nguyên ý nghĩa. Có lẽ chính vì thế, Tạ Tuấn Minh cảm thấy thế giới nghệ thuật của Lưu Quang Vũ có một sức hút đặc biệt với anh. Dường như sau phần trình diễn thơ trong đêm thơ - nhạc - kịch "Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi", anh như được truyền thêm cảm hứng, nhiệt huyết để tiếp tục tìm hiểu, nghiên cứu thêm về các kịch bản sân khấu của Lưu Quang Vũ.

Chia sẻ về những dự định còn đang ấp ủ, đạo diễn Tạ Tuấn Minh tâm sự: "Được dàn dựng kịch bản của nhà thơ, nhà biên kịch Lưu Quang Vũ là niềm hạnh phúc đối với đa phần các đạo diễn. Vì vậy, cá nhân tôi cũng có nhiều dự định với những kịch bản của Lưu Quang Vũ. Tôi tò mò với kịch bản cuối cùng của ông, kịch bản này mới viết được nửa trang và bảng phân vai. Cái tên "Chim sâm cầm đã chết" sau đổi thành "Chim sâm cầm không chết" gợi cho tôi nhiều liên tưởng thú vị và tôi ước ao có một ngày sẽ đưa được tác phẩm này lên sân khấu!".

NSƯT Tạ Tuấn Minh vào vai Thái sư Trần Thủ Độ trong vở "Thiên mệnh" của Nhà hát Kịch Việt Nam.

Đạo diễn, NSƯT Tạ Tuấn Minh là một nghệ sĩ có niềm đam mê đặc biệt với sân khấu, cho dù anh là người hiểu rất rõ những khó khăn, tồn tại của sân khấu trong những năm gần đây khi cả 2 vợ chồng đều là diễn viên. Khi tấm màn nhung khép lại và những tràng vỗ tay kết thúc cũng là lúc họ phải đối mặt với nỗi khắc nghiệt của cuộc sống thường nhật, của nỗi lo "cơm, áo, gạo, tiền", nhưng anh luôn giữ được niềm hân hoan mỗi khi được sống với nghề.

Tạ Tuấn Minh thừa nhận anh đến với nghề diễn như một cơ duyên, may mắn có được những vai diễn ghi dấu ấn và có những giải thưởng cao quý dành cho nghề diễn như: Huy chương Vàng trong Liên hoan sân khấu thử nghiệm quốc tế lần 3 (năm 2016) với vai Hamlet trong vở "Hamlet", Huy chương Bạc tại Liên hoan sân khấu về hình tượng người chiến sĩ CAND (năm 2015) với vai Sơn "ve sầu" trong vở "Trong cơn mưa thấy nắng", Huy chương Bạc tại Liên hoan nghệ thuật sân khấu kịch nói chuyên nghiệp năm 2015 với vai Thiên trong vở "Lâu đài cát"…

Sau đó, với sự động viên, khích lệ của NSND Anh Tú - người mà anh luôn coi một người thầy, một người anh, một người bạn lớn - Tạ Tuấn Minh một lần nữa dấn thân với nghề khi anh tiếp tục theo học chuyên ngành đạo diễn. Giải thưởng cao quý đối với nghề đạo diễn là "Đạo diễn xuất sắc nhất" tại Liên hoan sân khấu Thủ đô năm 2020 với vở "Người tốt nhà số 5" - một phần thưởng to lớn đối với anh khi vừa "chạm ngõ" nghề đạo diễn.

Tạ Tuấn Minh cho biết, với sân khấu lúc nào anh cũng sẵn sàng vắt kiệt sức mình, dù là với vai trò diễn viên hay đạo diễn. Và đúng là "nghề chẳng phụ người", năm 2021 anh đã vinh dự được trao Huy chương Vàng cho vai Trần Thủ Độ trong vở "Thiên mệnh" (Kịch bản: Hoàng Thanh Du - Đạo diễn: NSƯT Đỗ Kỷ). Chính vai diễn này cũng đem về cho anh danh hiệu "Nghệ sĩ xuất sắc nhất năm 2021" do Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam trao tặng.

Trò chuyện về sân khấu mới thấy, Tạ Tuấn Minh là một nghệ sĩ lúc nào cũng đầy trăn trở, suy tư với nghề. Anh thổ lộ: "Đối với tôi, sân khấu thực sự là một thánh đường. Tất cả những diễn viên đã từng đứng trên thánh đường sân khấu rồi đều khó có thể quên được cảm giác ấy. Cái cảm giác rất khó tả, rất khó định hình, bởi sân khấu có một sức hút kỳ lạ. Tôi nghĩ bất kỳ ai là đạo diễn trưởng thành từ diễn viên đều hiểu cảm giác ấy. Không phải họ không thích làm diễn viên nữa, mà ở một công việc khác, cụ thể là đạo diễn, họ buộc phải quên khía cạnh diễn viên đi để tập trung vào xây dựng hình tượng vở diễn. Với tôi, nếu có những vai diễn hay tôi không bao giờ từ chối. Tôi thèm khát được biểu diễn, được đứng trên sân khấu. Nhưng điều quan trọng nhất khi đang làm đạo diễn mà quay trở lại làm diễn viên là, họ buộc phải quên được "cái tôi đạo diễn" của mình đi thì mới có thể hòa nhập được với đạo diễn của vở. Bởi mỗi đạo diễn đều có một tư duy, góc nhìn khác nhau về một vở diễn. Áp đặt cái tôi của mình vào cái tôi của người khác chắc chắn sẽ mâu thuẫn và không tìm được tiếng nói chung!".

Là một nghệ sĩ chịu đọc, chịu khó học hỏi, Tạ Tuấn Minh luôn mày mò, tìm tòi để có cho mình những ý tưởng sáng tạo mới. Cách đây vài năm, Tạ Tuấn Minh đã mất nửa năm để chuyển thể truyện vừa "Cánh đồng bất tận" của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư sang kịch bản sân khấu, nhưng vì một số lý do nên vở kịch này đến nay vẫn chưa được dàn dựng. Vì thế, anh vẫn nuôi ước vọng một ngày nào đó đưa được vở kịch với bi kịch gia đình đầy nhức nhối này lên sân khấu.

Hiện tại, với vở diễn "Bóng rối" của tác giả Vũ Hoàng Hoa - một kịch bản được viết theo một phong cách mới lạ và đầy thách thức với đạo diễn - Tạ Tuấn Minh đang nỗ lực hết mình cho sản phẩm nghệ thuật mới.

Anh chia sẻ: "Đây là vở diễn tôi sẽ làm theo phong cách đương đại từ âm nhạc, múa đến hình thức thể hiện. Tôi sẽ kết hợp giữa rối và người trên sân khấu. Vở diễn sẽ hoàn toàn mới lạ từ cách xử lý không gian sân khấu đến cách thức dàn dựng. Tôi luôn tự đặt cho mình những thử thách để bắt mình phải vượt qua. Tôi sợ cảm giác đứng một chỗ và thỏa mãn. Thỏa mãn có nghĩa là dừng lại, không còn sự sáng tạo và cố gắng nữa. Tôi là người luôn luôn cố gắng mỗi ngày!"...