Đặc sắc hội đua thuyền tứ linh trên sông Trà Khúc

Rộn ràng nhịp trống, nhịp chèo

Từ ngày 11 tháng Chạp đến nay, các thanh niên trai tráng của 4 thôn Gia Hòa, Tăng Long, An Đạo, An Lộc (xã Tịnh Long) tập luyện để chuẩn bị cho hội đua thuyền diễn ra vào ngày mùng 5 và mùng 6 tết Nguyên đán Quý Mão. Tiếng hò dô ta của anh em đội chèo thuyền, hòa cùng nhịp chèo, nhịp trống... khiến cả khúc sông Trà Khúc, đoạn chảy qua xóm Lân, xã Tịnh Long lúc nào cũng đông vui.

Thành viên các đội thuyền đua tập luyện để chuẩn bị cho hội đua thuyền tổ chức trong dịp tết Nguyên đán Quý Mão 2023.

"Tôi xem đua thuyền từ lúc mới 6, 7 tuổi, đến nay đã 70 tuổi rồi. Bao nhiêu năm đã qua nhưng sức hút của hội đua thuyền truyền thống chưa bao giờ suy giảm trong lòng người dân quê tôi. Dù hội đua thuyền chưa diễn ra, nhưng chiều đến, mọi người lại đứng kín cả bờ sông để xem các cháu trong đội đua thuyền tập luyện. Thấy mọi người gìn giữ hội đua thuyền truyền thống, đặc biệt là lớp trẻ, người già chúng tôi rất vui mừng", ông Bùi Đức Mẫn (70 tuổi), ở thôn Tăng Long (xã Tịnh Long) phấn khởi nói.

Ngay từ đầu năm, người dân của mỗi thôn tuyển chọn 50 thanh niên khỏe mạnh cùng một số người ở độ tuổi trung niên giàu kinh nghiệm tham gia đội đua thuyền. Theo quan niệm của người dân địa phương, nếu thuyền của thôn nào về đích đầu tiên trong cuộc đua thì người dân thôn ấy sẽ gặp nhiều may mắn trong năm mới.

Gìn giữ vốn quý cho mai sau

Người dân xã Tịnh Long không ai biết rõ hội đua thuyền tứ linh truyền thống ở quê hương mình bắt đầu xuất hiện từ khi nào. Chỉ biết rằng, đua thuyền là ngày hội quan trọng nhất trong năm và được người dân tổ chức từ xa xưa để bày tỏ lòng thành kính, biết ơn Thành hoàng làng đã có công lập làng. Sở dĩ gọi là thuyền tứ linh vì trong cuộc đua có sự tham gia tranh tài của 4 con thuyền, mỗi thuyền được vẽ một trong những con vật trong bộ tứ linh, đó là long, lân, quy, phụng. Mỗi thuyền đua sẽ đại diện cho một thôn tham gia tranh tài.

Thuyền đua là những chiếc thuyền làm bằng gỗ, với chiều dài chừng 14m. "Mỗi thôn có 4 thuyền đua, nhưng chỉ có một thuyền được chính thức tham gia thi đấu vào ngày mùng 5 và mùng 6 tết Nguyên đán. Chiếc thuyền này gọi là thuyền thờ, được người dân kính cẩn thờ cúng bên cạnh nhà thờ tiền hiền các thôn. Còn 3 chiếc thuyền còn lại, người dân gọi trang trọng là ông thuyền và được thành viên đội đua thuyền sử dụng trong những lần tập luyện", Trưởng thôn An Lộc Nguyễn Văn Lâm cho biết.

Bắt đầu từ ngày 11 tháng Chạp, người dân các thôn An Lộc, Gia Hòa, Tăng Long, An Đạo đã lần lượt làm lễ tại nhà thờ tiền hiền để xin phép thần linh tổ chức lễ rước thuyền và hạ thủy. Lễ hạ thủy được thực hiện tại khúc sông Trà Khúc. Sau khi làm lễ hạ thủy, các đội bắt đầu tập luyện. "Các thuyền đại diện cho 4 thôn sẽ trải qua 4 vòng đua. Kết quả chung cuộc nhất, nhì, ba, tư sẽ được tính dựa vào kết quả tổng hợp sau 4 vòng đua", ông Huỳnh Ân (74 tuổi), ở thôn Tăng Long cho biết.

Vào ngày mùng 5 tết Nguyên đán, ban lễ nghi cúng tế, thành viên của đội đua và người làng cùng tề tựu về nhà thờ tiền hiền của từng thôn để tham dự buổi lễ cúng tế thần linh cùng các bậc tiền hiền. Sau khi lễ cúng kết thúc, các thuyền đua mới được phép bước vào cuộc đua để tìm ra thuyền vô địch. Tổ chức nhân dịp đầu xuân mới nên hội đua thuyền không chỉ thu hút sự tham gia của người dân xã Tịnh Long, mà người dân các xã khác cũng đến cổ vũ.

Lễ hội đua thuyền tứ linh trên sông Trà Khúc không chỉ là ngày hội dịp Tết, mà còn là nét đẹp văn hóa được người dân trân trọng, gìn giữ. Thông qua hội đua thuyền, người dân gửi gắm lòng biết ơn, tri ân bậc tiền hiền có công khai hoang, lập ấp cùng những nguyện cầu, mong ước cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Bài, ảnh: Ý THU