Cuộc đua UAV tại Ukraine: Nga đi sau nhưng vượt trước

Kể từ khi xung đột Nga-Ukraine bùng nổ, quân đội Ukraine đã cố gắng sử dụng "chiến thuật bất đối xứng" để bù đắp cho sự bất lợi về sức mạnh, các vũ khí mới bao gồm UAV tấn công và UAV tự sát đã sử dụng nhiều và giúp Quân đội Ukraine giành nhiều chiến thắng quan trọng.

Tuy nhiên, một số nhà quan sát quân sự, từng tiến hành nghiên cứu thực địa chiến trường Ukraine chỉ ra rằng, Quân đội Nga đang bắt kịp và vượt qua Ukraine trong cuộc chiến UAV trên tất cả các mặt số lượng, chất lượng khi liên tục đưa vào sử dụng các mẫu UAV mới.

Đầu tháng 10 vừa qua, bà Melissa Haring, chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Hội đồng Đại Tây Dương ở Mỹ, đã quan sát giao tranh ở vùng Zaporozhye của Ukraine. Haring đã cùng những người dân ở đây trốn trong các tầng hầm giữa đống đổ nát và những tiếng nổ liên tục vang vọng bên tai cô.

Harlin tập trung vào việc nghiên cứu sử dụng UAV ở Ukraine; “Tôi đã đến một lớp huấn luyện sử dụng UAV và thấy rất nhiều loại khác nhau, từ UAV giám sát giúp xác định mục tiêu pháo binh cho đến UAV tự sát. Nhiều UAV có chất lượng kém và một số thậm chí bị hỏng trước khi đến đích”.

Trang web "Defense News" của Mỹ cho biết, vào mùa xuân năm 2022, một đoạn video ghi lại cảnh UAV TB2 của Ukraine tấn công quân đội Nga, đã được lan truyền rộng rãi và các quan chức Ukraine gọi UAV này là "siêu vũ khí".

Tuy nhiên, khi Nga cải thiện khả năng phòng không và tác chiến điện tử, sự đóng góp của UAV vào chiến tích Quân đội Ukraine ngày càng nhỏ hơn. Bài báo dẫn lời sĩ quan tình báo quân đội Ukraine, Đại tá Rodimair Valiuk nói rằng, nhiều loại UAV vẫn đóng một vai trò trong cuộc xung đột, nhưng những hạn chế đang bắt đầu xuất hiện.

Theo thông tin được thu thập bởi trang web tình báo nguồn mở "Oryx" của Hà Lan, trong vài tuần đầu tiên sau cuộc xung đột, UAV của Ukraine đã phá hủy ít nhất 5 xe tăng, 6 khẩu pháo xe kéo, 6 tàu chiến, 2 pháo phản lực phóng loạt, hai khẩu pháo phòng không và hàng tá xe cơ giới của Nga.

Nhưng theo thời gian, các UAV của Ukraine biến mất khỏi các video và hình ảnh chiến trường, cho thấy chúng đang gặp khó khăn trước các biện pháp đối phó ngày càng quyết liệt của Nga. Như Đại tá Waliuk đã nói: “Tôi không muốn nói từ ‘vô dụng’, nhưng thực sự rất khó để tìm được sân khấu cho UAV ‘diễn’ lúc này”.

Lấy UAV TB2 mà Thổ Nhĩ Kỳ cung cấp cho Ukraine làm ví dụ, Valiuk chỉ ra: "Khi bắt đầu cuộc chiến, loại máy bay này được triển khai thường xuyên và đạt được hiệu quả tốt. Nhưng trong chuyến bay gần đây, UAV TB2 chỉ ở trên không hơn 30 phút”. Theo nhà sản xuất máy bay Baykar của Thổ Nhĩ Kỳ, UAV TB2 có thể bay liên tục trên không tới 27 giờ.

Giám đốc điều hành của công ty Baykar, Haluk Bayrak cho biết trong một cuộc phỏng vấn với trang web "Defense News" của Mỹ, "Không thấy video, không có nghĩa là UAV TB2 không tham gia chiến đấu... Hiện tại, TB2 chủ yếu được sử dụng để theo dõi mục tiêu và nhiệm vụ này cũng có giá trị không kém”.

Kể từ tháng 6 năm nay, UAV TB2 của Ukraine đã được Canada giúp nâng cấp trực tiếp bằng thiết bị dò tìm quang học của Công ty L3 Harris Canada. Theo nhà cung cấp, thiết bị mới sẽ đảm bảo cho UAV TB2 có thể tiến hành trinh sát từ cự ly cao hơn và xa hơn.

Điều đáng chú ý là dựa trên những bài học rút ra trong giai đoạn đầu của cuộc xung đột, Nga đã tăng cường đầu tư đáng kể vào lĩnh vực UAV. Giới chức Ukraine tiết lộ, mảnh vỡ UAV của Nga được Ukraine thu hồi cho thấy, Nga đang mua các bộ phận của UAV thông qua các nền tảng thương mại điện tử.

Nếu UAV chỉ nhằm mục đích tiêu diệt đối thủ, thì chất lượng sản phẩm không còn quan trọng nữa mà ưu thế ở đây phải là số lượng và Nga theo triết lý này, khi thường xuyên sử dụng UAV tự sát Geran-2 để “tiêu hao” hệ thống phòng không và phá hoại cơ sở hạ tầng của Ukraine.

Tờ New York Times của Mỹ cho rằng, Nga đã nhận được giấy phép kỹ thuật từ Iran, đổi tên UAV Shahed-136 thành Geran-2, nhưng có nhiều cải tiến, như nạp thêm chất nổ bên trong thân máy bay, tăng cường khả năng chống nhiễu và thường xuyên sử dụng Geran-2 tấn công vào hậu phương Ukraine.

Ukraine cũng đang sản xuất UAV của riêng mình; tháng trước, một công ty Ukraine cho biết, loại UAV tấn công "Punisher" mà họ phát triển, có thể chống nhiễu điện tử và đã bàn giao hơn chục chiếc cho Quân đội Ukraine. Quân đội Ukraine cũng sử dụng UAV nhiều cánh quạt sản xuất trong nước, để ném bom xe tăng Nga.

Dù vậy, các nhà phân tích phương Tây vẫn cho rằng, Nga có lợi thế rất lớn về sản xuất quốc phòng và luôn ở thế vượt xa Ukraine. Melissa Harlin chỉ ra rằng, "Ukraine thua xa Nga trong lĩnh vực UAV khi thiếu cả UAV và người điều khiển có trình độ”.

Trong khi đó, Chính phủ Nga từ năm ngoái đã cam kết đầu tư hơn 1 tỷ USD để cải thiện lực lượng và việc sử dụng UAV. Do vậy, UAV của quân đội Nga không chỉ dừng lại ở tình trạng hiện tại mà còn nhiều thành tựu hơn nữa, khi họ đã chuyển sang sản xuất quốc phòng thời chiến.

Còn Samuel Bendett, chuyên gia về UAV tại Trung tâm Phân tích Hải quân, một tổ chức tư vấn ở Washington, tin rằng do thiếu nguồn lực, Ukraine phải tập trung vào các loại UAV cụ thể. "Ban đầu, Ukraine có lợi thế về UAV với Nga, nhưng quy mô tuyệt đối của ngành công nghiệp quốc phòng Nga đã dần đảo ngược hướng đi, hiện tại Nga đã vượt trước Ukraine nhiều lần”.

UAV tự sát Lancet của Nga phá hủy pháo tự hành Krab của Ukraine. Nguồn Topwar

Tiến Minh (theo Defence News, NYT)