Cuộc đua phát triển tàu ngầm nóng dần giữa các cường quốc

Viễn cảnh Australia sở hữu tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân sau thỏa thuận AUKUS (giữa Mỹ, Anh và Australia) khiến tình hình địa chính trị ở châu Á - Thái Bình Dương trở nên phức tạp hơn, kéo theo cuộc chạy đua vũ trang trên và dưới mặt nước, South China Morning Post cho biết.

Việc trang bị tàu ngầm hạt nhân cho Australia nhằm tăng cường khả năng đối phó với Trung Quốc. Do đó, điều này khiến Bắc Kinh đẩy nhanh tốc độ xây dựng hạm đội tàu ngầm và lực lượng chống tàu ngầm để đối phó với liên minh mới.

Ông Collin Koh, chuyên gia quan hệ quốc tế tại Đại học Nanyang, Singapore cảnh báo khi nhiều tàu ngầm được triển khai dưới nước kéo theo nguy cơ đụng độ ngoài ý muốn, vì các tàu ngầm gần như không thể nhìn thấy nhau khi đang chạy ở chế độ tàng hình.

Vụ tàu ngầm hạt nhân USS Connecticut (SSN-22), lớp Seawwolf của Mỹ đụng phải vật thể không xác định ở Biển Đông vào tuần trước là một tín hiệu cảnh báo về những nguy cơ xảy ra va chạm giữa các tàu ngầm trong tương lai.

Tàu ngầm sẽ dày đặc hơn dưới nước

“Trung Quốc sẽ xem đây là đe dọa lớn. Dù các tàu ngầm Australia còn lâu mới đi vào hoạt động, nó sẽ châm ngòi một cuộc chạy đua vũ trang”, ông Hu Bo, Giám đốc Sáng kiến giám sát tình hình Biển Đông - một tổ chức phi chính phủ ở Trung Quốc, cho biết.

Tàu ngầm hạt nhân chiến lược Type-094 (trước) và tàu ngầm hạt nhân Type-093 của Trung Quốc. Ảnh: Reuters.

Theo báo cáo của Lầu Năm Góc năm 2020 về sức mạnh hải quân Trung Quốc, lực lượng này sở hữu 4 tàu ngầm hạt nhân chiến lược (SSBN) Type-094, lớp Jin, 6 tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân (SSN) Type-093 và 50 tàu ngầm tấn công điện-diesel.

Trung Quốc đang đóng mới tàu ngầm SSN Type-095 và SSBN Type-096. Tháng 4 năm nay, thêm một SSBN Type-094A đã được đưa vào hoạt động dưới sự chứng kiến của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Australia đang vận hành 6 tàu ngầm điện - diesel lớp Collins và có kế hoạch mua ít nhất 8 SSN. Các tàu ngầm hạt nhân mới dự kiến được đưa vào hoạt động từ năm 2030, thậm chí là năm 2040. Một số bộ trưởng trong chính phủ Australia đề xuất kế hoạch thuê một số tàu ngầm hạt nhân của Mỹ để sử dụng cho mục đích huấn luyện.

Hải quân Mỹ sở hữu lực lượng tác chiến dưới nước mạnh nhất thế giới với 14 SSBN lớp Ohio. 3 lớp tàu ngầm tấn công hạt nhân gồm Seawolf, Los Angeles và Virginia với 52 tàu đang hoạt động.

Tất cả tàu ngầm của Mỹ đều chạy bằng năng lượng hạt nhân. Tại bất kỳ mọi thời điểm, Hải quân Mỹ luôn có ít nhất 24 tàu ngầm được triển khai ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Nước Anh - bên tham gia thỏa thuận AUKUS - nằm xa Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương về mặt địa lý, nhưng có kế hoạch quân sự thường trú trong khu vực. Anh có 4 tàu ngầm SSBN lớp Vanguard, 4 SSN lớp Astute và 4 SSN lớp Trafalgar đang phục vụ. Ngoài ra còn 3 tàu SSN lớp Astute và SSBN thế hệ tiếp theo Dreadnought đang được chế tạo.

Ấn Độ đã đưa vào hoạt động một tàu SSBN lớp Arihant, cùng 3 tàu khác dự kiến được bàn giao trong thời gian tới. Ấn Độ vừa trả lại cho Nga một tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Akula và dự kiến thuê chiếc khác vào năm 2025.

Nhật Bản đang vận hành 20 tàu ngầm điện - diesel, cùng một tàu đang được đóng mới.

“Nhật Bản và Ấn Độ đều có khả năng tự đóng mới tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân. Với Nhật Bản họ chỉ cần Mỹ bật đèn xanh và Hàn Quốc cũng vậy”, Song Zhongping, nhà bình luận quân sự ở Hong Kong (Trung Quốc) nói.

Trong tháng 1, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un cho biết đã hoàn thành thiết kế một tàu ngầm hạt nhân có khả năng bắn vũ khí chiến lược. Quá trình phát triển đang ở giai đoạn kiểm tra cuối cùng.

Hàn Quốc cũng đang đàm phán với Mỹ để được cấp phép đóng mới tàu ngầm hạt nhân.

Một diễn biến khác liên quan tại khu vực chính là cả Triều Tiên lẫn Hàn Quốc đều tuyên bố thử nghiệm phóng tên lửa đạn đạo từ tàu ngầm phi hạt nhân vào tháng này.

Vũ khí chống ngầm sẽ tăng mạnh

Giới phân tích cho biết các tàu ngầm vốn rất đắt đỏ trong mua sắm và tốn kém trong vận hành. Do đó không phải quốc gia nào cũng đủ khả năng đóng mới hoặc mua sắm tàu ngầm.

Tuy nhiên, khi căng thẳng trong khu vực gia tăng, những quốc gia không đủ khả năng thành lập hạm đội tàu ngầm hoặc mở rộng hạm đội hiện có sẽ tìm kiếm giải pháp tác chiến chống tàu ngầm.

Tàu ngầm tấn công hạt nhân lớp Virginia của Mỹ. Ảnh: Hải quân Mỹ.

“Giải pháp rẻ tiền hơn là đầu tư vào khả năng đối kháng khác, đơn cử là các tài sản có khả năng tác chiến chống ngầm như tàu chiến, trực thăng và máy bay cánh cố định”, Collin Koh, nhà nghiên cứu tại Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore, nói.

Về cơ bản, tàu ngầm gần như vô hình khi lặn dưới nước và hệ thống định vị thủy âm (sonar) đang chạy ở chế độ thụ động. Nhưng một khi bị lộ vị trí, tàu ngầm lại rất dễ bị tổn thương bởi vũ khí chống ngầm phóng từ tàu chiến hoặc máy bay.

Một lực lượng chống ngầm hùng hậu sẽ giúp các quốc gia không đủ khả năng xây dựng hạm đội tàu ngầm đối phó với các quốc gia sở hữu vũ khí này.

Trung Hiếu