Cục Công Thương địa phương: Hành trình 20 năm làm 'bà đỡ'

Nhiều sản phẩm công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp đã được Cục hỗ trợ phát triển. Ảnh: Đức Dũng/BNEWS/TTXVN

Trong 20 năm hình thành và phát triển, Cục Công Thương địa phương - Bộ Công Thương đã luôn tập trung triển khai thực hiện các nhiệm vụ, thống nhất phương châm hành động là: “Bắc cầu đi tới thành công” nhằm thể hiện sự nhất quán, kiên định trong đường lối phát triển công nghiệp của Đảng và nhà nước. Cục đã thể hiện rõ nhiệm vụ là cầu nối giữa Bộ Công Thương với các địa phương nhằm triển khai nhiệm vụ chung của ngành và chung tay vì sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

*Từ tham mưu chính sách…

Đứng trước yêu cầu về đẩy nhanh phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cấp thiết phải thành lập một đơn vị chuyên trách quản lý, hỗ trợ phát triển công nghiệp ở các tỉnh, thành phố, đồng thời làm nhiệm vụ cầu nối giữa Bộ và các địa phương, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho thực hiện các nhiệm vụ, ngày 28/5/2003, Chính phủ ban hành Nghị định số 55/2003/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Bộ Công nghiệp, trong đó, lần đầu tiên Cục Công nghiệp địa phương xuất hiện trong cơ cấu tổ chức của Bộ Công Thương.

Với nhiệm vụ của một đơn vị đầu mối theo dõi hoạt động quản lý nhà nước về công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và thương mại của các địa phương, Cục Công Thương địa phương đã xác định đây là một trong những nhiệm vụ then chốt, có vai trò đặc biệt quan trọng. Bởi vậy, ngay từ những năm đầu thành lập, Cục Công Thương địa phương đã thường xuyên phối hợp tốt với các các cơ quan, đơn vị trong và ngoài Bộ, đặc biệt là các Sở Công Thương để triển khai các nhiệm vụ.

Trên cơ sở đó, Cục đã kịp thời đề xuất, tham mưu, kiến nghị để lãnh đạo Bộ có những giải pháp chỉ đạo thúc đẩy phát triển công nghiệp, thương mại đối với các địa phương; nắm vững tình hình, điều kiện sản xuất công nghiệp từng vùng, những địa phương còn gặp nhiều khó khăn, giúp Bộ tìm giải pháp tháo gỡ.

Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về khuyến công ở Trung ương và địa phương đã từng bước được hoàn thiện, bám sát thực tiễn, đưa khuyến công đi vào cuộc sống, góp phần thực hiện hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, nhà nước về phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ môi trường ở khu vực nông thôn, các vùng có điều kiện khó khăn.

Tổ chức hệ thống khuyến công toàn quốc đã không ngừng được củng cố, trưởng thành, kết nối thống nhất từ Trung ương đến địa phương và hoạt động ngày càng hiệu quả. Đến nay, ngoài Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp 1 trực thuộc Cục, 63/63 Sở Công Thương các tỉnh, thành phố trên cả nước có đơn vị sự nghiệp thực hiện nhiệm vụ về khuyến công với tổng số trên 1.300 cán bộ, viên chức. Ngoài ra còn có các tổ chức dịch vụ khuyến công khác, như: Viện, Trường, Hiệp hội... tham gia và thực hiện các nội dung hoạt động khuyến công.

Cục trưởng Cục Công Thương địa phương - Ngô Quang Trung cho hay, trong những năm qua, công tác theo dõi, quản lý phát triển cụm công nghiệp cũng được Cục chú trọng. Nhiệm vụ này, Cục được Bộ giao từ năm 2008, ngay từ thời gian đầu Cục đã tập trung thu thập thông tin, số liệu liên quan đến cụm công nghiệp; phối hợp với các địa phương tiến hành khảo sát tình hình thực tế để có cơ sở xây dựng cơ chế, chính sách phục vụ cho công tác quản lý nhà nước đối với cụm công nghiệp.

Cục đã tham mưu Bộ Công Thương xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 105/2009/QĐ-TTg ngày 19/8/2009 về Quy chế quản lý cụm công nghiệp và ban hành Thông tư số 39/2009/TT-BCT ngày 28/12/2009 quy định thực hiện một số nội dung của quy chế quản lý cụm công nghiệp. Từ đây, công tác quản lý cụm công nghiệp trên phạm vi cả nước đã có cơ sở thực hiện và đi vào nề nếp, quy củ, đạt hiệu quả cao hơn.

Việc ban hành, tổ chức thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý, phát triển cụm công nghiệp đã tạo hành lang pháp lý thống nhất thực hiện trong cả nước từ quy hoạch, thành lập, đầu tư xây dựng hạ tầng, thu hút đầu tư... Đồng thời, chấn chỉnh việc phát triển cụm công nghiệp tự phát trước đây, thu hút được các nhà đầu tư hạ tầng và đầu tư thứ cấp… Công tác quản lý, đầu tư phát triển cụm công nghiệp nhìn chung được thực hiện nghiêm túc, đảm bảo theo trình tự, quy định của pháp luật, tạo thuận lợi trong tiếp cận chính sách về đất đai, đáp ứng nhu cầu mặt bằng sản xuất cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, các hợp tác xã, cơ sở sản xuất.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng khác của Cục Công Thương địa phương chính là giúp Ban Chỉ đạo của Bộ Công Thương triển khai các nhiệm vụ của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Cục được giao nhiệm vụ này từ năm 2010 và đã có nhiều cố gắng, cơ bản hoàn thành tốt các nhiệm vụ. Trong thời gian qua, Cục đã phối hợp với Ban Chỉ đạo Trung ương và các cơ quan, đơn vị, tổ chức liên quan tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách thực hiện Chương trình.

Đặc biệt, qua hơn 10 năm triển khai chương trình, Cục là đầu mối, phối hợp tham mưu trình Bộ trưởng Bộ Công Thương ban hành các văn bản quan trọng để thực hiện các tiêu chí được phân công theo dõi, như: Tiêu chí số 4 về điện nông thôn, tiêu chí số 7 về cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn trong bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới, chỉ tiêu về cụm công nghiệp thuộc tiêu chí số 6 về kinh tế trong Bộ tiêu chí quốc gia về huyện nông thôn mới và nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện khác...

Sau 4 năm triển khai đề án phát triển sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, làng nghề nông thôn. Đến nay trên địa bàn tỉnh có 23 cụm công nghiệp tập trung và 124 làng nghề đang hoạt động, tạo việc làm ổn định cho hơn 36,4 nghìn lao động, giá trị sản xuất tăng trưởng 24,4%, chiếm tỷ trọng gần 54% tổng giá trị sản xuất công nghiệp toàn tỉnh. Ảnh: Vũ Sinh – TTXVN

*… đến "bà đỡ" cho doanh nghiệp

Theo thông tin từ Cục Công Thương địa phương, chương trình khuyến công hàng năm với nguồn ngân sách hỗ trợ bình quân hơn 200 tỷ đồng (bao gồm cả kinh phí trung ương và địa phương) đã động viên và huy động được các nguồn lực tham gia, hoặc hỗ trợ các tổ chức, cá nhân đầu tư sản xuất, góp phần vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển công nghiệ - tiểu thủ công nghiệp; tạo việc làm, tăng thu nhập, thực hiện phân công lại lao động xã hội và xây dựng nông thôn mới.

Chương trình cũng giúp khuyến khích, hỗ trợ sản xuất sạch hơn nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên; giảm thiểu phát thải và hạn chế mức độ gia tăng ô nhiễm; bảo vệ và cải thiện chất lượng môi trường, sức khỏe con người.

Ngoài ra, các hoạt động cũng đã hỗ trợ, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế đầu tư phát triển bền vững, thực hiện có hiệu quả lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế. Chỉ tính trong 2 năm (2021 - 2022), Chương trình khuyến công đã hỗ trợ cho 23 cơ sở công nghiệp nông thôn xây dựng mô hình trình diễn kỹ thuật để phổ biến công nghệ mới, sản xuất sản phẩm mới; hỗ trợ ứng dụng máy móc thiết bị hiện đại, ứng dụng vào các khâu sản xuất, xử lý ô nhiễm môi trường cho 489 cơ sở công nghiệp nông thôn để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, hiệu quả sử dụng nguyên liệu, nhiên liệu; giảm thiểu ô nhiễm môi trường hoặc tạo ra sản phẩm mới so với máy móc thiết bị cơ sở sản xuất đang sử dụng.

Qua đó, góp phần nâng cao tỷ trọng công nghiệp nông thôn trong toàn ngành; tăng giá trị sản xuất công nghiệp địa phương; đẩy mạnh xóa đói giảm nghèo và phát triển đời sống văn hóa - xã hội, ổn định dân sinh ở nông thôn…

Đơn cử, giai đoạn 2005-2010, giá trị sản xuất công nghiệp cả nước tăng bình quân 13,77%/năm, trong đó giá trị sản xuất công nghiệp nông thôn tăng bình quân 16,54%/năm, số lượng các cơ sở công nghiệp tăng bình quân 8,64%/năm; số lao động làm việc trong các cơ sở tăng 8,94%/năm. Giai đoạn 2008 - 2012, giá trị sản xuất công nghiệp nông thôn của cả nước năm sau luôn có mức tăng trưởng cao hơn so với năm trước, bình quân 5 năm là 19,85 %/năm; số lượng cơ sở công nghiệp nông thôn tăng trung bình cả giai đoạn đạt 8,74%/năm. Giai đoạn 2014-2018, giá trị sản xuất công nghiệp nông thôn tăng bình quân 12,7%/năm, cao hơn mức tăng trưởng chung của toàn ngành công nghiệp.

Bên cạnh đó, Cục trưởng Ngô Quang Trung cũng cho hay, Chương trình phát triển sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu là một trong những nội dung quan trọng của hoạt động khuyến công quốc gia, nhằm phát hiện và tôn vinh những sản phẩm có chất lượng, có giá trị sử dụng cao, có tiềm năng phát triển sản xuất, mở rộng thị trường đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng để có kế hoạch hỗ trợ phát triển sản xuất và xúc tiến thương mại.

Trong thời gian qua, Cục Công Thương địa phương đã chủ trì, phối hợp với các Sở Công Thương, thực hiện tốt công tác bình chọn, đảm bảo công khai, minh bạch và tuân thủ các quy định của pháp luật. Trong giai đoạn 2012 - 2022, Bộ đã tổ chức 06 kỳ bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp khu vực; 04 kỳ bình chọn sản phẩm tiêu biểu cấp Quốc gia. Theo đó, đã có 1.632 sản phẩm được công nhận, cấp Giấy chứng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp khu vực và 512 sản phẩm được cấp Giấy chứng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia.

Phát triển tiểu thủ công nghiệp và doanh nghiệp có liên quan đến theo dõi doanh nghiệp công nghiệp nhỏ và vừa, kinh tế tập thể, hợp tác xã, làng nghề... Đây là một nhiệm vụ phức tạp, liên quan đến nhiều Bộ, ban, ngành khác nhau. Do vậy, để thực hiện triển khai hài hòa các nhiệm vụ, Cục đã tập trung phối hợp với các bộ, ngành, địa phương để tìm những biện pháp, hướng đi phù hợp, giúp thay đổi bộ mặt nông thôn, đẩy mạnh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế và từng bước xây dựng cơ chế, chính sách…

Ghi nhận những kết quả đã đạt được trong 20 năm qua, Cục Công Thương địa phương đã được Chủ tịch Nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba, Thủ tướng Chính phủ tặng Cờ thi đua các năm 2005, 2020, Cờ thi đua cho đơn vị xuất sắc và Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Công Thương trong nhiều năm và các phần thưởng khác. Nhiều cá nhân đã được Chủ tịch Nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba, Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Công Thương Bằng khen do có nhiều thành tích đóng góp vào quá trình phát triển của Bộ.

Trong thời gian tới, để đáp ứng được yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ mới, Cục Công Thương địa phương sẽ tiếp tục tập trung triển khai thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ như: Tập trung thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành Công Thương đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; huy động, sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực, tạo động lực mới thúc đẩy phát triển CNNT…/.

Đức Dũng/BNEWS/TTXVN