Cục Bảo vệ thực vật: Có dấu hiệu gia tăng lô hàng sầu riêng xuất khẩu bị cảnh báo

Báo cáo của Cục Bảo vệ thực vật đánh giá, việc các trường hợp vi phạm không tuân thủ quy định về kiểm dịch thực vật và an toàn vệ sinh khi xuất khẩu và gian lận trong xuất khẩu sầu riêng, thậm chí thu hái cả sầu riêng xanh để xuất khẩu sang Trung Quốc, không chỉ thiệt hại cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu của sầu riêng Việt Nam.

Cục Bảo vệ thực vật cảnh báo nhiều hậu quả nếu ngành hàng sầu riêng không tuân thủ quy định kiểm dịch thực vật.

Qua trao đổi và công tác kiểm tra thực tiễn cho thấy việc quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, Cục Bảo vệ thực vật đánh giá các địa phương chưa thực sự chủ động trong việc kiểm tra, giám sát các mã số xuất khẩu sau khi được cấp theo đúng quy định của nước nhập khẩu, đặc biệt là Nghị định thư sầu riêng đã ký với Trung Quốc. Tỷ lệ giám sát hiện còn thấp, thậm chí nhiều mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói không thực hiện giám sát theo quy định.

Việc xử các trường hợp vi phạm quy định của Nghị định thư về kiểm dịch thực vật đối với sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc chưa kịp thời và triệt để.

Chất lượng giám sát chưa được cải thiện nhiều, giám sát còn lỏng lẻo, hình thức. Một số địa phương mặc dù có tỷ lệ giám sát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói cao nhưng vẫn vi phạm quy định về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm của Trung Quốc theo thông báo của Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) trong thời gian qua....

Theo đó, Cục Bảo vệ thực vật cho biết, đây là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thực tế có nhiều lô hàng sầu riêng nhận được cảnh báo vi phạm về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm trong thời gian qua và có dấu hiệu gia tăng.

"Phải thẳng thắn thừa nhận rằng, các tồn tại, hạn chế nêu trên xuất phát từ chính nguyên nhân chủ quan của các tác nhân tham gia trong công tác quản lý, sản xuất, thu mua của ngành hàng sầu riêng. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến lô hàng bị cảnh báo mà còn có nguy cơ đưa toàn bộ ngành hàng sầu riêng của Việt Nam bị nước nhập khẩu xem xét áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ, hơn thậm chí là tạm dừng nhập khẩu, đặc biệt là thị trường Trung Quốc", Cục Bảo vệ thực vật cảnh báo.

Trước lo ngại trên, Bộ NN&PTNT yêu cầu Cục Trồng trọt chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương xác định quy mô các vùng trồng tập trung đảm bảo phù hợp với quy hoạch và định hướng đã được phê duyệt.

Cục Bảo vệ thực vật xây dựng các chương trình giám sát về an toàn thực phẩm và tiêu chuẩn chất lượng sầu riêng xuất khẩu, và có kế hoạch đào tạo, tập huấn cho các địa phương.

Các địa phương chỉ đạo sản xuất phù hợp với định hướng phát triển ngành hàng; giảm thiểu tình trạng phát triển tự phát, đặc biệt là tại các vùng có điều kiện khí hậu, đất đai, tưới tiêu nước không phù hợp, vùng bị ảnh hưởng hạn mặn trong mùa khô.

Đối với vùng trồng và cơ sở đóng gói tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình sản xuất, thu hoạch đáp ứng yêu cầu của Nghị định thư; cải tiến kỹ thuật sản xuất. Cử cán bộ kỹ thuật thường xuyên kiểm tra, phát hiện và xử lý các đối tượng kiểm dịch thực vật mà nước nhập khẩu quan tâm.

Theo báo cáo từ Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT), so với các quốc gia sản xuất sầu riêng khác như Thái Lan, Malaysia, Philippine, Indonesia…., Việt Nam có lợi thế sản lượng dồi dào, cho thu hoạch quanh năm, đặc biệt sầu riêng trái vụ.

Năm 2023, Việt Nam có khoảng 110.000 ha diện tích trồng sầu riêng, sản lượng khoảng 1.200.000 tấn (gấp hơn 2 lần cả về diện tích và sản lượng so với năm 2018), trong đó xuất khẩu trên 600 nghìn tấn và thu về khoảng 2,2 tỷ USD. Năm 2024, diện tích trồng sầu riêng tăng lên khoảng 150.000 ha, sản lượng dự kiến sẽ đạt 1,5 triệu tấn.

Với Trung Quốc là thị trường nhập khẩu sầu riêng lớn nhất thế giới, Việt Nam còn có thêm lợi thế khi xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc với thời gian vận chuyển nhanh hơn nên giá thành cạnh tranh hơn so với một số nước khác. Đây là những yếu tố giúp cho sầu riêng Việt Nam tạo được bước tiến lớn tại thị trường 1,4 tỉ dân này chỉ sau chưa đầy 2 năm gia nhập.

Đến nay, cả nước đã có 708 mã số vùng trồng và 168 mã số cơ sở đóng gói sầu riêng tươi được cấp. Các mã số này tập trung chủ yếu tại các tỉnh Tây Nguyên và các tỉnh Phía Nam, đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long (là vùng dẫn đầu về số lượng mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói sầu riêng. Thị trường nhập khẩu chủ yếu sầu riêng của Việt Nam hiện nay là Trung Quốc.

Thy Lê

-