Của ếch và... người
Những ngày cuối năm 2023, trong lúc ở Cali nhiều người rần rần đồn đoán về chuyện ông Trump có ra tranh cử được không, thì có một chuyện nhỏ bé hơn, lặng lẽ hơn, nhưng cũng rất căng thẳng, đó là chuyện... con ếch.
Ta thường nói “Chuyện nhỏ như con thỏ”. Còn đây là “Chuyện nhỏ như con ếch”, nhưng đã trở thành một cuộc chiến kéo dài hơn mười năm nay, có lúc thầm lặng nhưng cũng có khi sôi nổi, ồn ào.
Trước hết đó là cuộc chạm trán giữa hai loài ếch nhái: một bên là loài ếch xanh chân đỏ hoặc chân vàng, đã sinh sống trong các ao hồ ở California từ nhiều thế kỷ; một bên là loài ếch ễnh ương mập mạp được nhập khẩu từ các trang trại ếch ở Trung Quốc. Chúng được đưa đến California qua các lô hàng thủy sinh, dưới dạng ếch hay dạng nòng nọc, và được tập kết tại nhiều cửa hàng trên phố Tàu San Francisco, ngồi chồm hổm thành đàn đông đúc trong những bồn nhựa lớn.
Loài ễnh ương này được đưa đến Cali, một bang có nhiều cư dân gốc Á, chủ yếu để làm thực phẩm trong các nhà hàng. Nhưng bằng cách nào đó một số con đã tẩu thoát, trở thành dân nhập cư trên những cánh đồng của California.
Sẽ không có gì đáng nói, nếu chúng không chạm trán với loài ếch bản địa. Cuộc đụng độ giữa ếch Mỹ và ếch Tàu đã cho ra một kết quả khủng khiếp. Trong một thời gian ngắn, ếch Tàu đã tấn công và ăn thịt ếch bản địa, khiến loài ếch nhỏ này nhanh chóng được đưa vào danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng.
Và, câu chuyện “ếch lớn nuốt ếch bé” này nhanh chóng mở rộng ra thành một cuộc tranh cãi giữa con người: một bên là các hiệp hội bảo vệ động vật, bảo vệ đa dạng sinh học, và một bên là các doanh nhân gốc Trung Quốc.
Các nhà bảo vệ động vật không ngừng lên tiếng: “Chỉ có cấm nhập khẩu ếch Tàu mới có thể giải quyết các vấn đề do loài ếch xâm lăng gây ra, với bước nhảy vọt khổng lồ và sự thèm ăn nguy hiểm của nó”.
Những chú ếch Tàu nhập khẩu được bán tại khu phố Tàu ở San Francisco ngày 15.12.2023. Ước tính có khoảng 2 triệu con ếch được nhập khẩu vào bang California mỗi năm, thay thế những con ếch bản địa nhỏ hơn nhiều mà chúng ăn thịt. Loài ễnh ương này cũng bị cho là nguyên nhân gây ra các bệnh truyền nhiễm góp phần làm suy giảm loài lưỡng cư trên toàn cầu. Ảnh: The Meccury News
Nhưng không đơn giản như vậy. Những con ễnh ương đi tàu thủy đến California, để trở thành món nhậu khoái khẩu trong các nhà hàng châu Á, là một nguồn lợi lớn mà các thương lái không dễ dàng từ bỏ. Từ lâu những doanh nhân này đã thành một thế lực mạnh, họ cũng có những dân biểu, nghị sĩ đại diện cho mình. Thượng nghị sĩ Leland Yee của San Francisco cao giọng: “Cả cộng đồng người Hoa và cộng đồng người Mỹ gốc Á đều có tập quán tiêu thụ những loài động vật đặc biệt này… Chúng là một phần văn hóa của chúng tôi. Chúng là một phần di sản của chúng tôi”.
Để chứng minh cho quan điểm văn hóa đó, họ còn dẫn tư liệu từ đời Minh, những ghi chép về việc ăn thịt ếch, là một tập quán đã có từ ít nhất 600 năm trước.
Cuộc tranh cãi cứ thế kéo dài hàng chục năm trên các báo chí, nghị trường và diễn đàn. Trong khi đó, loài ễnh ương vẫn lặng lẽ kéo nhau vào cửa khẩu. Hiện nay, đã có hàng triệu con sinh sống trong các mương, kênh và ao khắp California.
Tình hình này khiến cho những người bảo vệ động vật hoang dã rất nóng lòng và thất vọng! Ông Kerry Kriger thuộc tổ chức lưỡng cư Save The Frogs nhiều lần khẩn thiết kêu gọi: “Chỉ cần ngăn chặn ếch xâm nhập vào bang, sẽ là một động lực to lớn cho các nỗ lực bảo tồn động vật lưỡng cư”.
Cuối cùng thì sự kiên trì của các nhà bảo vệ môi trường cũng được đáp lại: ngày 13.12.2023, các ủy viên California đã bỏ phiếu thông qua quyết định cấm nhập khẩu và cấm bán “ếch lạ”. Cấm nhập khẩu và cấm bán, nghĩa là từ nay các món ếch chiên bơ, ếch xào sả… sẽ không còn xuất hiện trong thực đơn các nhà hàng nữa, điều này chắc hẳn làm buồn lòng một số thực khách. Nhưng với những người yêu động vật, cái tin này là một niềm vui lớn lao. Vui vì, hàng triệu con ếch nhỏ xinh trên những cánh đồng, những ao hồ của California đã được cứu mạng! Cuối cùng tình thương dành cho những sinh linh vô tội đã chiến thắng sự tham lam tư lợi. Chiến thắng này tưởng chừng đơn giản, vậy mà đã phải trải qua cuộc giằng co vật vã hàng chục năm…
Theo khảo sát của giới chuyên môn, loài ễnh ương xâm lăng này không chỉ được du nhập vào Mỹ, chúng đã được lặng lẽ đưa vào hơn 40 quốc gia và bốn châu lục. Vậy là tuy chuyện nhỏ như con thỏ, nhưng không phải chỉ có ở Cali, và... cũng không phải chỉ xảy ra với loài ếch.
