Chuyển đổi số từ thúc đẩy giao dịch điện tử

Chữ kí số đã được quy định, công nhận trong Luật Giao dịch điện tứ sửa đổi. Ảnh minh họa: DNCC

Giao dịch điện tử có giá trị như giao dịch truyền thống

Luật Giao dịch điện tử sửa đổi sẽ giúp nhiều luật hiện nay có ngay hiệu lực thi hành trên môi trường số; luật nào trước đây chưa quy định giao dịch được thực hiện bằng phương tiện điện tử thì được áp dụng theo quy định của Luật Giao dịch điện tử. Luật quy định giao dịch điện tử có giá trị tương đương và có thể sử dụng thay thế giao dịch truyền thống. Các cơ quan, tổ chức sẽ không thể viện dẫn việc chưa có quy định để từ chối giá trị pháp lý của giao dịch điện tử.

Trước khi được thông qua, khi Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi), bà Trần Thị Hồng Thanh, đại biểu Quốc hội đoàn tỉnh Ninh Bình cho rằng những vấn đề được sửa đổi, bổ sung trong dự thảo Luật về cơ bản đang hướng tới khắc phục những hạn chế, bất cập của các quy định pháp luật về giao dịch điện tử hiện nay; tạo hành lang pháp lý hoàn thiện đầy đủ, thuận lợi cho việc chuyển đổi các hoạt động từ môi trường thực sang môi trường số nhằm chủ động tích cực tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và công cuộc chuyển đổi số quốc gia.

Về phạm vi điều chỉnh, đại biểu Trần Thị Hồng Thanh nhất trí với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật đến các hoạt động của đời sống xã hội, bao gồm giao dịch điện tử của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực dân sự, kinh doanh, thương mại, hành chính và các lĩnh vực khác do pháp luật quy định.

Cung cấp thông tin cho báo chí trước khi dự án Luật này được thông qua, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng của ngân hàng BIDV, Thành viên Hội đồng Khoa học của Ủy Ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, các nội dung quy định tại dự thảo Luật đã khắc phục được những bất cập, hạn chế của Luật cũ. Đặc biệt việc công nhận giao dịch điện tử có giá trị pháp lý giống như giao dịch truyền thống với các điều kiện kèm theo. Điều này có ý nghĩa rất quan trọng đối với lộ trình chuyển đổi số của nền kinh tế nói chung, trong bối cảnh nhu cầu giao dịch điện tử tăng trưởng nhanh chóng hiện nay.

“Sửa đổi luật giúp các ngành, lĩnh vực trong đó có lĩnh vực ngân hàng có cơ sở pháp lý hoàn thiện để đẩy mạnh các hoạt động giao dịch điện tử, chuyển đổi số thành công,” ông Lực nói.

Nói tại một tọa đàm về chuyển đổi số ngành ngân hàng trước khi Luật trên được thông qua, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, cho biết hoạt động của các ngân hàng, trung gian tài chính gặp nhiều khó khăn, thách thức, thậm chí rủi ro pháp lý – do thiếu khuôn khổ pháp luật quy định về giao dịch điện tử trong bối cảnh nhu cầu giao dịch điện tử phát triển mạnh mẽ tại tất cả các lĩnh vực.

Với việc ban hành Luật Giao dịch điện tử sửa đổi thay thế cho luật cũ đã ban hành từ năm 2005, ông Hùng cho rằng các quy định mới đã cơ bản khắc phục những bất cập, hạn chế của luật cũ, đặc biệt việc công nhận giao dịch điện tử có giá trị pháp lý giống như giao dịch truyền thống với các điều kiện kèm theo.

Nói về luật trên khi cung cấp thông tin cho báo chí, ông Trần Phương Bắc, đoàn Luật sư TP. HCM cho rằng, Luật Giao dịch điện tử cũ chưa theo kịp với quá trình chuyển đổi số của ngân hàng và gây ra nhiều khó khăn cho cả người tiêu dùng lẫn ngân hàng. Do đó việc sửa đổi luật này là tất yếu và là một bước quan trọng để gỡ bỏ những “nút thắt” cho hoạt động ngân hàng và tạo đà cho chuyển đổi số của ngành ngân hàng.

Vẫn theo ông Bắc, Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) đi vào thực tiễn sẽ có những tác động đến ngành ngân hàng và nền kinh tế nói chung. Trong đó, quan trọng nhất là sẽ tạo hành lang pháp lý cho hoạt động giao dịch điện tử trong các lĩnh vực tài chính – ngân hàng, thúc đẩy chuyển đổi số và nâng cao hiệu quả, an toàn của các giao dịch; quy định rõ ràng về quyền, trách nhiệm, giải quyết tranh chấp trong giao dịch điện tử, giảm thiểu rủi ro pháp lý và công nghệ cho các bên tham gia giao dịch…

Trao đổi với báo giới, ông Vũ Ngọc Sơn, Giám đốc Kỹ thuật của Công ty công nghệ NCS, cho rằng Luật Giao dịch điện tử sửa đổi giúp hoàn thiện hành lang pháp lý cho các hoạt động giao dịch trên không gian mạng. Đặc biệt mở rộng phạm vi áp dụng của hoạt động giao dịch điện tử tới tất cả các hoạt động của đời sống xã hội.

Đánh giá về những tác động của Luật Giao dịch điện tử sửa đổi khi có hiệu lực tại các cuộc hội thảo góp ý về dự thảo này được tổ chức trước khi được thông qua, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam VCCI, cho rằng luật này sẽ có tác động rất lớn đến hoạt động trên môi trường điện tử của cơ quan nhà nước, người dân và doanh nghiệp. Các quy trình thực hiện giao dịch điện tử được luật hóa rõ ràng sẽ đảm bảo giá trị pháp lý cho giao dịch điện tử. Luật sẽ tạo một hành lang pháp lý hoàn thiện, đầy đủ, thuận lợi cho việc chuyển đổi các hoạt động từ môi trường thực sang môi trường số trong tất cả các ngành, lĩnh vực.

Chữ ký số được công nhận trong giao dịch điện tử

Theo phân tích của ông Vũ Ngọc Sơn, Luật Giao dịch điện tử sửa đổi đã quy định, bảo đảm giá trị pháp lý của chữ ký số, chứng thực điện tử, hợp đồng điện tử nói riêng và giá trị pháp lý của các giao dịch điện tử nói chung.

Việc quy định về tính pháp lý của chữ ký số được cho rằng tạo thuận lợi để thúc đẩy nó trong thời gian tới. Nhất là trong Chiến lược Quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, Thủ tướng Chính phủ đã đặt mục tiêu tỉ lệ dân số trưởng thành có chữ ký số hoặc chữ ký điện tử cá nhân đạt trên 50% vào năm 2025 và 70% vào năm 2030. Chiến lược cũng xác định triển khai ký số từ xa theo hướng ưu tiên phổ cập việc sử dụng chữ ký số cá nhân cho người dân đơn giản, thuận tiện, an toàn.

Bên cạnh đó, Luật Giao dịch điện tử sửa đổi đã bổ sung quy định về sử dụng, công nhận chữ ký điện tử nước ngoài. Quy định này sẽ giảm chi phí giao dịch xuyên biên giới cho tổ chức, cá nhân; thúc đẩy hoạt động giao dịch điện tử xuyên biên giới.

Ông Vũ Ngọc Sơn cho hay chữ ký số cá nhân giúp giải quyết tất cả các giao dịch điện tử cần xác thực danh tính của người dùng. Vì vậy, đây sẽ là thành phần không thể không có trong phát triển kinh tế số. Việc phổ cập chữ ký số cá nhân sẽ giúp giải quyết tất cả các thủ tục hành chính qua mạng, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, giảm thiểu chi phí hành chính, nâng cao hiệu quả và tính minh bạch của các giao dịch trực tuyến. Chữ ký số cá nhân còn có thể ứng dụng để thay thế việc xác thực bằng mã giao dịch dùng 1 lần OTP trong các giao dịch ngân hàng, tài chính, với tính bảo mật cao hơn.

“Nếu mỗi người dân có một định danh số và một chữ ký số, chúng ta tiến dần tới xã hội không giấy tờ. Theo đó, phần lớn các thủ tục có thể thực hiện qua mạng mà vẫn đảm bảo độ tin cậy tương đương giấy tờ in… Đó sẽ là một cuộc cách mạng về chuyển đổi số toàn diện cho tất cả người dân”, ông Sơn nói.

Tạo hàng lang pháp lý cho chuyển đổi số và tiết kiệm cho xã hội

Thậm chí ông Sơn còn ví von và nhận định rằng, Luật Giao dịch điện tử sửa đổi giống như một đường băng để các lĩnh vực về chuyển đổi số, chính phủ số, kinh tế số và xã hội số có thể cất cánh trong thời gian tới.

Trao đổi với báo chí, ông Vũ Thế Bình, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Internet Việt Nam nhận định, việc Luật này được thông qua giúp hoàn thiện hơn nữa hành lang pháp luật liên quan đến các hoạt động chuyển đổi số của Việt Nam.

Đến tháng 7-2024, Luật mới có hiệu lực và sẽ có các quy định cụ thể dưới Luật để hướng dẫn thi hành, ông Bình tin rằng Luật giao dịch điện tử sửa đổi sẽ giúp các cơ quan nhà nước, các doanh nghiệp và người dân sẽ có được môi trường giao dịch điện tử rõ ràng và thuận tiện hơn.

Ông Bình cho rằng tới đây các hành lang Luật đưa ra và sẽ được cụ thể hóa bởi Chính phủ và các bộ, ngành liên quan; từ đó giúp cho người dân, doanh nghiệp tin tưởng và mạnh dạn hơn với việc thực hiện các giao dịch qua các hình thức điện tử. Nhờ vậy, chi phí vận hành các hoạt động kinh tế cũng được kỳ vọng sẽ giảm xuống, gia tăng năng lực cạnh tranh, hiệu quả kinh tế cho doanh nghiệp, đồng thời mang lại sự tiện lợi, tối ưu chi phí và thời gian cho người dân.

Cùng chung quan điểm trên, ông Vũ Ngọc Sơn cho rằng, khi Luật Giao dịch điện tử chính thức có hiệu lực sẽ góp phần cải cách các thủ tục hành chính, rút gọn được quá trình xử lý hồ sơ giấy tờ, tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân và doanh nghiệp.

Ông Đậu Anh Tuấn từ VCCI cũng cho rằng Luật Giao dịch điện tử sửa đổi sẽ giúp tiết kiệm cho xã hội nhiều chi phí hơn so với giao dịch truyền thống khi các bên trong giao dịch không cần gặp mặt trực tiếp để thực hiện giao dịch. Thời gian giao dịch cũng rất nhanh chóng bởi các bên có thể thực hiện giao dịch ở bất cứ đâu với một vài thao tác đơn giản trên thiết bị điện tử… tạo ra những đột phá, mang lại hiệu quả lớn.

Đưa ra những con số cụ thể hơn khi trao đổi với báo chí về nội dung trên, ông Vương Quốc Thắng, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Quốc hội cũng cho rằng việc sửa đổi luật trên sẽ giúp tiết kiệm cho xã hội nhiều chi phí so với giao dịch truyền thống. Ví dụ, giao dịch về thủ tục hành chính của người dân với cơ quan nhà nước trung bình khoảng 600.000 giao dịch/ngày. Nếu thực hiện theo phương pháp truyền thống, mỗi giao dịch này mất tối thiểu 2 lần đi lại, trung bình một giờ/lượt. Như vậy, để thực hiện thành công một giao dịch đảm bảo tuân thủ thủ tục hành chính, người dân mất tối thiểu 2 giờ đi lại. Nếu thực hiện thủ tục hành chính qua giao dịch điện tử, ước tính số tiền tiết kiệm tối thiểu khoảng hơn 9.011 tỉ đồng/năm. Bên cạnh đó là chi phí tiết kiệm được từ sao chụp, chứng thực, ước khoảng 2.592 tỉ đồng/năm…

Vân Ly