Chuyển đổi số báo chí cần bắt đầu từ chuyển đổi tư duy

Sự chuyển dịch phương thức tiếp cận thông tin của bạn đọc, nghe, xem trực tiếp đang ngày càng phổ biến, các cơ quan báo chí dùng trí tuệ nhân tạo (AI) để định hướng, dẫn dắt bạn đọc là xu thế tất yếu. Để làm được việc này, các cơ quan báo chí phải có chiến lược tổ chức, vận hành, quản lý, chuyển đổi số theo mô hình đa nền tảng mới có thể đáp ứng nhu cầu đa dạng của bạn đọc.

Chia sẻ tại Tọa đàm Chuyển đổi số báo chí - Nâng bước đồng hành do Báo Đầu tư tổ chức sáng 20/6, PGS.TS Bùi Chí Trung, Phó viện trưởng Viện đào tạo Báo chí và Truyền thông, Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn Hà Nội cho rằng, vấn đề chuyển đổi số báo chí được đề cập đến nhiều trong thời gian qua, tuy nhiên nhiều cơ quan báo chí ở Việt Nam còn chưa thực sự hiểu rõ phải chuyển đổi số thế nào và bắt nguồn từ đâu.

PGS.TS Bùi Chí Trung, Phó viện trưởng Viện đào tạo Báo chí và Truyền thông, Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn Hà Nội. (Ảnh: Chí Cường)

Chuyển đổi số không đơn giản là số hóa, mà sâu hơn, toàn diện, phức tạp hơn rất nhiều.

Chuyển đổi số cũng không phải bắt đầu từ vấn đề công nghệ mà trước hết phải bắt đầu từ chuyển đổi tư duy và nhận thức. Theo PGS.TS Bùi Chí Trung, chuyển đổi số gắn liền với thay đổi tư duy, thay đổi văn hóa số, môi trường làm việc của các cơ quan báo chí, đặc biệt là tư duy của lãnh đạo cơ quan báo chí.

Chuyển đổi số báo chí còn là chuyển đổi văn hóa trong tòa soạn, từ khâu quản lý cơ sở hạ tầng bằng hệ thống trí tuệ nhân tạo cho tới quy trình vận hành từ quản trị viên đến biên tập viên, phóng viên.

PGS.TS Bùi Chí Trung cho biết, tương lai của mỗi tờ báo tùy thuộc vào việc xây dựng mối quan hệ tương tác chặt chẽ hơn với độc giả. Do đó, các cơ quan báo chí cần chủ động thay đổi mô hình, quy trình sản xuất, hợp tác với các cơ quan truyền thông khác để tạo chỗ đứng, vị thế trong làng báo chí công nghệ.

Nhưng để làm được điều đó thì các cơ quan báo chí Việt Nam vẫn đang gặp nhiều vướng mắc. Vướng mắc từ cơ chế chính sách quản lý đến đặc thù từng cơ quan báo chí, không thể “một sớm một chiều” để có thể thay đổi những nguyên tắc và khuôn khổ quản lý.

Để tạo ra thay đổi thúc đẩy chuyển đổi số trong một tờ báo, môi trường làm việc cũng đóng góp một phần thúc đẩy khả năng tư duy của con người, môi trường phù hợp giúp nâng cao giá trị của các cá nhân, luôn ở tâm thế sẵn sàng thích nghi với các thay đổi từ bối cảnh việc làm hoặc nhu cầu công việc.

PGS.TS Bùi Chí Trung (thứ hai từ phải sang) cùng Phó cục trưởng Cục Báo chí Mai Hương Giang và Luật sư Lê Văn Dương (áo vest đen) chia sẻ tại Talkshow Chuyển đổi số báo chí- nâng bước đồng hành tại Studio của Báo Đầu tư.

Có thể nói, mỗi cơ quan báo chí có cách chuyển đổi số khác nhau, công nghệ nào phù hợp với tòa soạn thì đầu tư, áp dụng, phải thực chất và linh hoạt, không nên chạy theo, áp dụng máy móc xu hướng thế giới. Điều quan trọng là tất cả cùng làm mới có thể thực hiện chuyển đổi số hiệu quả. Một chiến lược chuyển đổi số lấy độc giả làm trung tâm có thể giúp thúc đẩy doanh thu cũng như quảng cáo. Các cơ quan báo chí cần điều chỉnh kế hoạch quảng cáo dựa trên nắm bắt xu thế độc giả và thu thập dữ liệu độc giả trực tiếp.

“Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã có, nhưng liệu tốc độ thay đổi của hệ thống báo chí hiện nay có bắt nhịp kịp thời với tốc độ vận hành của khoa học công nghệ hiện đại ở cả trong nước lẫn thế giới hay không là một cấn đề. Phải làm sao để câu chuyện này thấm vào máu của từng cá nhân đang hoạt động trong lĩnh vực báo chí truyền thông”, PGS.TS Bùi Chí Trung nhấn mạnh.

Trong một cơ quan báo chí, nếu người lãnh đạo có tư duy về chuyển đổi số và muốn chuyển đổi số thì tỷ lệ thành công được xem là đã đạt 60%. Nếu lan tỏa tư duy chuyển đổi số đến mọi ngóc ngách, hoạt động trong tòa soạn thì có thể chuyển đổi số thành công.

Trong lĩnh vực báo chí, chuyển đổi số không phân biệt tờ báo lớn hay tờ báo nhỏ. Một tờ báo nhỏ nếu có chiến lược chuyển đổi số hiệu quả, giữ chân được lượng độc giả trung thành và duy trì được nội dung tốt, chất lượng, chuyên sâu cung cấp cho độc giả thì khả năng chuyển đổi số thành công sẽ cao hơn các tờ báo lớn không có chiến lược đúng đắn.

Chuyển đổi số là con đường mà báo chí cần phải bước đi, thậm chí là đi nhanh và quyết liệt, nếu không muốn bị tụt hậu. Dù đang trong kỷ nguyên số, các tòa soạn vẫn phải luôn ghi nhớ những giá trị cơ bản của báo chí. Tin cậy, chính xác, công bằng và cân bằng trong mỗi bài viết là những giá trị vô cùng quan trọng để báo chí khẳng định mình trước "rừng" thông tin xô bồ, thậm chí nhiễu loạn trên các nền tảng mạng xã hội vốn có những hạn chế trong kiểm chứng.

Ở thời điểm hiện tại, vai trò của công nghệ là điều không thể phủ nhận. Báo chí không thể phát triển được nếu không có công nghệ song hành, đặc biệt trong một thế giới “Digital First” luôn thay đổi một cách nhanh chóng. Do vậy, các cơ quan báo chí cần tạo ra chiến lược chuyển đổi số hiệu quả để thúc đẩy doanh thu, mang lại sự ổn định cho tờ báo của mình.

Phương Linh