Chủ tịch Vinacas giãi bày về 'gót Asin' của ngành điều

Ông Nguyễn Đức Thanh - Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam.

Theo khảo sát của một số địa phương, năm nay ngành điều mất mùa nặng, ông có thể cho biết nguyên nhân?

-Theo đánh giá của Vinacas, sản lượng điều ở Bình Phước, Đồng Nai năm nay giảm gần 50%. Dự kiến chỉ đáp ứng được khoảng 200.000 – 300.000 tấn, còn năm ngoái là trên 460.000 tấn.

Vinacas đã có các khảo sát và gửi báo cáo đến Bộ NNPTNT lẫn các địa phương nhưng nhiều nơi chỉ đánh giá là mất mùa cục bộ. Thực tế ở nhiều vùng, điều bị mất trắng do bọ xít muỗi tấn công. Chúng ta phát hiện bệnh chậm, đến khâu phòng trừ lại tiến hành không đồng bộ giữa các vùng nên tổn thất nặng.

Về khách quan, điều mất mùa là do thời tiết. Đúng thời điểm điều ra hoa kết trái thì gặp mưa trái mùa. Cây điều vốn thụ phấn chéo nên rất “khó tính” với thời tiết thất thường, dù nông dân Việt Nam đã đầu tư rất tốt và có nhiều kinh nghiệm chăm sóc điều.

Tình hình mất mùa sẽ ảnh hưởng thế nào đến việc chế biến và xuất khẩu điều, thưa ông?

-Điều nguyên liệu năm nay thì chắc chắn là thiếu hụt, cụ thể thiếu bao nhiêu thì vẫn phải chờ vụ mùa ở Đông Phi và Indonesia.

Sản lượng điều trong nước giảm, trong khi điều của Campuchia không được tốt như kỳ vọng. Điều nhập khẩu từ Tây Phi chưa về nhiều nên công suất chế biến từ các nhà máy cũng đang ở mức cầm chừng.

Nhiều người đang lo ngại tình trạng điều mất mùa sẽ làm ảnh hưởng lớn đến chất lượng điều?

-Hai cuộc khảo sát tại thị trường Tây Phi trước và sau tết cho thấy vụ 1 chất lượng tốt, sản lượng nhập khẩu trên 400.000 tấn. Nhưng vụ 2, lượng điều nhân thu hồi chỉ 40 – 42 pound/1 bao (80kg), trong khi đó vụ 1đạt 48 – 50 pound chứng tỏ chất lượng giảm rất sâu mà giá lại tăng. Vinacas đã có công văn khẩn gửi các hội viên nên cẩn thận trong việc nhập khẩu hạt điều nguyên liệu vụ 2 từ Tây Phi.

Ngay tại Bình Phước, chất lượng điều vụ mót (vụ 2 và 3) chất lượng cũng kém do thời tiết, sâu bệnh.

Vụ điều năm nay, nông dân Bình Phước thất thu nặng vì mất mùa.

Vậy Vinacas có thể đưa ra dự báo về giá điều sắp tới?

-Giá xuất khẩu quý 1 năm nay đạt bình quân gần 9.200 USD/tấn, năm ngoái là 8.200 USD/tấn. Giá vụ 2 tăng so vụ 1 là 200 USD/kg. Giá trong nước năm nay cũng tăng lên gần 50.000 đồng/kg, so năm ngoái chỉ 38.000 – 40.000 đồng/kg.

Ông đánh giá thế nào về mô hình làm điều hữu cơ đang được quan tâm hiện nay ở Bình Phước?

-Làm điều hữu cơ là một định hướng đúng, nhưng còn tùy thị trường. Cách Bình Phước đang làm hiện nay là nên đi vào thực chất, vì nếu chạy đua theo hình thức có khi lại gây ra phản ứng phụ. Ở thị trường Úc, người mua điều hữu cơ còn ít, giá chỉ tăng hơn điều bình thường trên 20%, trong khi đó năng suất điều hữu cơ thấp hơn nhiều.

Những mô hình hiện nay mới bắt đầu khởi sắc, chứ tính liên kết vẫn chưa rõ nét. Việc phân biệt điều sạch và không sạch đang có vấn đề vì truy xuất nguồn gốc còn khó. Chúng ta đang thiếu quy trình cho cây điều nên phải làm theo tiêu chuẩn các nước thế giới với chi phí đầu tư cao.

Việt Nam cần sớm có quy trình để có các bước đi bài bản. Sau đó là quảng bá quy trình để người mua chấp nhận sản phẩm của chúng ta.

Hạt điều Việt Nam cần được quan tâm nhiều hơn trong khâu chế biến để nâng cao giá trị.

Ông có thể cho biết rõ hơn về những mục tiêu cụ thể mà ngành điều cần làm hiện nay?

Hiện ngành điều đang chuyển hướng chiến lược bán hàng, từ cạnh tranh giá thấp sang cạnh tranh giá cao; hình thành nếp văn hóa theo các thông lệ thương mại công bằng của thế giới và đã được thừa nhận.

Nhưng không vì việc Việt Nam đang dẫn đầu thế giới về xuất khẩu điều mà chủ quan, vì thị trường mới là người quyết định cuộc chơi. Bài học cụ thể là năm trước chúng ta xem nhẹ Trung Quốc nên đã bị tẩy chay ngay ở thị trường tưởng là dễ tính này. Trong tháng 5, Bộ NNPTNT sẽ chủ trì hội nghị đánh giá tổng thể mùa vụ và sẽ đưa ra giải pháp lâu dài.

Xin cảm ơn ông!