Chính phủ tạo nhiều cơ chế phát triển nhà ở xã hội, kết quả ra sao?

Dù được Chính phủ quan tâm, tạo nhiều chính sách phát triển, đầu tư xây dựng nhà ở xã hội vẫn gặp nhiều điểm nghẽn. Ảnh: Minh Hoàng

Tích cực tạo cơ chế, chính sách phát triển nhà ở xã hội

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh báo cáo tại Hội nghị Tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, thời gian qua, Chính phủ đã hoàn thiện xây dựng các dự án luật theo kế hoạch, tạo nhiều cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường ưu đãi chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội.

Trong đó có các chính sách như miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất của dự án; ưu đãi thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế. Cùng với đó, chủ đầu tư nhà ở xã hội cũng được vay vốn với lãi suất ưu đãi.

Đối với người có nhu cầu mua nhà ở xã hội, cơ quan quản lý thực hiện cắt giảm quy định điều kiện cư trú với đối tượng mua, thuê mua nhà ở xã hội; riêng người thuê nhà ở xã hội không phải xác nhận điều kiện về cư trú và điều kiện về thu nhập. Các đối tượng là công nhân, lực lượng vũ trang được hưởng thêm các chính sách riêng về nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp;...

Các Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp xây dựng nhiều thông tư, chính sách, cơ chế giúp tháo gỡ điểm nghẽn đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.

Địa phương giậm chân tại chỗ, nhiều dự án nhà ở xã hội chậm tiến độ

Về kết quả triển khai thực hiện dự án nhà ở xã hội trong giai đoạn 2021-2023, cả nước có 499 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai với quy mô 411.250 căn. Trong đó: số lượng dự án hoàn thành là 72 dự án với quy mô 38.128 căn; 129 dự án với quy mô 114.934 căn hộ đã khởi công xây dựng; 298 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư với quy mô 258.188 căn.

Một số địa phương đã tích cực thu hút đầu tư, thúc đẩy khởi công xây dựng nhà ở xã hội như: Bắc Ninh (15 dự án, 6.000 căn); Bắc Giang (5 dự án, 12.475 căn); Hải Phòng (7 dự án, 11.678 căn); Bình Dương (7 dự án, 6.557 căn); Đồng Nai (8 dự án, 9.074 căn); Bình dương (7 dự án, 6.557 căn); Thanh Hóa (9 dự án, 4.948 căn)...

Tuy nhiên, một số địa phương trọng điểm dù có nhu cầu rất lớn về nhà ở xã hội nhưng việc đầu tư còn hạn chế như Hà Nội mới chỉ có 3 dự án với 1.700 căn chỉ đáp ứng 9% nhu cầu người dân; Thành phố Hồ Chí Minh có 7 dự án, 4.996 căn đáp ứng 19%; Đà Nẵng có 5 dự án, 2.750 căn đáp ứng 43%...

Thậm chí một số địa phương không có dự án nhà ở xã hội khởi công trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay như: Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Lai Châu, Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Nam Định, Quảng Ngãi, Quảng Bình, Kon Tum, Gia Lai, Long An, Vĩnh Long, Sóc Trăng...

Thứ trưởng Bộ Xây dựng cũng đánh giá, nhiều địa phương chưa quan tâm phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, người lao động khu công nghiệp. Đặc biệt, chưa đưa các chỉ tiêu phát triển nhà ở, đặc biệt là chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn 5 năm và hàng năm.

Chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội trong quy hoạch đôthị, khu công nghiệp; ngoài quỹ đất 20% nhà ở xã hội trong các dự án nhà ở thương mại, hầu hết các địa phương chưa quan tâm đến việc quy hoạch bố trí quỹ đất làm dự án nhà ở xã hội độc lập.

Các địa phương chưa thực sự quan tâm đến phát triển nhà ở xã hội.

Một số địa phương có nhiều dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư trong giai đoạn vừa qua nhưng các các cấp chính quyền địa phương chưa quan tâm, tạo điều kiện trong việc lựa chọn chủ đầu tư dự án để triển khai đầu tư xây dựng.

Một số dự án nhà ở xã hội đã khởi công nhưng chưa được nhưng các doanh nghiệp không triển khai thi công hoặc thi công chậm tiến độ.

Những vướng mắc trong xây dựng phát triển nhà ở xã hội chưa được giải quyết triệt để

Nhìn về điểm nghẽn trong xây dựng phát triển nhà ở xã hội, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh nhận định, gói tín dụng 120.000 tỉ chưa được giải ngân hiệu quả do công bố danh mục nhà ở xã hội đủ điều kiện vay còn hạn chế. Đến nay mới chỉ có 28 địa phương công bố danh mục 68 dự án đủ điều kiện vay. Như vậy còn 61 dự án đã khởi công nhưng chưa được đưa vào danh mục.

Mặc dù Ngân hàng Nhà nước đã 2 lần hạ lãi suất nguồn vốn 120.000 tỉ đồng, nhưng lãi suất áp dụng trong nửa đầu năm 2024 là 8%/năm đối với chủ đầu tư và 7,5% đối với người mua nhà và thời hạn được hưởng lãi suất ưu đãi ngắn (3 năm đối với chủ đầu tư, 5 năm đối với khách hàng cá nhân) chưa thực sự thu hút người vay.

Cơ chế, chính sách phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân chưa đáp ứng nhu cầu thực tế, chưa được bổ sung, sửa đổi kịp thời trong giai đoạn đầu; trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, xác định điều kiện mua, thuê mua, thuê nhà ở xã hội còn phức tạp và kéo dài; các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân đã ban hành chưa đủ hấp dẫn;

Luật Nhà ở số 27/2023/QH15 và Luật Kinh doanh Bất động sản số 29/2023/QH15 đã được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ 6, đã có thêm các chính sách ưu đãi chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; đơn giản thủ tục và các điều kiện để được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội;...

Luật Đất đai (sửa đổi) và Luật Nhà ở số 27/2023/QH15 dù đã có thêm các chính sách ưu đãi chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, đơn giản thủ tục và các điều kiện để được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội nhưng đến ngày 1/1/2025 mới có hiệu lực thi hành. Do đó, đến nay việc phát triển nhà ở xã hội vẫn còn gặp một số khó khăn vướng mắc.

Trang Linh