Chiếc túi đựng trầu - trang sức không thể thiếu của phụ nữ Dao Tiền

Túi đựng trầu của người Dao Tiền được làm cầu kỳ và giá trị vật chất của chiếc túi không nhỏ, bởi số lượng bạc trang trí bên ngoài rất nhiều. Túi được làm bằng vải chàm, hình chữ nhật, có đáy rộng. Miệng túi có đường khâu viền đủ để luồn hai sợi dây đeo. Khi kéo hai đầu dây về hai bên, miệng túi sẽ thít lại, buộc chặt chiếc túi có hình giống múi bưởi, nhỏ xinh và tiện lợi. Túi không chỉ để đựng trầu cau, hộp kẽm vôi mà phụ nữ Dao còn dùng để đựng những vật dụng cần thiết như chìa khóa, tiền, thuốc tây...

Công đoạn mất nhiều thời gian nhất là thêu những đường hoa văn trang trí trên túi. Việc này đòi hỏi người phụ nữ phải thật sự cẩn thận và kiên trì. Thông thường, chiếc túi có những đường thẳng lớn phối nhiều màu sắc khác nhau, được thêu tỉ mỉ ngay dưới miệng túi và phần đáy túi. Bên cạnh túi trang trí thêm dây tua rua ngắn để tạo sự mềm mại, bắt mắt. Sau khi thêu xong, sẽ đính lên trên mỗi mặt túi 8 chiếc hoa bạc được dập nổi cầu kỳ. Đây là điểm nhấn nổi bật nhất của túi trầu phần nào biểu thị vị thế và giá trị của người phụ nữ dân tộc Dao. Sau khi hoàn chỉnh, túi trầu được nối với bộ đồ dùng bằng bạc qua một sợi dây vải. Bộ đồ bạc gồm: que ngoáy tai, một con dao nhỏ, cái nhíp, một, hai chiếc nhạc và một vài đồng xu…

Túi đựng trầu của người Dao Tiền vừa mang giá trị vật chất, vừa ẩn chứa giá trị văn hóa dân tộc.

Ngồi trước hiên nhà, bà Chu Thị Ún, xóm Bản Phường, xã Thành Công (Nguyên Bình) vừa nhai trầu, vừa khâu những đường chỉ trang trí cuối cùng trên chiếc túi. Bà Ún chia sẻ: Từ thời niên thiếu, tôi được mẹ dạy kỹ thuật khâu, thêu. Khi đã thuần thục những đường kim, mũi chỉ, tôi sẽ tự may quần áo và cả chiếc túi trầu cho mình. Chỉ cần nhìn những đường thêu này là biết người làm khéo tay đến đâu. Ngày trước, chúng tôi phải tự nhuộm vải và tự chế tác những chiếc hoa bạc để đính lên túi. Bây giờ, mọi thứ đều có bán sẵn nên rất tiện lợi, làm một chiếc túi sẽ nhanh hơn rất nhiều, chỉ khoảng 1 - 2 ngày.

Nói thêm về túi đựng trầu, bà Ún kể: Túi trầu người Dao Tiền chúng tôi rất kỳ công, vừa mang giá trị vật chất vừa ẩn chứa giá trị văn hóa dân tộc. Trong các lễ hội xưa, những đôi nam nữ thường tặng túi đựng trầu như món đồ để làm kỷ niệm ngày đầu gặp gỡ cũng là tín vật tình yêu, hứa hẹn của đôi lứa. Tất cả tình cảm được gửi gắm trong từng đường kim mũi chỉ, khi trao chiếc túi cũng là lúc cô gái đã dành trọn hết niềm tin và tình yêu cho chàng trai.

Ngày nay, người trẻ ít ăn trầu hơn, nhưng không vì thế mà những chiếc túi đựng trầu mất đi ý nghĩa tốt đẹp vốn có. Chiếc túi trầu giống như bộ trang phục truyền thống, không mặc, không mang theo thì thấy nhớ. Sẽ là một tiếc nuối lớn nếu mai này không ai còn nhìn thấy, không ai còn biết thêu túi trầu và hiểu về những giá trị văn hóa ẩn chứa trong đó nữa.

Thu Hà