Câu chuyện về thế giới sau cái chết

Gói gọn trong đêm tại nghĩa trang, Lincoln ở cõi trung ấm đã khắc tạc nên một trải nghiệm văn học vô tiền khoáng hậu mà Saunders đã hình dung và kể lại với chúng ta.

Tiểu thuyết ra mắt năm 2017, lập tức gây tiếng vang, giành giải Man Booker năm đó. Tác phẩm này cũng lọt danh sách best-seller của New York Times, được các nhà phê bình đánh giá cao và chọn là một trong những tiểu thuyết hay nhất thập kỷ.

Sách Lincoln ở cõi trung ấm do Nhã Nam và NXB Hội Nhà văn phát hành. Ảnh: Hạnh Nguyễn.

Trí tưởng tượng phong phú về cõi trung ấm

Tử thư Tây Tạng đã được lưu truyền từ rất lâu và được biết đến ở phương Tây như cuốn sách viết về cuộc sống sau khi con người qua đời.

Dựa trên những tưởng tượng của con người về cõi chết, trong cuốn tiểu thuyết đầu tay, George Saunders đã sáng tạo một câu chuyện về Willie Lincoln, con trai của tổng thống thời nội chiến lừng danh.

Cậu bé vốn được nhiều người yêu mến, nhưng không may đột nhiên lên cơn sốt cao khi cha mẹ đang tổ chức một bữa tiệc chiêu đãi xa hoa vào ngày 20/2/1862 rồi qua đời.

Sauders trích dẫn lời của các chính khách đương thời về sự tráng lệ của bữa tiệc, xen kẽ sự kiện nửa hư nửa thực được ghi trong vô vàn cuốn sách.

Willie sau khi chết được mai táng tại nghĩa trang Oak Hill, nơi cậu bé yên giấc trong căn hầm mộ bằng đá cẩm thạch.

Chuyến viếng thăm chỉ trong một đêm của ngài Tổng thống Lincoln tới nghĩa trang khiến ngài vô tình nghe được cuộc nói chuyện lảm nhảm giữa những linh hồn, những hối tiếc của chính họ khi mơ ước đặt nhầm chỗ.

Những câu chuyện không đầu không cuối nhưng có sức mạnh biến nỗi đau cá nhân của Lincoln thành những dòng suy ngẫm về mất mát mà đất nước đang phải oằn mình gánh chịu trong Nội chiến và nỗi đau lớn lao hơn về thân phận con người.

Tác phẩm thể hiện trí tưởng tượng phong phú của Saunders. Ảnh: Hạnh Nguyễn.

Câu chuyện khó quên về tình yêu và sự mất mát người thân

Những bóng ma là tập hợp hỗn độn những nhân vật bị tước đoạt quyền lợi trong truyện ngắn trước đây của Sauders. Họ có thể là một người lính, một tên sát nhân, một nhân viên sắp bị cho thôi việc, một nạn nhân của vụ cưỡng dâm, một tay thợ săn đã giết hơn 30 con gấu và hàng trăm con nai, một học giả đau khổ, một thanh niên đồng tính đau khổ tự sát khi không được đáp lại tình cảm, một ông già bị đèn chùm rơi xuống chết khi chưa kịp có một cuộc hôn nhân viên mãn với người vợ trẻ...

Vô vàn cảnh ngộ éo le tạo nên một bức chân dung về cộng đồng người dân xứ cờ hoa giống trong tuyển tập thơ Spoon River Anthology của Edgar Lee Masters đã mô tả cuộc sống của người dân thị trấn Illinois có con sông Spoon chảy qua.

Bộ sưu tập mỗi bài thơ là một văn bia do chính người chết gửi đến, đượm màu hoạt kê, kể lể về lai lịch xuất thân cũng như những than phiền về lý do họ đã thực sự chết như thế nào.

Số phận của những hồn ma trong cõi trung ấm có xu hướng châm biếm và mang màu sắc hài kịch đen, gợi nhớ người đọc tới Nathanael West hay Kurt Vonnegut nhưng hơn hết vẫn khuấy động phần nội tâm con người.

Cuốn tiểu thuyết đẩy mạch truyện lên đến cao trào khi tập trung vào Lincoln, một nhân vật hà khắc với bản thân, có lòng trắc ẩn sâu sắc, đè nặng lên vai ông là nỗi đau cá nhân và gánh nặng dân tộc.

Thế giới này luôn đầy rẫy những nỗi buồn, những con người bạc phận, tất cả đều đau khổ, người ta cố gắng tồn tại bằng cách nào đi nữa, sau cùng vẫn phải đối mặt với nỗi sầu khổ.

Từ chất liệu lịch sử, George Saunders đã vẽ nên một câu chuyện khó quên về tình yêu và nỗi mất mát người thân, vượt ra ngoài khuôn khổ thực tế, tiệm cận lĩnh vực siêu nhiên vừa ly kì vui nhộn, vừa trần trụi đáng sợ.

Lincoln ở cõi trung ấm là tiểu thuyết trác tuyệt của trí tưởng tượng phong phú, thể hiện bước tiến táo bạo của Saunders. Ông đã triển khai một sân khấu ly kỳ được nhìn qua lăng kính vạn hoa, khắc họa bi kịch giữa sự sống và cái chết, giữa quá khứ và hiện tại để đặt ra một câu hỏi sâu sắc vượt thời gian: "Làm thế nào để chúng ta có thể sống, có thể yêu khi biết rằng mọi thứ chúng ta si mê đều phải đi đến một kết thúc?"

Hạnh Nguyễn